Morgunblaðið - 09.11.2019, Blaðsíða 52

Grímur Da Bartali Crew leikur raftónlist með græn-
lensku sniði. Hér sést hann með tilkomumikla grímu.
TÓNLIST
Arnar Eggert Thoroddsen
arnareggert@arnareggert.is
Norræna menningarhátíðin íNuuk (eða Nuuk NordicCulture Festival) var bæði
fjölær og fjölsnærð. Formlegheit
voru í lágmarki (án þess að allt væri í
rugli), áhersla á alþýðulist fremur en
rándýra, þekkta tónlistarmenn, og
reynt eftir mætti að virkja bæði Jón
og séra Jón. Tónlist, mitt sérsvið,
var þarna unnvörpum en einnig
dans, saumar, fatahönnun, skart-
gripir, leiklist, ljósmyndir, ljóða-
upplestur, fyrirlestrar, pallborð,
matur, bókmenntir, kvikmyndir,
íþróttir og svo má lengi telja. Sam-
starfsáherslan var og rík, það að
koma á samböndum og ég var alltaf
að hitta á Grænlendinga sem höfðu
tekið upp plötu í Færeyjum, með
Íslendingum og Dönum eða þvíum-
líkt. Ég fann mig oft í spjalli við fé-
laga frá þessum löndum og fattaði
þar og þá, hversu fjölbreytileg
tengslin hjá manni geta verið.
Heimamenn þrifu auðvitað upp
hljóðfærin sín. Söngvaskáld eins og
Laura Aviana, raftónlistarmenn á
borð við Da Bartali Crew. Það er
margt á seyði á Grænlandi, mikil
virkni, þó það sjáist kannski ekki
(enn) í blaðaumfjöllunum og plötuút-
gáfum. Svo voru margir góðir gestir
að utan, of margir til að telja upp.
Yggdrasil, sveit Kristian Blak, hins
mikla tónlistargúrú frá Færeyjum,
spilaði t.a.m. og hljómsveit frá
Anchorage í Alaska, Pamyua, undir-
strikaði menningu Inúíta með söng
Gróandi á Grænlandi
Trommað Grænlenski trommudansinn fékk sitt pláss í
kringlu Nuukbúa þegar greinarhöfundur var á ferð.
og dansi. Persian Electro Orchestra
mætti á svæðið, Resterne af Rigs-
fællesskabet (Heðin Ziska frá Fær-
eyjum, Jesper Pedersen frá Íslandi/
Danmörku og Miké Thomsen frá
Grænlandi), Greta Svabo Bach frá
Færeyjum o.s.frv.
Mér var sérstaklega boðið á tón-
leika í grænlenska þjóðleikhúsinu,
þar sem Per nokkur Bloch var að
spila. Hann sendi mér tölvubréf og
bað mig um að kynna sig á svið, en
Bloch þekkti ég ekkert fyrir. En þetta
gaf mér færi á að fara „aftur fyrir
pallinn“ eins og Færeyingar segja. Á
efnisskránni var Kokoro, átta laga
plata sem Bloch gaf út árið 2016. Þar
syngur hann lögin á átta mismunandi
tungumálum, m.a. er eitt, „Augn-
samband“, á íslensku. Mikil vinna
liggur að baki verkinu, seta með þýð-
endum og túlkum, og ég get staðfest
að Bloch lagði þetta á sig, íslenska
lagið var ljómandi vel heppnað. Selló-
leikarar, píanóleikarar og rafsnúðar
voru á sviðinu með Bloch og flutti
hann verkið allt af mikilli næmni og
fegurð, tónleikar sem voru rammaðir
inn af listfengi fagurkerans.
Ég sinnti þá formlegu erindi, tók
þátt í pallborði um vestnorræna tón-
list, ásamt Kristian Blak, færeyska
tónlistargúrúinum, Jacob Froberg frá
Sisimut (stýrir Arctic Sounds-
hátíðinni) og svo Ejvind Elsner frá
grænlensku útgáfunni Atlantic
Music. Þarna var mér ljóst hvað
Grænlendingar eru að glíma við.
Stærðin á landinu er fáránleg, nær-
umhverfi Nuuk virðist eins og hálft
Ísland að stærð, með endalausum
inn- og útfjörðum sem hlykkjast langt
inn í land. Samgöngur eru ofsadýrar
og ekki tíðar, bransinn hér þarf sár-
lega á stafrænni uppfærslu að halda,
útflutningsskrifstofa er ekki til
o.s.frv.
Restinni af þessari úttekt ætla ég
hins vegar að eyða í mann að nafni
Rasmus Lyberth, sem er sennilega
þekktasti grænlenski tónlistarmað-
urinn. Lyberth er ótrúlegur, eins kon-
ar seiðkarl („spirit man“) og tónlistin
að stofni til nokkurs konar söngva-
skáldatónlist. Hann hefur ferðast
víða, spilað um allar koppagrundir og
býr í Óðinsvéum. Hann gaf út nýja
plötu í síðasta mánuði, Inuunerup oq-
arfigaanga / Livet skal leves på ny, og
hún er einfaldlega stórkostleg að öllu
leyti. Nei, ég átti ekki von á þessu,
lesandi góður. Maðurinn, sem er 68
ára, syngur eins og þetta sé hans síð-
asta, af slíkum krafti að manni fallast
eiginlega hendur. Svona ævikvölds-
verk á pari við það sem Johnny Cash
gerði með Rick Rubin. Magnþrung-
inn kraftur liggur á bak við allt, eitt-
hvað sem trauðla verður lýst með orð-
um. Platan byrjar rólega en í öðru
lagi er hent í afríska stemmu eins og
ekkert sé sjálfsagðara. Og það svín-
virkar! Platan er galdur út í gegn.
Heyrn er sögu ríkari, platan streymir
glatt á Spottanum, ólíkt annarri
grænlenskri tónlist.
» Stærðin á landinu erfáránleg, nærum-
hverfi Nuuk virðist eins
og hálft Ísland að stærð,
með endalausum inn- og
útfjörðum sem hlykkj-
ast langt inn í land
Pistilritari dvaldi í fjóra
daga á Grænlandi í
október, en Listahátíðin
Nuuk Nordic Culture
Festival var ástæðan.
Fyrsta heimsókn höf-
undar en alveg ábyggi-
lega ekki sú síðasta.
Ljóðskáld Aka Niviana hefur vakið
athygli fyrir kraftmikil ljóð sín.
52 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. NÓVEMBER 2019
Tónleika- og sagnastund verður í
Skálholtskirkju á morgun, sunnu-
dag, kl. 16. Tónlistarflutning ann-
ast Björg Þórhallsdóttir sópran,
Elísabet Waage hörpuleikari,
Gunnar Kvaran sellóleikari og
Hilmar Örn Agnarsson organisti
sem leikur á harmóníum. Sérstakur
gestur tónleikanna er Eyjólfur
Eyjólfsson, tenór og langspilsleik-
ari. Á efnisskránni eru íslensk þjóð-
lög og sönglög, trúarljóð og þekkt-
ar perlur tónbókmenntanna ásamt
íhugunum flytjenda um tengsl tón-
listar við trú okkar og sögu.
Aðgangur er ókeypis.
Söngur og sagnir
á Suðurlandi
Flytjendur Hilmar Örn Agnarsson og Björg
Þórhallsdóttir eru meðal flytjenda.
In Paradisum er
að þessu sinni
yfirskrift hinna
árlegu tónleika
kammerkórsins
Schola cantorum
í Hallgríms-
kirkju í tilefni af
allraheilagra-
messu. Tónleik-
arnir verða á
morgun, sunnudag, kl. 17. Á efnis-
skránni er fjölbreytt blanda af
trúarlegum tónverkum og útsetn-
ingum eftir íslenska og erlenda höf-
unda sem flest eru frá síðari árum.
Þeirra á meðal eru Adagio eftir
Samuel Barber sungið við Agnus
Dei textann og Sanctus: London eft-
ir Ola Gjeilo. Stjórnandi er Hörður
Áskelsson.
Miðasala fer fram á tix.is og í
anddyri kirkjunnar á tónleikadegi.
Boðið er upp á afslátt til listvina,
eldri borgara, öryrkja og náms-
manna.
Schola cantorum
í Hallgrímskirkju
Hörður Áskelsson
Af hverju eiga hrútar svonaerfitt með að festa ráðsitt? Má ekki gleðja afagamla með ókristilegri
jólagjöf? Þetta eru tvær af spurning-
unum sem Bjarni
Hafþór Helgason
leitast við að svara
í smásagnaheftinu
Tími til að tengja.
Alls er um að
ræða 20 smásögur
sem tengjast allar
jólunum á einn
eða annan hátt
þótt ekki séu sög-
urnar hefðbundnar jólasögur.
Til að taka dæmi, þannig að vænt-
anlegir lesendur átti sig á því hverju
þeir eiga von á, þá fjallar ein sagan
um mann sem þurfti að fara í heila-
skanna skömmu fyrir jól.
Maðurinn hafði fengið einkenni
heilablóðfalls en helstu áhyggjur
hans eftir skannann var að læknar
hefðu séð í skannanum að hann
hugsaði mikið um fáklæddar konur!
Skyndilega varð heilsa hans því
aukaatriði en eiginkona hans mátti
alls ekki komast að þessu og mót-
aðist sagan af því.
Í lýsingu bókar segir að leiftrandi
húmor höfundar fái að njóta sín og
kunnuglegir hlutir séu sýndir í nýju
og óvenjulegu ljósi. Því er ekki hægt
að neita að margar sögurnar eru
fyndnar en aðrar missa aðeins
marks. Það er eins og gengur, Gylfi
Sigurðsson setur ekki öll skotin
beint í samskeytin.
Besta sagan hlýtur að fjalla um
uppsetningu á jólaleikriti í ónefnd-
um bæ þar sem snögg samskipti
karaktera njóta sín. Uppsetning
jólaleikrits ætti að vera einfalt mál
en verður flókin þegar leikendur
þurfa stöðugt að breyta línum eða
tjá eigin skoðanir á textanum svo út-
koman verður sprenghlægileg.
Sögurnar tengjast ekki innbyrðis
að öðru leyti en því að allar gerast
þær um hátíðarnar og má kalla
„öðruvísi“ jólasögur. Það hefur bæði
Óvenjulegar
jólasögur
Smásögur
Tími til að tengja bbbnn
Eftir Bjarna Hafþór Helgason.
Bjartur, 2019. Innbundin, 173 bls.
JÓHANN
ÓLAFSSON
BÆKUR
Fyrir líkama og sál
Laugarnar í Reykjavík
Frá
morgnifyrir alla
fjölskylduna
í þínu
hverfi t i l kvölds
Sími: 411 5000
www.itr.is