Bændablaðið - 22.06.2017, Page 32

32 Bændablaðið | Fimmtudagur 22. júní 2017
Gulrófan er rótgróið grænmeti
í íslenskri þjóðarvitund. Hún
hefur verið ræktuð hér frá alda
öðli og íslenska yrkið er einstakt á
heimsvísu. Hún er góð hrá en býður
einnig upp á ýmsa möguleika í
matreiðslu. Hún hefur verið kölluð
appelsína norðursins – vegna þess
hversu auðug hún er af C-vítamíni
– og aðrir telja að hún sé „íslenska
sætkartaflan“.
Einn af þeim er gulrófnabóndinn
Guðni Einarsson í Þórisholti í Mýrdal
en hann er sjötti ættliðurinn sem býr
þar. Þórisholt er í Reynishverfi – rétt
hjá rómuðum ferðamannastöðum
eins og Reynisfjöru og Dyrhólaey.
„Tíðin í sumar hefur bæði verið
góð og slæm má segja. Það hefur
verið úrkomu- og vindasamt á þessu
svæði. En sem betur fer hefur verið
þokkalegur hiti,“ segir Guðni.
Úr blönduðum búskap í gulrófur
og ferðaþjónustu
Hann er meðal helstu ræktenda
gulrófunnar á Íslandi. Eftir 2007
hætti hann blönduðum búskap með
kindur og kýr og sneri sér alfarið að
þessari ræktun. Árið 2013 hóf Guðni,
ásamt Höllu, konu sinni, og bændum
frá Lækjarbakka og Reyni að byggja
upp veitingaaðstöðu í Reynisfjöru.
„Veitingastaðurinn heitir Svarta
fjaran og þar er eldað úr hráefni
frá bæjunum sjálfum; meðal annars
nautahamborgarar frá Lækjarbakka,
lambakjöt frá Reyni og rófusúpa
frá Þórisholti. Reynisfjara er einn
vinsælasti ferðamannastaður á
landinu. Frá því að veitingastaðurinn
var opnaður um mitt árið 2014 hefur
hann verið opinn alla daga ársins.“
Allt að 60 tonna uppskera
Bændurnir í Þórisholti hlutu
Landbúnaðarverðlaunin árið 2008
en þeir hafa löngum verið framsýnir
og farið jafnvel nýjar leiðir í sínum
búskap. Þeir voru til að mynda með
þeim fyrstu sem stunduðu lífrænan
sauðfjárbúskap og svo þróuðu þeir
bræður upptökuvél fyrir gulrófurnar
í samvinnu við mann á Vík. „Það
þurfti að sérsmíða þetta fyrir þessar
séríslensku aðstæður – jarðveginn,
rófurnar og auðvitað trékassana sem
við erum að nota. Það eru svona sjö
til átta sentimetrar á milli plantna og
þrjár raðir á milli hjóla á dráttarvél,“
segir Guðni.
Grétar, bróðir Guðna, fór nýlega
úr búskapnum í Þórisholti og Ívar,
sonur Guðna, kom inn í staðinn.
Jarðvegurinn í Þórisholti er svokölluð
mómýri og gulrófurnar eru ræktaðar
á sex hekturum.
Uppskerumagn er frá 20 og upp
í 60 tonn á hektara þegar best lætur
og Sölufélag garðyrkjumanna sér um
að koma því á markað.
Hugað að frekari nýtingu
og virðisauka
„Yfirleitt selst þetta nú allt
– og sérstaklega síðustu árin
þegar við höfum náð að metta
innanlandsmarkaðinn þannig að
ekki hefur þurft að flytja inn,“
segir Guðni. Hann segir að þegar
afgangur hefur orðið hafi honum
því miður verið hent, því það henti
ekki vel að nýta rófuna í annað, til
að mynda skepnufóður. „Það er of
mikill kostnaður við það – og svo
er þetta ekki ákjósanlegt fóður.
Rófan hefur ekki hátt fóðurgildi –
próteinhlutfallið er til dæmis ekki
nægilegt.“
Guðni er formaður Félags
gulrófnabænda, sem er að hans
sögn æði virkt félag og telur um 17
félaga. „Við höfum farið til útlanda í
fræðsluferðir og lært heilmikið af því.
Það er óhætt að segja að félagsstarfið
sé með ágætum hjá okkur.
Sölufélagið og Þykkvabæjar hafa
aðeins verið að prófa að vinna vörur
úr gulrófunni. Það er mikið flutt inn
af rófum sem eru frystar í tengingum
og veitingastaðir hafa keypt það
mikið til að nota í kjötsúpuna. Við
ætlum með þessum vörum að reyna
að sækja aðeins inn á þann markað.
Það er nefnilega tæpast hægt að tala
um íslenska kjötsúpu með innfluttum
rófum í.“
Draumurinn
að brugga gulrófusnafs
Að sögn Guðna er draumurinn
að reisa litla bruggverksmiðju í
Þórisholti, einmitt meðal annars til að
nýta það sem gengur af úr ræktuninni
til að brugga gulrófusnafs. Við
höfum einstakt hráefni til að vinna
vínandann úr – en flestir þeir sem
framleiða snafsa á Íslandi þurfa
að flytja inn vínanda fyrir sína
framleiðslu. Við ætlum að smíða
bruggtækin bara hér á staðnum og
erum líka að spá í að láta smíða græju
til að ná safanum úr rófunum,“ segir
Guðni.
Íslenska sætkartaflan
„Hugmyndin er að geta boðið bæði
upp á snafs úr eigin framleiðslu
og svo jafnvel einhverjar vörur
úr gulrófunni sjálfri. Þess vegna
er mikilvægt að við framleiðum
þetta allt á staðnum og við höfum
auðvitað ákveðna sögu að segja líka
um gulrófuna íslensku – því hún er
alveg einstök.
Séríslenskt fræ hefur verið ræktað
frá því að elstu menn muna. Hannes
í Stóru-Sandvík hefur gert þetta
undanfarin ár, þannig að við erum
að vinna með allt aðra plöntu en í
nágrannalöndum okkar – svo eru líka
náttúrulegar aðstæður öðruvísi hér.
Svo er gulrófan mjög holl og hægt
að gera ýmislegt með hana í matargerð.
Hún er að mörgu leyti vannýtt,“ segir
Guðni, en gulrófan er rík af vítamínum
og ekki eins kolvetnarík og kartaflan
til dæmis. Guðni bendir á að líklega
svipi henni meira til sætkartöflunnar.
„Þá má nota hana á svipaðan hátt í
matargerð,“ segir hann.
Ágætar upplýsingar um
gulrófuna er að finna á vef Félags
gulrófnabænda: rofa.is. /smh
Íslenska gulrófan er einstök:
Tæpast hægt að kalla kjötsúpu
íslenska með innfluttum rófum
– segir formaður Félags gulrófnabænda í Þórisholti í Mýrdal
Myndir / smh
Halla Ólafsdóttir, kona Guðna, sér um daglegan rekstur veitingastaðarins
sem eiga staðinn. Opið hefur verið alla daga ársins frá miðju ári 2014. Halla
er hér til vinstri með starfsmanni staðarins.
Í gamla fjósinu og hlöðunni standa vonir til að hægt verði að koma upp aðstöðu til að taka á móti ferðamönnum
Veitingastaðurinn Svarta fjaran.
alveg fram að næstu uppskeru.
hægt, er minni en önnur yrki frá