Feykir - 25.04.2018, Blaðsíða 6

aftur orðnir menntasetur, er það
með öðrum hætti en fyrrum.
Orðtakið „heim að Hólum“
lifir enn. En það er fremur sem
heit og sterk endurminning
héraðsins, heldur en lifandi
orðtak.
Í þessum forna héraðshætti
liggur að líkindum söguleg rót
að því, sem nú nefnist „sæluvika
Skagfirðinga“. Héraðsbúar
hafa bætt sér upp missinn með
því að skapa nýja aflstöð, en
með þeim hætti gerða, að hún
samsvarar nútíðar ástæðum.
Dagur veit ekki til, að önnur
héruð á landinu fari svipað að.
En „Sæluvika Skagfirðinga“ er
svo merkileg, að blaðið vildi
vekja athygli á henni meiri, en
áður hefur verið gert.
Um það leyti er sýslufundur
Skagfirðinga stendur yfir á
Sauðárkróki, streymir þangað
múgur og margmenni úr hér-
aðinu. Er þá efnt til alls konar
skemmtana og nytsamlegra
samkvæma. Þar eru háðir
sjónleikir söngskemmtanir, þul-
in kvæði o. fl., flutt erindi um
héraðs- og landsmál og settir
málfundir, þar sem málin eru
rædd og kapprædd. Á Króknum
eru þá samkomur á fleiri
stöðum en einum samtímis.
Fyrirlestrar og málfundir standa
fram á nætur.
Einn þáttinn í þessari
héraðsgleði á „Bændakór
Skagfirðinga“. Nokkrir fyrirtaks
raddmenn í héraðinu hafa
um mörg ár haldið uppi
æfingum og kórsöng undir
forystu Péturs Sigurðssonar
frá Geirmundarstöðum.
Æfingarnar sjálfar mega teljast
þrekvirki. Bændurnir búa
dreifðir í víðlendu héraði. Sumir
þeirra eru nokkuð við aldur.
Þeir láta ekkert hamla því að
þeir komi saman til æfinga.
Launin eru þau, sem hinn
ósíngjarni listaáhugi vinnur sér
oftast: fremd í listinni, viðfleygt
orðspor og þakklæti fólksins. Í
„Sæluvikunni“ gefst mörgum
héraðsbúum kostur á að njóta
þeirrar skemmtunar og andlegu
hressingar, sem listamenn þessir
hafa að bjóða.
Í Skagafirði er félag, sem
heitir „Framfarafélag Skagfirð-
inga“. Starfsemi þess er
aðallega vekjandi. Það hefir
til umhugsunar og umræðu
almenn mál og þó einkum
innanhéraðsmál. Þetta félag
beitist fyrir því að erindi séu flutt
og málin rædd í „Sæluvikunni“.
Þessi allsherjarhátíð héraðsbúa,
stendur mjög djúpum rótum í
hugum þeirra. Allt árið hlakkar
fólkið til „Sæluvikunnar“.
Hvert ár er að einum þræði
undirbúningur þess, er þar á að
fara fram. Svo þegar upp renna
hinir þráðu dagar, er uppi fótur
og fit. Allir, sem að heiman
komast, halda til Sauðárkróks.
Séu ísalög á héraðinu og veður
góð, getur orðið svipmikil för
fólksins í löngum sleðalestum
eða á góðhestum Skagafjarðar.
Þá gerist mikil glaðværð í héraði
og hugarhrif fólksins.
Hvað er það svo, sem gerist
í „Sæluvikunni“? Í fyrsta lagi
eru rædd vandamál héraðsins
á fundi sýslunefndarinnar. Í
öðru lagi er skemmt gömlum og
ungum. Í þriðja lagi eru héraðs-
og þjóðmál reifuð og rædd á
almennum málfundum.
Merkur maður í Skagafirði
skrifar ritstj. Dags um þann þátt
síðustu „Sæluvikunnar“:
„Sýslufundur er nýlega um
garð genginn. Síðara hluta
vikunnar lét Framfarafélagið að
vanda halda fyrirlestra. Þá fluttu:
Jónas læknir 2, Páll skólastjóri 1,
Sigurður Þórðarson, Nautabúi, 1,
Sigurður Sigurðsson sýslumaður
1, séra Lárus Arnórsson 1, séra
Hallgrímur Thorlacius 1, og
Ólafur Sigurðsson á Hellulandi 1.
Umræður voru á eftir, og
voru einkum miklar umræður
Þann 8. október sama ár boðaði
Eggert Briem, sýslumaður,
til fyrsta sýslufundarins á
Reynistað og segir sagan að
upp frá því hafi skemmtanir
verið haldnar í tengslum við
sýslufundina. Fundurinn var
haldinn á Sauðárkróki árið 1886
og hefðin um skemmtiviku
og héraðshátíð mótaðist. Í
daglegu tali var vikan nefnd
Sýslufundarvika, en orðið
Sæluvika hefur verið orðið
tungutamt í kringum 1920, en
það sást fyrst á prenti árið 1917.
Kannski vekur sæluvikan
ekki heimsathygli almennt en
í Heimskringlu 1. júlí 1925,
dagblaði sem þjónaði íslensku
samfélagi í Norður-Ameríku, er
úttekt á menningarfyrirbærinu
„Sæluvika“. Þar er reynt að
útskýra fyrir Vestur-Íslending-
um tilgang og gagnsemi hennar
Grein Heimskringlu er sú sama
og birtist í vikublaðinu Degi
á Akureyri, 7. maí sama ár.
Greinilegt er að Sæluvikan vekur
aðdáun greinarhöfundar sem
hvetur önnur héruð á Íslandi til
að taka upp samskonar iðju og
Skagfirðingarnir. Það er gaman
að sjá að breytt nafn vikunnar,
úr Sýslufundarvika í Sæluvika,
er á þessum tíma að ná fótfestu
og notar greinarhöfundur ætíð
gæsalappir um nafnið nýja.
Lítum á greinina sem
segir frá „Sæluviku“ fyrsta
aldarfjórðung síðustu aldar.
Stafsetningu og rithætti hefur
smávægilega verið breytt.
WINNIPEG, 1. JULI, 1925.
„Ungr vark forðum,
fórk einn saman,
þá varðk vlllur vega;
auðig r þóttumk
er ek annan fann,
maðr er manns gaman.“
(Hávamál.)
„Heim að Hólum“, var orðtak
Skagfirðinga um það bil er á
Hólum var biskupsstóll og skóli.
Í tíð hinna fremstu biskupa,
einkum Jóns Ögmundssonar,
voru Hólar sannkallað andlegt
heimili héraðsbúa. Víða fór og
orðstír hins mikla kennimanns.
„Heim að Hólum“, var
lausnarorð almúgans í Skagafirði
öldum saman. Meðan Líkaböng
sendi þungar og langdrægar
hljóðöldur um héraðið,
streymdi múgurinn heim,
þar sem heilög ljós brunnu á
guðs altari, þar sem beið lausn
og lækning við andlegum og
líkamlegum meinum.
Þannig eignuðust Skagfirð-
ingar einskonar héraðsarin,
þar sem þeir vermdust, og sál-
ræna aflstöð, sem sendi endur-
nærandi strauma út á meðal
fólksins, inn á heimili fátækra og
ríkra. Því var þeim mikill sviftir
af, er biskupsstóllinn lagðist
niður. Jafnvel þó Hólar séu
SAMANTEKT
Páll Friðriksson
Sæluvika Skagfirðinga er á næsta leiti og eins og við er að búast er ýmis afþreying í
boði. Sæluvikan á sér langa sögu en á vef Svf. Skagafjarðar er upphaf hennar rakin til
hátíðar á Reynistað þann 2. júlí árið 1874, sama ár og Íslendingum var færð
stjórnarskrá og var fagnað í Skagafirði sem og annars staðar á landinu. Þennan dag var
haldinn mikil matarveisla í Espihólsstofu á Reynistað, en fram af henni var reist stórt
tjald, þar sem fjöldi manns komst fyrir. Rædd voru ýmis þjóðþrifamál en er líða tók á
daginn hófust dans- og söngskemmtanir sem stóðu fram á nótt. Talið er að þarna hafi
verið lagður grunnur að skemmtanahaldi sem þróaðist næstu áratugina.
Sæluvika Skagfirðinga hefst næsta sunnudag
„Íslendingar þurfa
fleiri þess háttar
samkvæmi“
Nei-ið sýnt á Króknum 9.-14. febrúar í Sæluviku 1916. Falska tanta (Frænka Charley´s) sýnd 1914. Líklega úr Skugga-Sveini sem Templarar og UMFT
sýndu í Sæluviku 21.-26. febrúar.
Þarna má þekkja Steindór Steindórsson og Fjólu konu
hans. Kjartan Haraldsson og Guðmund Sveinsson.
6 16/2018