Hugur og hönd - 01.06.1984, Blaðsíða 29

hæðin á sporinu venjulega tveir þræðir (þráðahópar), eins
og á venjulegu krossspori, en farið er til skiptis yfir fjóra
fram og tvo aftur. Saumaðar eru láréttar sporaraðir, og er
lokið við hverja röð í einni yfirferð, ólíkt því sem er um
venjulegan krosssaum. Þannig er til dæmis fyrsta röð
saumuð frá vinstri til hægri, en önnur röð frá hægri til vinstri
(8. mynd 8). Stök spor eru ýmist saumuð eins og venjuleg
krossspor eða farið í þau þrisvar, og fer betur á seinni að-
ferðinni (8. mynd 9). Langar og beinar, einfaldar raðir af
sporum, svo sem í umgerðum utan um munstur, milli
bekkja og þess háttar, eru oft saumaðar lóðrétt (frá sér) (8.
mynd 10). Dæmi eru þess að skáraðir af stökum sporum
hafi verið saumaðar þannig að sporin fléttast saman (8.
mynd 11), en ekki fer alltaf jafn vel á því.
í Þjóðminjasafni íslands eru fimm rúmábreiður og hlutar
af að minnsta kosti tveimur í viðbót unnar algjörlega með
gamla krosssaumnum. Auk þess er vitað um tvær í einka-
eign, aðra erlendis. Ábreiðurnar eru misstórar, um 150 til
175 cm á lengd og um 100 til 130 cm á breidd. Þær eru
saumaðar með mislitu ullarbandi - ein með svolitlu silki að
auk - í ullartvist (togtvist) ýmist með venjulegri einskeftu-
vend eða jafavend, og er grunnefnið alveg hulið útsaumi. Á
flestum ábreiðunum kemur fyrir hin dæmigerða íslenska
munsturgerð þar sem yfirborðinu er skipt í reiti. Á þeim
mörgum er einnig annað einkenni sem þær eiga sammerkt
með nokkrum refilsaumsklæðanna frá miðöldum, sem sé
fölgulur grunnur.
Dæmi um þetta hvort tveggja er „riddarateppið“ sem svo
4. mynd. Altarisklœði úr bœnhúsinu að Gröfí Þorskafirði. Upprunalega hluti af rúmtjaldi (rekkjurefli). Frá seinni hluta 17. aldar. Glitsaumur.
Ullarband í hörléreft. Stœrð 65 x 110,5 cm. Þjms. 647. Ljósmynd: Gísli Gestsson.