Fréttablaðið - 06.03.2020, Blaðsíða 6

Ef einstaklingur er
með sjúkdóm og
vill ekki gera neitt til að
hefta útbreiðslu smitunar,
og almannahagsmunir liggja
undir, getur sóttvarna-
læknir leitað aðstoðar
lögregluyfirvalda.
Jón Þór Ólason,
lögmaður og lektor
6 . M A R S 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R6 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
COVID-19 Sektir eða fangelsisdómar
geta legið við því að brjóta vísvit-
andi sóttkví og stofna almannaheill
í hættu. Einnig getur sóttvarna-
læknir fengið lögregluna til að vista
einstakling nauðugan í einangrun
ef hann reynist ósamvinnuþýður.
Eins og kom fram í útvarpsviðtali
við Víði Reynisson, hjá almanna-
varnadeild Ríkislögreglustjóra, á
mánudag hafa komið upp tilfelli
þar sem fólk hefur komið sér undan
14 daga sóttkví vegna COVID-19.
Til dæmis með því að ferðast frá
skilgreindum hættusvæðum með
tengiflugi til Íslands. Embættið hafi
gögn sem sýni að þessir einstakling-
ar monti sig jafnvel af athæfinu, og
minnti Víðir á alvöru málsins.
„Ef einstaklingur er með sjúkdóm
og vill ekki gera neitt til að hefta
útbreiðslu smitunar, og almanna-
hagsmunir liggja undir, getur
sóttvarnalæknir leitað aðstoðar
lögregluyfirvalda,“ segir Jón Þór
Ólason, lögmaður og lektor við laga-
deild Háskóla Íslands.
Eitt af þessu getur verið að neita
að vera í sóttkví. Sóttvarnalæknir
geti því ákveðið að viðkomandi sé
settur í einangrun á sjúkrahúsi eða
með öðrum hætti. Vilji hinn smit-
aði ekki una þessu skal sóttvarna-
læknir bera ákvörðunina undir
héraðsdóm og dómari taka afstöðu
eins fljótt og auðið er.
Í sóttvarnalögunum eru viðurlög
við slíkum brotum sektir og fangelsi
allt að þremur mánuðum.
Hegningarlög kveða einnig á um
að hver sem valdi hættu á útbreiðslu
næms sjúkdóms með því að brjóta
gegn lagafyrirmælum eða varúðar-
reglum geti átt allt að þriggja ára
fangelsi yfir höfði sér. Einnig sex ára
fangelsi ef um er að ræða sjúkdóm
sem hið opinbera gerir sérstakar
ráðstafanir til að hefta.
Jón Þór bendir þó á að vitneskja
um sjúkdóm skipti máli hvað refs-
ingar varðar, það er hvort um ásetn-
ing eða gáleysi sé að ræða.
„Um leið og liggur fyrir að fólk sé
að viðhafa háttsemi til að komast
hjá því að fara í einangrun er það
meðvitað að komast hjá fyrir-
mælum stjórnvalda og þar með
taka meðvitaða áhættu, eða það
sem kallað er í refsiréttinum dolus
event ualis, láta sér afleiðingarnar í
léttu rúmi liggja og gæti það talist
ásetningsbrot,“ útskýrir Jón.
Ekki hefur mikið reynt á mál af
þessu tagi. Árið 2015 komst mál
hælisleitanda frá Nígeríu í deiglu
fjölmiðla er hann var grunaður um
að hafa smitað konur vísvitandi af
HIV-veirunni. Sagðist sá maður ekki
hafa haft vitneskju um sjúkdóminn
sem er tilkynningarskyldur.
„Það hafa komið upp mál, til
dæmis á Norðurlöndunum, þar sem
einstaklingar smitaðir af HIV hafa
vísvitandi verið að smita fólk og það
myndi f lokkast undir hættubrot,“
segir Jón. En hættubrot er brot þar
sem lífi, heilsu eða eignum fólks er
stefnt í hættu.
kristinnhaukur@frettabladid.is
Brot gegn sóttvörnum
geta varðað fangelsi
Komið hafa upp tilvik þar sem fólk reynir að koma sér undan sóttkví vegna
COVID-19 og gortar sig af því. Þungir fangelsisdómar geta legið við því að
ganga gegn fyrirmælum sóttvarnalæknis. Lítið hefur þó reynt á lagaákvæðin.
Fosshótel á Rauðarárstíg hefur verið leigt til að vera sóttkví vegna COVID-19 sjúkdómsins. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Öll hreyfing skiptir máli!
HREYFÐU
ÞIG MAÐUR!
Heilsuráð Krabbameinsfélagsins
má finna á mottumars.is
UMHVERFISMÁL Háskóli Íslands
hefur hlotið Grænfánann í fyrsta
sinn og er þar með stærsti skóli með
fánann hér á landi. Markmið Græn-
fánans er að auka umhverfismennt,
menntun til sjálfbærni og að styrkja
umhverfisstefnur skóla.
Þorbjörg Sandra Bakke, verkefnis-
stjóri sjálfbærni- og umhverfismála
hjá HÍ, segir Grænfánann hafa mikla
þýðingu fyrir háskólasamfélagið.
Verkefnið sé liður í því að HÍ sýni
ábyrgð í umhverfismálum.
„Grænfáninn styður beint við
stefnu og markmið Háskólans sem
snúa meðal annars að því að takast
á við áskoranir samtímans, lofts-
lagsmálin þar á meðal,“ segir Þor-
björg. „Markmiðið með þátttöku
Háskólans í verkefninu var að efla
samstarf starfsfólks og stúdenta
um umhverfismál en einnig skapa
utanaðkomandi pressu á að klára
verkefnin sem við fáum með úttekt
Landverndar á ári hverju.“
Markmið Umhverf isnefndar
Grænfánans við HÍ tengd lofts-
lagsmálum fyrir 2019-2020 lutu að
fræðslu um loftslagsmál, loftslags-
vænni mat á háskólasvæðinu, mót-
vægisaðgerðum gegn mengun og
umhverfisvænni samgöngum.
Þorbjörg segir að með samvinnu
við ýmsa, meðal annars Hámu og
Félagsstofnun stúdenta, hafi vel
tekist til við að uppfylla markmiðin.
„Það er áskorun fólgin í því að
setja sér markmið og ná þeim en
óskin um að fá að halda í fánann
hvetur okkur áfram. Sjálf hef ég lagt
áherslu á að við setjum okkur metn-
aðarfull en raunhæf markmið á ári
hverju og finnst mér hafa tekist vel
til í þetta skipti.“ – bdj
Háskóli Íslands hlýtur Grænfánann
Þorbjörg Sandra er önnur frá
vinstri. MYND/KRISTINN INGVARSSON