Bændablaðið - 22.06.2017, Síða 37

37Bændablaðið | Fimmtudagur 22. júní 2017
Ilm af brennandi timbri lagði frá
bálkesti á horni skógarins þar sem
presturinn Darwin Wilson brenndi
trjágreinar og þykka boli eikar og
askatrjáa, en slíka skóga segir hann
því miður fáséða á Miklu svörtu
mýrunum, enda áherslan nær öll á
landbúnað.
Faðir hans var bóndi, afkom-
andi 150 þýskra innflytjenda sem
árið 1831 komust við illan leik til
Bandaríkjanna á skipinu Fræga
dúfan.
Fjölskyldurnar höfðu yfirgefið
Odenwald í Þýskalandi og siglt
frá Bremen. Siglingin gekk stór-
slysalaust þar til stormur skall á og
skipið tók á sig meira vatn en áhöfn
gat dælt út. Frammi fyrir dauðans
dyr hóf ung stúlka að syngja sálm
á þilfarinu í von um að Jesús myndi
lægja öldurnar, og tóku nær allir
farþegar undir.
Storminn lægði og bar þau að
landi í Virginíu, þar sem loforð var
gefið guði að fagna og þakka lífgjöf-
ina með árlegri þakkargjörðarhátíð
(Schiffbruchsgottesdienst), sem enn
er haldin hátíðleg.
Darwin þjónaði fimm söfnuðum,
þar á meðal í Detroit, en settist í
helgan stein árið 2000 á 80 ekru
landareign sem faðir hans keypti
árið 1945, sem að lokum urðu 120
ekrur. Faðir hans mótaðist af krepp-
unni miklu árið 1929, og birtist í
gríðarlegri sparsemi, vinnusemi
og svartsýni með tilheyrandi varúð
gagnvart fjárfestingum. Tveimur
árum eftir að hafa tekið 15.000$ lán
fyrir landarkaupum sínum, var hann
búinn að greiða það upp að fullu.
Darwin erfði atorkusemi föður
síns en hefur leyft sér kaup á hlut-
um sem bryti líklega í bága við
hugmyndafræði hins þýskættaða
bónda. Nokkur hundruð metra inn
í skóginn stendur gömul hlaða þar
sem gljáandi uppgerður Farmall
H traktor ásamt fornum snjósleða
standa á neðri hæðinni, en efri hæð
hefur hann breytt í tómstundaher-
bergi með borðtennisborði o.fl. Á
veggnum hangir sögulegt dagatal
frá 1965, þar sem 11. apríl er sér-
staklega merktur pálmasunnudags-
hvirfilbyl, alls 47 hvirfilbylir sem
gengu yfir fimm ríki og varð þriðji
banvænasti í sögu þjóðarinnar. Auk
hlöðunnar er bjálkakofi í 19. aldar
stíl sem Darwin smíðaði og veitir
raunsæja innsýn í tilveru evrópskra
innflytjenda víða um Bandaríkin.
Við hvert byggingarafrekið jókst
undrun mín sem náði hámarki í
kjallara íbúðarhúss þeirra hjóna,
þar sem leynist fullbúið smíðaverk-
stæði, og sjálft lokaverkið liggur
hálf falið innst í rýminu; líkkistan
sem Darwin hefur smíðað, handa
sjálfum sér.
Amish
Á keyrslu eftir ríkisvegi 31
tekur maður bókstaflega fram
úr fortíðinni, í formi hestvagna
Amish-fólksins, trúarhópur sem
rekur uppruna sinn til siðbót-
ar 16. aldar í Sviss, en fluttu til
Bandaríkjanna á 18. öld vegna
ofsókna. Fjölmennustu samfélög
þeirra eru í Pensylvaníu og Ohio, en
árið 2010 voru um 250.000 einstak-
lingar í 429 samfélögum Amish í
Bandaríkjunum og fer ört fjölgandi.
Ég ræddi við tvo Amish-bændur
sem búa við veginn og staðfestu
báðir hættuna sem þeim stafar af
hraðri bílaumferð. Landbúnaður
og smíðar eru undirstaða Amish-
samfélaga, en lífsstíll þeirra byggir
á andstöðu við nútímatækni,
þótt margar undantekningar séu
gerðar, líkt og notkun þreskivéla
við uppskeru. Samband þeirra við
nútímann er sérkennilegt, en skarast
á margan hátt. Þeir eiga viðskipti
við nútímavædda nágranna, keyra
eftir malbikuðum vegum og selja
vörur sínar á markaði sem mótast
af framboði og eftirspurn. Áhrif
verðlags mótar þannig tilveru
þeirra og eykur vinnuálag og
stress. Ræktun fjölbreyttra afurða,
þar á meðal korns, grænmetis og
dýraafurða, einkennir mörg smábýli
Amish-bænda, en mér skildist að
margar nýjungar í tegundavali,
þar á meðal ræktun sojabauna
og tínsla villtra lauka, væru ekki
óalgengar. Amish-bændur séu
opnir fyrir nýjungum sem auka
uppskeru eða hagnað. Þrátt fyrir
nálægð við nútímann sökum
búsetu og greiðslu skatta, halda
Amish-samfélög fjarlægð með
því að forðast stjórnmálaþátttöku,
kosningar og hin ýmsu „neikvæðu“
áhrif nútímasamfélaga.
Afganskir akrar og vandamál
Ohio
Með lestri dagblaða og samtala við
íbúa Ohio fékk ég innsýn í sorglega
kaldhæðni þess að eitt helsta
landbúnaðarríki Bandaríkjanna
glímir við hörmulegar afleiðingar
afurðar sem er framleidd ólöglega
á ökrum Afganistan og víðar, en
löglega í Ástralíu.
Síðustu ár hefur neysla
sterkra verkjalyfja sem innihalda
ópíum, sem og neysla heróíns í
Bandaríkjunum, aukist gríðarlega
og fellur nú undir skilgreininguna
faraldur. Neyslan, sem nú er
mest hjá ungum hvítum íbúum,
hefur verið sjúkdómsvædd eftir
margra áratuga harðar refsingar,
þegar neyslan var bundin við
minnihlutahópa. Gríðarleg
aukning í neyslu lyfseðilskyldra
verkjalyfja átti sér stað upp úr
árinu 2000 og hefur aukin neysla
heróíns fylgt í kjölfarið. Þegar
læknar hætta að ávísa löglegum
lyfjum líkt og Fentanyl, eða verðið
verður neytendum ofviða, tekur
við neysla á ódýrara heróíni sem
fæst keypt á götum flestra borga.
Afleiðingar neyslu löglegra sem
og ólöglegra ópíumskyldra efna
birtast á landsvísu í snarhækkandi
dánartíðni vegna ofskammta, nú
milli 10–20 einstaklingar á hverja
100.000 íbúa, eða 78 einstaklingar
daglega. Ohio er meðal ríkja sem
hafa orðið illa úti og létust 3.015
einstaklingar úr ofskammti árið
2015, með nær daglegum frásögnum
í dagblöðum. Afleiðingar ná
inn í landbúnaðarsamfélög enda
útbreiðslan mikil og þvert á
efnahagsstöðu líkt og ég komst að
í samtölum við fyrrum neytendur,
þar á meðal hjúkrunarkonu
sem hóf neyslu verkjalyfja í
kjölfar bakmeiðsla. Alvarleiki
ástandsins leiddi til þess að
landbúnaðarráðuneyti ríkisins hefur
sett það í flokk forgangsmála fyrir
árið 2017.
Meðal þeirra vandamála sem
koma beint frá landbúnaði ríkisins,
er ofnotkun eða röng áburðargjöf
sem leitt hefur til mengunar vatns
og náttúruspillingar. Vandamálið
er vel þekkt í nútíma landbúnaði
þar sem aðeins hluti af áburði, sér
í lagi nitur og fosfór, nýtist plönt-
um, en stór hluti berst frá ökrum
með vatni. Afleiðingar eru örveru-
gróður, mengun drykkjarvatns
ásamt hnignun fiskistofna og hefur
umhverfisverndarstofnun ríkisins
(OhioEPA) staðfest að um helming-
ur vatnasvæða í ríkinu séu menguð
og að ástandið á yfirborðsvatni sé
á hættustigi.
Viðbrögðin fela í sér fræðslu og
vottun kennd við FACT (Fertilizer
Aplicator Certification Training)
sem miðar að betri og skynsamari
nýtingu áburðar auk þess sem
fjallað er opinberlega um vandann
af hálfu hagsmunaaðila. Samofin
tilvera landbúnaðar, hagkerfis og
lífkerfa ríkisins vekur spurningar
um hvernig brugðist er við ólíkum
hagsmunum. /SJ
John Motter, korn- og sojabaunabóndi.
Hestvagn fyrir utan hlöðu Amish-bónda við ríkisveg 31.
11. apríl árið 1965.
HÚS BITAR ÞöK
Komdu með
teikningu eða við
teiknum fyrir þig.
Um framtíðarstörf er að ræða
Á búinu eru að jafnaði 240 mjólkandi kýr en heildarfjöldi gripa með kvígum og geldum kúm eru að jafnaði um 500. Flatey
Laun eru samkvæmt kjarasamningum. Húsnæði í boði.
Umsóknum skal skilað til Birgis Freys Ragnarssonar, bússtjóra, á netfangið
selbakki@sth.is.