Morgunblaðið - 11.11.2019, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2019
Bir
tm
eð
fyr
irv
ar
au
m
pr
en
tvi
ll
595 1000
lur
.H
i
sf
r
ir
s
ia
i
i
.
Verð frá kr.
239.995
Vorferðirnar
Fararstjóri: Gunnar Svanlaugsson
60+ til Tenerife
komnar í sölu!
30%
AFÖLLUMVÖRUM
www.lindesign.is
SMÁRATORGI | KRINGLAN | GLERÁRTORGI | LINDESIGN.IS
KÓÐI í VEFVERSLUN
“1111”
DAGUR
VEFVERSLUNAR
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Kaupmáttur launa fer enn vaxandi
og ekki eru sjáanleg merki um
launaskrið nú þegar sjö mánuðir
eru liðnir frá gerð lífskjarasamning-
anna sl. vor. Samið var um mestar
hækkanir lægstu launa í samning-
unum á almenna markaðinum. „Síð-
ustu tölur um þróun launavísitöl-
unnar eru mjög ánægjulegar því
launastefna lífskjarasamningsins
birtist í þeirri mælingu,“ segir Hall-
dór Benjamín Þorgeirsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka atvinnulífs-
ins, og bendir á að launavísitala
Hagstofunnar staðfesti að launa-
skrið sé nánast ekkert yfir miðgildi
launa.
Hagfræðideild Landsbankans
fjallar ítarlega um þessa launaþróun
í Hagsjá, sem birt er á vef bankans
og bendir á að enn sem komið er
sjáist ekki mikil merki launaskriðs
sem oft gerist þegar hækkanir eru
mestar á neðri enda launaskalans.
„Nú hefur kjarasamningum verið
lokað fyrir nær allan almenna
markaðinn en langstærstur hluti
opinbera markaðarins er enn með
lausa samninga. Þær áherslur sem
settar voru fram með lífskjarasamn-
ingnum svokallaða frá 3. apríl hafa
greinilega náð fótfestu á nær öllum
almenna markaðnum og einnig
þeim fáu samningum sem hafa verið
gerðir á þeim opinbera,“ segir í um-
fjölluninni.
Að sögn Halldórs hafa Samtök at-
vinnulífsins nú lokið endurnýjun 96
til 97% þeirra kjarasamninga sem
samtökin standa að. Spurður hvort
hann telji að niðurstaða samninga á
opinbera markaðinum þar sem enn
er ósamið kunni að breyta þessari
launaþróun segir Halldór það af-
dráttarlausa skoðun sína að almenni
vinnumarkaðurinn eigi að leiða al-
menna launaþróun í landinu.
Lægstu laun hækka mest
Fram kemur í umfjöllun hag-
fræðideildar Landsbankans að
kaupmáttur í september var 1,2%
meiri en á sama tíma í fyrra. Frá
áramótum 2014/2015 hefur kaup-
máttur launa aukist um rúm 26%,
eða u.þ.b. 5,5% á ári.
Jafnframt segir þar að breyting
launa eftir starfsstéttum á einu ári
frá júlí 2018 til sama mánaðar í ár
var mest hjá þjónustu-, sölu og af-
greiðslufólki, 6,4%, og næstmest hjá
verkafólki, 6,1%.
,,Launavísitalan fyrir heildina
hækkaði um 4,2% á þessum tíma og
því virðist sem markmið kjarasamn-
inganna um að hækka lægstu launin
mest hafi gengið eftir. Laun sér-
fræðinga og stjórnenda hækkuðu
áberandi minnst á þessu tímabili,
eða undir 4%, sem er lægra en
hækkun launavísitölu.“
Lítið ber á launaskriði
 Áherslur lífskjarasamninganna ná fótfestu  Kaupmáttur launa hefur aukist
um 26%  Markmið um hækkun lægstu launa virðast hafa gengið eftir
3,3%
3,8%
4,5% 4,7%
5,0%
6,1%
6,4%
Launahækkun starfsstétta
Breyting milli júlí 2018 og júlí 2019
7%
6%
5%
4%
3%
2%
1%
0%
Sér-
fræðingar
Stjórn-
endur
Skrifstofu-
fólk
Iðnaðar-
menn
Tæknar og
sérm. fólk
Verkafólk Þjón.-, sölu-
og afgr.fólk
Heimild: Hagsjá hagfræði-
deildar Landsbankans Hækkanir
» Hækkun launavísitölu í sept-
ember jafngildir 4,2% hækkun
á ársgrundvelli
» Landsbankinn bendir á að
frá áramótum 2014/2015 hef-
ur kaupmáttur launa
aukist um rúm 26%, eða u.þ.b.
um 5,5% á ári.
» Laun hækkuðu milli júlí
2018 og 2019 um 5,6% í bygg-
inga- og mannvirkjagerð og um
3,6% í fjármála- og vátrygg-
ingastarfsemi.
Veronika S. Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, fyrrver-
andi borgarstjóri, hefur geymt brot
úr Berlínarmúrnum í nær 30 ár, frá
sumrinu 1990. Munurinn situr uppi í
hillu á skrifstofu Vilhjálms sem
minnisvarði um þá merku tíma þeg-
ar kommúnisminn leið undir lok í
Austur-Evrópu.
Vilhjálmur var á ferðalagi með
fjölskyldu sinni og kom frá Dan-
mörku til Þýskalands á fornbíl sem
hann hafði nýlega keypt sér. Þegar
til Berlínar var komið fór hann
ásamt Baldri syni sínum að Berl-
ínarmúrnum og náði í stæðilegt
brot.
Morgunblaðið hefur rætt við
nokkra Íslendinga sem voru í Berlín
þegar Berlínarmúrinn féll, í tilefni af
þeim 30 árum sem nú eru liðin frá
atburðinum. Þeirra á meðal var
María Sólrún Sigurðardóttir sem
hafði nælt sér í brot úr múrnum en
það týndist síðar.
„Þungt að ferðast með þetta“
Vilhjálmur óttaðist að brotið yrði
gert upptækt þegar hann hélt upp á
flugvöll með það í poka, sumarið
1990. „Við náðum í bút úr múrnum
og ég setti hann í poka og vafði utan
um þetta einhverjum pappír og hélt
bara á þessu og fór með þetta í
gegnum tollskoðun og hvaðeina og
það voru engar athugasemdir gerðar
við þetta. Ég held að það væri sann-
arlega gert í dag,“ sagði Vilhjálmur.
Þrátt fyrir að ástandið í Austur-
Þýskalandi hefði jafnað sig talsvert í
maí 1990, nokkrum mánuðum eftir
fall múrsins, var sérstök upplifun að
koma til Berlínar að sögn Vilhjálms.
„Við gengum þarna um svæðið og
fylgdumst með þessu. Það var ekki
langt um liðið síðan byrjað var að
fella múrinn en það hafði farið hægt
af stað. Múrinn var sýnilegur í pört-
um, allavega þar sem við vorum,“
sagði Vilhjálmur.
Hann rifjar upp heimsókn til
Austur-Berlínar, áratugum fyrr, í
kringum 1966. Þá var Austur-Berlín
eins og annar heimur. „Ég labbaði
þarna um og það var enginn á ferli.
Ég ætlaði að kaupa eitthvað en það
eina sem ég gat keypt var lítill
tertubiti sem ég gat varla borðað.
Ég skoðaði þarna í búðir og það var
allt dimmt og drungalegt. Þetta var
mín fyrsta reynsla af Austur-Berlín
og það var sérstakt að upplifa Aust-
ur-Berlín áratugum seinna, við fall
múrsins,“ sagði hann að endingu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Með múrinn Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson segir það hafa verið sérstakt að vera í Berlín eftir fall múrsins.
Brot úr Berlínarmúrnum
varðveitt inni á skrifstofu
 Heimsbyggðin minnist 30 ára falls Berlínarmúrsins
„Kannski verða
það helst fram-
lög til háskóla-
stigsins,“ segir
Björn Leví Gunn-
arsson, þingmað-
ur Pírata og einn
nefndarmanna í
fjárlaganefnd Al-
þingis, spurður
hvað hann telji
munu verða
helstu þrætueplin í annarri um-
ræðu Alþingis um fjárlaga-
frumvarp fyrir árið 2020. Er áætlað
að sú umræða hefjist klukkan 13.30
á morgun. „Það er kannski ekkert
hægt að gagnrýna þau um of fyrir
val á upphæðum hingað og þangað.
Það er bara eins og gengur og ger-
ist,“ segir Björn og ítrekar að sér
séu ofarlega í huga málefni háskól-
anna. Nefnir hann þó, nokkuð létt-
ur í bragði, að vitanlega sé það háð
því hvaða flokkur sé spurður þegar
spurt er hvað verði helsta deiluefn-
ið í umræðu um fjárlagafrum-
varpið. Fjárlagafrumvarpið var
lagt fram í byrjun september en þá
tókust þingmenn m.a. á um boðaðar
skattalækkanir. teitur@mbl.is
Framlög
til háskóla
deiluefnið
 Önnur umræða
hefst á morgun
Björn Leví
Gunnarsson