Morgunblaðið - 11.11.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. NÓVEMBER 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ÞingmennFlokks fólks-ins hafa lagt
fram tillögu til
þingsályktunar um
að draga til baka
umsókn Íslands að
Evrópusambandinu.
Í tillögunni segir
einfaldlega: „Al-
þingi ályktar að fela ríkisstjórn-
inni að draga til baka umsókn Ís-
lands um aðild að
Evrópusambandinu.“
Í greinargerð með tillögunni
er rifjað upp að nú sé áratugur
frá því að Ísland sótti um að hefja
aðildarviðræður um inngöngu í
Evrópusambandið og nær sjö ár
frá því að hlé var gert á viðræð-
unum. Þetta er út af fyrir sig rétt
þó að réttara sé að tala um aðlög-
unarviðræður, enda ganga við-
ræður um aðild að Evrópusam-
bandinu aðeins út á það með
hvaða hætti væntanlegt aðild-
arríki hyggst laga sig að sam-
bandinu. Engum dettur í hug og
það er ekki rætt hvernig Evrópu-
sambandið skuli laga sig að um-
sóknarríkinu.
Þá segir í greinargerðinni að
samninganefnd Íslands hafi ver-
ið leyst upp árið 2013 og vorið
2015 hafi þáverandi utanrík-
isráðherra sent bréf „til for-
manns ráðherraráðs Evrópu-
sambandsins og
framkvæmdastjóra nágranna-
stefnu og aðildarviðræðna sam-
bandsins þess efnis að ríkisstjórn
Íslands hefði engin áform um að
hefja aðildarviðræður að nýju og
að ekki bæri að líta á Ísland sem
umsóknarríki. Ákveðin óvissa
ríkir þó um stöðu aðildarumsókn-
ar Íslands.“
Það er auðvitað furðulegt hve
mjög það hefur vafist fyrir ís-
lenskum stjórnvöldum að koma
stöðu landsins gagn-
vart Evrópusam-
bandinu á hreint.
Þess vegna eru
þessi orð úr grein-
argerðinni því mið-
ur á rökum reist: „Í
kjölfar bréfsins lýsti
talsmaður stækk-
unardeildar Evr-
ópusambandsins því yfir að sam-
bandið liti ekki svo á að Ísland
hefði dregið aðildarumsóknina til
baka og að bréfið væri ekki ígildi
uppsagnar. Á heimasíðu Evrópu-
sambandsins er sagt að breyt-
ingar hafi verið gerðar á verklagi
í kjölfar þess að ríkisstjórn Ís-
lands hafi beðið um að ekki yrði
litið á Ísland sem umsóknarríki.
Ekki er þó ljóst hvort Evrópu-
sambandið líti svo á að umsóknin
hafi verið dregin til baka eða
hvort sambandið hafi einungis
fært Ísland af lista yfir umsókn-
arríki til málamynda en telji um-
sóknina enn fullgilda.“
Þetta er auðvitað stórfurðuleg
staða og alls ekki viðunandi fyrir
fullvalda ríki. Nú þegar þessi
þingsályktunartillaga hefur ver-
ið lögð fram er hægt að koma
þessu á hreint og taka af allan
vafa um stöðu Íslands gagnvart
Evrópusambandinu. Aðildar-
umsóknin var sett af stað í kjöl-
far þingsályktunartillögu og eðli-
legast er að draga hana til baka
með sama hætti. Um það hljóta
allir að geta verið sammála, í það
minnsta þeir sem andsnúnir eru
aðild Íslands að Evrópusam-
bandinu. Hinir hljóta raunar líka
að fallast á þetta en kunna engu
að síður að vilja þvælast fyrir
slíkri tillögu vegna þess að þeir
átta sig á að með samþykkt henn-
ar færast þeir fjær draumnum
um að Ísland hverfi inn í stórrík-
ið.
Full ástæða er til að
samþykkja þings-
ályktunartillögu um
að draga aðildar-
umsókn Íslands að
ESB til baka}
Þörf tillaga
Deilur hafa lengistaðið á milli
hindúa og múslima á
Indlandi og má
rekja þær aftur
margar aldir, eða til
þess tíma þegar
múslimar gerðust
aðsópsmiklir langt
út fyrir Mið-Austurlönd, meðal
annars á Indlandi, og lögðu undir
sig mikil landsvæði. En deilurnar
eru fjarri því að vera aðeins inn-
anlandsdeilur því að þær hafa
lengi valdið mikilli spennu á milli
nágranna á svæðinu, ekki síst á
milli Indlands og Pakistans.
Nýlegur dómur hæstaréttar
Indlands tekur á einu af deilu-
málunum innan Indlands sem
snýr að mosku sem hindúar rifu
fyrir nær þremur áratugum. Nú
hefur verið dæmt að hindúar
megi byggja þar musteri en að
múslimar fái annað svæði fyrir
mosku. Meðal röksemda fyrir
þessum dómi, sem eflaust er
hugsaður sem ein-
hvers konar Sal-
ómonsdómur, er að
við fornleifarann-
sóknir hafi önnur
mannvirki, ekki ísl-
ömsk, fundist undir
moskunni sem rifin
var.
Segja má að þetta sýni vand-
ann í hnotskurn í þessu deilumáli
og mörgum ámóta, bæði á Ind-
landi og víðar. Eftir því sem graf-
ið er dýpra í söguna flækjast
málin gjarnan og erfitt er að
sætta alla við þá niðurstöðu sem
fæst.
Ástæða er til að vona að það sé
rétt mat hjá sendiherra Indlands
á Íslandi að dómurinn verði til að
lægja öldur. Fagnaðarlæti hind-
úa og vonbrigði múslima benda
þó ekki endilega til þess. En færi
dómurinn deilendur skrefi nær
sáttum er hann ánægjuefni og
miðað við forsöguna er varla
hægt að biðja um meira.
Deila hindúa og
múslima á Indlandi
er ekki leyst en von-
andi hefur jákvætt
skref verið stigið}
Aldagömul deiluefni
U
ndirstöður: Stjórnarform, hand-
hafar ríkisvaldsins, yfir-
ráðasvæði, ríkisborgararéttur,
skyldur borgara.
Mannréttindi og náttúra:
Jafnræði, réttur til lífs, mannleg reisn, vernd
réttinda, mannhelgi, friðhelgi einkalífs, réttur
barna, eignarréttur, skoðana- og tjáning-
arfrelsi, upplýsingaréttur, frelsi fjölmiðla, frelsi
menningar og mennta, trúfrelsi, kirkjuskipan,
félagafrelsi, fundafrelsi, félagsleg réttindi, heil-
brigðisþjónusta, menntun, atvinnufrelsi, dval-
arréttur og ferðafrelsi, frelsissvipting, réttlát
málsmeðferð, bann við ómannúðlegri meðferð,
bann við afturvirkni refsinga, bann við her-
skyldu, menningarverðmæti, náttúra Íslands
og umhverfi, náttúruauðlindir, upplýsingar um
umhverfi og málsaðild, dýravernd.
Alþingi: Hlutverk, friðhelgi, alþingiskosningar, kjör-
tímabil, kosningaréttur, kjörgengi, gildi kosninga, starfs-
tími, samkomustaður, þingsetning, eiðstafur, sjálfstæði al-
þingismanna, friðhelgi alþingismanna, hagsmunaskráning
og vanhæfi, styrkir til frambjóðenda og samtaka þeirra,
þingforseti, þingsköp, þingnefndir, opnir fundir, flutningur
þingmála, meðferð lagafrumvarpa, meðferð þingsályktun-
artillagna og annarra þingmála, ályktunarbærni, staðfest-
ing laga, birting laga, lögrétta, stjórnskipunar- og eftirlits-
nefnd, rannsóknarnefndir, málskot til þjóðarinnar,
þingmál að frumkvæði kjósenda, framkvæmd undirskrift-
arsöfnunar og þjóðaratkvæðagreiðslu, frumvarp til fjár-
laga, greiðsluheimildir, réttur fjárlaganefndar til upplýs-
inga, skattar, eignir og skuldbindingar ríkisins, þingrof,
ríkisendurskoðun, umboðsmaður Alþingis.
Forseti Íslands: Embættisheiti og þjóðkjör,
kjörgengi, forsetakjör, kjörtímabil, eiðstafur,
starfskjör, staðgengill, fráfall, ábyrgð, náðun
og sakaruppgjöf.
Ráðherrar og ríkisstjórn: Ráðherrar, rík-
isstjórn, hagsmunaskráning og opinber störf,
ráðherrar og Alþingi, stjórnarmyndun, van-
traust, starfsstjórn, upplýsinga- og sannleiks-
skylda, skýrsla ríkisstjórnar til Alþingis, ráð-
herraábyrgð, skipun embættismanna,
sjálfstæðar ríkisstofnanir.
Dómsvald: Skipan dómstóla, sjálfstæði dóm-
stóla, lögsaga dómstóla, hæstiréttur Íslands,
skipun dómara, sjálfstæði dómara, ákæruvald
og ríkissaksóknari,
Sveitarfélög: Sjálfstæði sveitarfélaga, ná-
lægðarregla, kosninga sveitarstjórna og íbúa-
lýðræði, samráðsskylda.
Utanríkismál: Meðferð utanríkismála, þjóðréttarsamn-
ingar, framsal ríkisvalds, skyldur samkvæmt alþjóðlegum
samningum.
Lokaákvæði: Stjórnarskrárbreytingar, gildistaka,
ákvæði til bráðabirgða.
Þetta eru heiti greinanna í frumvarpi stjórnlagaráðs.
Ég leyfi mér að fullyrða, af umræðu og umsögnum, að ein-
ungis sé ágreiningur um örfáar greinar. Sjö ár eru of lang-
ur tími til þess að afgreiða þau ágreiningsmál, hvað þá 6 ár
í viðbót.
Björn Leví
Gunnarsson
Pistill
13 ár eru allt of langur tími
Höfundur er þingmaður Pírata
bjornlevi@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Að taka þátt í listrænu athæfigetur haft góð áhrif á lík-amlega og andlega heilsufólks, samkvæmt nið-
urstöðum skýrslu frá Evrópudeild
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar-
innar, WHO, sem kemur út í dag.
Skýrslan byggist á um 900 ritrýndum
greinum sem gerðar hafa verið um
tengsl lista og heilsufars.
Dr. Piroska Östlin, sem gegnir
tímabundið stöðu svæðisstjóra WHO
í Evrópu segir niðurstöðurnar benda
á nýjar leiðir til þess að bæta heilsu-
far fólks. „Að færa list inn í líf fólks í
gegnum athafnir eins og að dansa,
syngja og að fara á listasöfn og tón-
leika býður upp á nýja vídd gagnvart
því hvernig við getum bætt líkamlega
og andlega heilsu,“ segir Östlin í
fréttatilkynningu WHO.
Hún segir að þau dæmi sem
nefnd séu í skýrslunni sýni hvernig
listir geti hjálpa til við að takast á við
erfið vandamál eins og sykursýki, of-
fitu og andlega vanheilsu og bjóði upp
á lausnir sem almenn læknavísindi
hafi ekki náð að festa hendur á til
þessa.
Jákvæð áhrif alla lífsleiðina
Skýrslan kemst meðal annars að
þeirri niðurstöðu að listir geti haft já-
kvæð áhrif allt frá móðurkviði og
fram á efri ár. Þannig þyki til dæmis
sýnt að þau börn sem lesið sé fyrir áð-
ur en þau fara í háttinn sofi lengur á
nóttunni og hafi betri einbeitingu í
skólanum. Meðal táninga geti jafn-
ingjafræðsla sem byggist á leiklist ýtt
undir ábyrga ákvarðanatöku, aukið
vellíðan og dregið úr áhorfi á ofbeldi.
Þá geti tónlist stutt við heila-
starfsemi í fólki sem glímir við elli-
glöp og er sérstaklega tekið fram að
söngur geti bætt einbeitingu,
skammtímaminni og framkvæmda-
getu.
Í skýrslunni eru einnig dregin
fram dæmi um það hvernig hægt sé
að nota listir sem hluta af meðferð-
arúrræðum. Þannig geti það að
hlusta á tónlist eða búa til málverk
hjálpað til við að draga úr hlið-
areinkennum sem fylgja krabba-
meinsmeðferðum, til dæmis slen,
skort á matarlyst, mæði og ógleði.
Þá segir að tónlistarsköpun,
föndur og trúðalæti geti dregið úr
kvíða, verkjum og blóðþrýstingi í
neyðartilfellum, sérstaklega hjá
börnum en einnig foreldrum þeirra.
Þá er greint frá því að fleiri en ein
rannsókn hafi komist að þeirri niður-
stöðu að dans geti bætt á marktækan
hátt hreyfigetu fólks með parkinsons-
veiki.
Mögulega hagkvæmari
Í skýrslunni er dregið fram að
sum meðferðarúrræði þar sem treyst
er á listir og tjáningu geti ekki bara
gefið góða raun, heldur geti þær
einnig verið hagkvæmari en hefð-
bundnari meðferðir. Hægt sé að
virkja marga heilsubætandi þætti í
einu, eins og að ýta undir hreyfingu
og styðja við andlega heilsu fólks, og
litlar líkur séu á neikvæðum afleið-
ingum slíkrar meðferðar.
Í ljósi þess að sérsníða þarf með-
ferðir af þessu tagi að áhugasviði ein-
staklinga með ólíkan menningarbak-
grunn segir einnig í skýrslunni að
þær geti opnað boðleið fyrir lækna til
að nálgast minnihlutahópa eða aðra
sem erfitt er að ná til.
Skýrslan verður kynnt í dag á
sérstakri ráðstefnu um tengsl lista og
læknisfræði í Helsinki, og verður
hægt að fylgjast með henni á heima-
síðu WHO, euro.who.int.
ThinkStock
Dans í lækningaskyni Eitt af því sem nefnt er í skýrslu WHO er að dans-
iðkun geti stórbætt hreyfigetu meðal þeirra sem þjást af parkinson.
Listin hefur lífgandi
áhrif á líkama og sál
Skýrslan nú er sú fyrsta sem
WHO hefur látið vinna um
tengsl listiðkunar og heilsu-
fars. Í henni er meðal annars
lagt til að stefnusmiðir í
heilbrigðismálum íhugi ýmsa
þætti eins og að tryggja að úr-
ræði sem tengi saman list og
heilsu standi fólki til boða og
að auka vitund almennings um
mögulegan ávinning sem fylgt
getur þátttöku í listsköpun eða
áhorfi á listir.
Þá er lagt til að íhugað verði
hvort list og listsköpun eigi að
vera hluti af námi í heilbrigð-
isvísindum. Þess má geta að
árið 1982 stofnuðu læknanem-
ar við hinn virta Harvard-
háskóla í Bandaríkjunum
sinfóníuhljómsveit, sem enn er
að störfum, og hafa nemendur
sagt þátttöku í hljómsveitinni
hafa komið sér til góða í bæði
lífi og starfi.
Stofnuðu
hljómsveit
LIST OG LÆKNISFRÆÐI