Hugur og hönd - 01.06.1974, Blaðsíða 8

lín stuttaralega í Árbókum sínum: „Eyvindrr þjófur var
manna hagastur og rcið körfur vatnsheldar, manna fót-
hvatastur, syndur og kunni handahlaup vel; hann náðist
þrisvar á fjöllum en slapp aftur“. I strokumannalýsingu
1746 er hann sagður „hagtækari á tré en járn“. Gísli sagna-
þulur Konráðsson segir svo um aðkomuna í einu hreysi
Eyvindar: „Þar var flot í tveim tunnum; þær voru af
tágum görvar og riðnar af Eyvindi, því að hann var
manna hagastur; reið hann tágaker með þeim hagleik að
vatnsheld voru“.
Þessi vitni nægja um það hagleiksorð sem legið hcfur
á Evvindi. Einkanlega eru það körfur og þær vatnsheldar,
sem nefndar eru til dæmis um snilld hans. Það eru nú tvær
aldir síðan Eyvindur var á fjöllunum, en til eru í söfnum
fjórir hlutir, sem sagðir eru vera handaverk hans. Hér
skal grein gerð fyrir þeim, til gamans mönnum og nokk-
urs fróðleiks.
Árið 1878 eignaðist Þjóðminjasafnið tágakörfu góða og
óskemmda (Þjms. 1627). Hún er 14,2 sm á hæð, en 10,7
sm í þvermál við botn og slær sér út upp eftir, en dregst
síðan saman aftur eins og leirkrukka, lóðrétt bryggja um
opið og vel fellt lok yfir með typpi upp úr sem er brugðið
eins og starkóngur. Sigurður gamli Vigfússon, sem hefur
gert grein fyrir uppruna körfunnar segir svo:
„Þessi karfa er sagt að sé eftir Fjalla-Eyvind og er það
líklegt, því hún er mjög vel riðin, og svo þétt, að ekki
eða trautt sést útum, hann á að hafa gefið hana konu í
Skagafirði (?), sem skaut skjólshúsi yfir hann meðan hann
var eitt sinn veikur, og leyndi hún honum úti í fjósi;
hafði hann sér til skemmtunar að ríða körfur. Síðan gaf
dóttir eða fósturdóttir þessarar konu körfuna Sigríði á
Nautabúi í Tungusveit. Sonur Sigríðar eftirlét svo körf-
una Sigurlaugu, dóttur séra Brynjólfs í Miklaholti, sem
lifir enn og hún útvegaði oss körfuna. Get ég vel trúað
að þessi karfa hafi verið fullkomlega vatnsheld ný. Sigríður
á Nautabúi var dóttir séra Bjarna prests á Mælifelli og
hún var föðursystir Sigurlaugar“.
Önnur tágakarfa er í byggðasafni Skagfirðinga í Glaum-
bæ (nr. 342), dálítið skemmd en hefur verið með sama
meginlaginu, krukkulagi, en minni, aðeins 10,9 sm á hæð
og mest 13 sm í þvermál um belginn. Lok og botn vantar
nú. Saga körfunnar er á þessa leið samkvæmt safnskrá:
„Karfa þessi er fundin um 1880 í kofarústum Fjalla-Ey-
vindar á Hveravöllum af Margréti Jónsdóttur á Stóru-
Seylu eða í Holtskoti, en hún var þar í grasaferð. Lok
körfunnar var þá ónýtt. Margrét gaf Birni Gíslasyni, þá
í Glaumbæ, 10 ára, körfuna (1910), og hefur hann átt
hana síðan, en gefur hana nú til Glaumbæjar 8.4. 1954. —
Frá Birni Gíslasyni í Reykjahlíð við Varmahlíð“.
Hinn þriðji hlutur sem eignaður er Fjalla-Eyvindi er
stafaílát, kallað dallur. Hann er frá Húsafelli, gefinn
Þjóðminjasafninu 1953 (Þjms. 15300). Dallur þessi var
lengi hafður til þess að gera upp skyr í honum, en missti
það hlutverk í tímans fyllingu og hrakaði þá fljótt, eins
og oft verður gömlum þegar þeir víkja fyrir því sem ungt
er og nýtt. Hann féll í stafi og gerðist laggbrotinn og
fleira varð honum til ama. Ber sig þó allvel nú, eftir að
hresst hefur verið upp á hann. Hann er venjulegur að
8
HUGUR OG HOND