Bændablaðið - 25.01.2018, Page 45

45Bændablaðið | Fimmtudagur 25. janúar 2018
í Blönduhlíð í Skagafirði, dóttir
Lykils 02003. Lotta bar sínum sjötta
kálfi 30. október 2016 og fór hæst 44
kg dagsnyt á mjólkurskeiðinu en hún
skilaði 13.022 kg á árinu með 3,24%
fitu og 3,35% prótein. Skráðar
æviafurðir Krónu eru 54.238 kg.
Alls skiluðu 77 kýr afurðum yfir
11.000 kg og þar af 27 yfir 12.000
kg. Árið 2016 náði 71 kýr nyt yfir
11.000 kg.
Af þeim kúm sem enn eru á lífi í
dag státar nú Vorkoma 534 í Garði
í Eyjafirði af mestum æviafurðum
eða 93.454 kg. Þessi kýr er fædd á
Torfufelli í Eyjafirði 7. maí 2004,
dóttir Prakkara 96007, en flutti
aðsetur sitt að Garði strax að lokinni
mjólkurfóðrun eða við þriggja
mánaða aldur. Hún er því á sínum
15. vetri en fyrsta kálfi bar hún 24.
september 2006 og hún bar 10. sinni
á nýársdag 2017. Mestum afurðum
á einu almanaksári náði hún 2014
þegar hún mjólkaði 9.405 kg en
afurðamesta mjólkurskeið hennar,
í það minnsta hingað til, var það
þriðja þegar hún mjólkaði 11.332
kg.
Skammt á eftir Vorkomu í
æviafurðum er Braut 112 á Tjörn
á Skaga, dóttir Stígs 97010. Braut
er fædd 12. september 2005 og
átti sinn fyrsta kálf 23. október
2007 en alls hefur hún borið 10
sinnum að meðtöldum tveimur
fósturlátum. Þrátt fyrir þau áföll
er Braut nú búin að mjólka 91.300
kg mjólkur en mestum afurðum á
einu almanaksári náði hún 2011,
10.961 kg. Mestum afurðum á einu
mjólkurskeiði, í það minnsta hingað
til, náði hún á því fimmta, 14.630
kg. Endist þessum kúm aldur og
heilsa til gætu þær rofið 100 þús.
kg múrinn á komandi misserum en
þær eru báðar með fangi og eiga að
bera með vorinu. Rétt er að geta þess
að mjög fáar íslenskar kýr hafa náð
100 þús. kg æviafurðum enda hlýtur
það að teljast allmikið afrek í stofni
þar sem meðalafurðir á ári eru ríflega
6.000 kg og afurðahæstu kýr mjólka
13-14 þús. kg. Núverandi Íslandsmet
í æviafurðum á Mókolla 230,
Snarfaradóttir 93018, á Kirkjulæk
2 í Fljótshlíð, 117.635 kg.
Á síðastliðnu ári var ein af þeim
afrekskúm sem oft hefur prýtt lista
afurðahæstu kúa landsins felld.
Laufa 1089 í Flatey í Hornafirði
var felld í desember s.l. og hafði þá
mjólkað frá því í september 2005
er hún bar sínum fyrsta kálfi. Laufa
var fædd 8. apríl 2004 í Einholti
í Hornafirði, dóttir Fróða 96028,
en flutti í Flatey 2008. Skráðar
æviafurðir hennar eru 91.720 kg á 11
mjólkurskeiðum. Toppnum náði hún
á 8. mjólkurskeiði er hún mjólkaði
13.534 kg en mestu afurðir á einu
almanaksári voru 13.121 kg árið
2014 en það ár náði hún sinni mestu
dagsnyt, 49 kg, og stóð afurðahæst
allra kúa á landinu.
Mjólkurframleiðendum öllum, en
ekki síst ábúendum á Brúsastöðum
og Innri-Kleif, óskum við til
hamingju með glæsilegan árangur
og þökkum samstarfið á liðnu ári.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Fjöldi Afurðir
Bú - árslok 2017 Skýrsluhaldarar árskúa kg/árskú
560112 Brúsastaðir 8.937
650231 Hóll 8.356
660104 Gautsstaðir 8.269
570627 Flugumýri 8.205
870909 Skáldabúðir 8.183
350513 Hvanneyri 8.180
860103 Ytri-Skógar 8.179
560153 Steinnýjarstaðir 8.170
370179 Hraunháls 8.124
570656 Kúskerpi 8.115
651110 Grænahlíð 8.047
870840 Reykjahlíð 8.023
570925 Garðakot 8.019
650926 Moldhaugar 8.010
660519 Stóru-Tjarnir 8.005
Eitt af því sem gerir ræktun
sauðfjár bæði að skemmtilegu
viðfangsefni og möguleikana
mikla á hröðum erfðaframförum
í ákveðnum eiginleikum er hve
ættliðabilið er stutt, skýrsluhaldið
öflugt og aðgengi að upplýsingum
gott í sauðfjárrækt hér á landi.
Við getum fengið úr því skorið
strax næsta haust, hvort fallegi
lambhrúturinn sem stigaðist
svo vel í haust sé verðugur
kynbótahrútur. Þetta er jú það
sem allir sauðfjárræktendur vita
og margir nýta sér, en mættu
þó fleiri nota lambhrútana með
skipulegri hætti.
Tilgangurinn með því sem
við getum kallað fullgildar
afkvæmarannsóknir samkvæmt
reglum sem settar eru af fagráði í
sauðfjárrækt er að hvetja til þess að
hrútar séu metnir á sem öruggastan
hátt á grunni afkvæmadóms og að
hvetja til skipulagðrar notkunar
á lambhrútum þannig að sem
raunhæfastur afkvæmadómur fáist
strax á hrútana veturgamla. Þá
byggja afkvæmarannsóknirnar
á ýtarlegri upplýsingum en
bara kjötmatsniðurstöðum og
fallþunga, þar sem stigun og
ómmælingar á lifandi lambum
mynda einn þátt afkvæmadómsins.
Ómmælingin veitir mikilvægar
viðbótaupplýsingar við kjötmatið
um raunveruleg skrokkgæði og er
tól sem hefur hjálpað okkur mikið
í því að framleiða betri vöru. Síðan
þarf að horfa til þess hvernig við
þróum þessa vinnu áfram á næstu
árum, bæði hvað varðar eiginleika
sem hugsanlega er ástæða til að taka
inn í ræktunarstarfið og aðferðir
sem leyst geta núverandi aðferðir
af hólmi við mat á kynbótagildi. Vel
útfærðar afkvæmarannsóknir verða
þó um sinn eitt af okkar notadrjúgu
verkfærum í sauðfjárræktinni sem
nýtist til að gera framleiðsluna betri
og hagkvæmari.
Afkvæmarannsóknir 2017
Í ár voru 82 afkvæmarannsóknir
sem teljast fullgildar og styrkhæfar
samkvæmt reglum fagráðs í
sauðfjárrækt. Krafan er m.a. að
í samanburði séu að lágmarki 5
hrútar, þar af a.m.k. 4 veturgamlir
og hver þeirra eigi að lágmarki 8
afkvæmi af sama kyni sem hafa
verið ómmæld og stiguð og 15
afkvæmi með kjötmatsupplýsingar.
Þá er mælst til þess að hrútarnir hafi
verið notaðir á sem jafnasta ærhópa
og allt framkvæmt með þeim hætti
að samanburðurinn sé sem réttastur.
Afkvæmahóparnir voru alls 638
og þar af 377 undan veturgömlum
hrútum. Þetta er samdráttur frá því
í fyrra en þá voru afkvæmahóparnir
alls 845. Samdráttur var í skoðun
gimbra sl. haust, sem væntanlega er
afleiðing af þeim afkomubresti sem
varð í greininni og því færri hrútar
sem uppfylltu skilyrði um nægan
fjölda ómmældra afkvæma.
Af helstu toppum
Í meðfylgjandi töflu er að finna
lista yfir þá hrúta sem gera mest
útslag á sínum búum samkvæmt
heildareinkunn. Heildareinkunnin
er með jöfnu vægi á niðurstöður
kjötmats, fallþunga og niðurstöðum
úr líflambaskoðun en þar vegur
ómmælingin mest. Þeir hrútar sem
hér birtast sýna allir mikla yfirburði,
en þó verður að horfa á þessar
niðurstöður með þeim fyrirvara að
um er að ræða samanburð innan búa.
Sá hrútur sem er með
afgerandi hæstu einkunn út úr
afkvæmarannsóknum haustið
2017 er hinn veturgamli Spakur
16-302 sem var í samanburði í
Innri-Múla, Barðaströnd. Spakur
kemur frá hinu öfluga fjárræktarbúi,
Broddanesi 1. Á bak við Spak standa
öflugir heimahrúar í Broddanesi,
en Spakur er sonur Svala 14-071
og dóttursonur Dabba 10-162.
Yfirburðir Spaks koma fram í
frábærri gerð sláturlamba sem
jafnframt eru hóflega feit og
gerir Spakur mest útslag allra
hrúta landsins í kjötmatshluta
afkvæmarannsóknarinnar og þeim
hluta er byggir á skoðun lifandi
lamba. Sá hrútur sem raðast annar
samkvæmt heildareinkunn er
fullorðinn hrútur, Höfðingi 13-041,
sem var í samanburði á Hólum í
Dýrafirði. Höfðingi er frá Borg/
Mjólká í Arnarfirði. Faðir hans er
Þór 10-209 frá Minni-Hlíð, sonur Ats
06-806. Næstir koma hálfbræðurnir
Frami 16-007 og Fleki 16-006 frá
Hlíð í Hörðudal, en þeir voru þó í
sitthvorri afkvæmarannsókninni.
Frami var notaður á Stóra-
Vatnshorni í Haukadal en Fleki
heima í Hlíð. Báðir þessir hrútar
virðast frábærir lambafeður. Faðir
þeirra hét Dúddi 14-699, kenndur við
Ós við Akranes. Dúddi var notaður
í Hlíð í fyrra og sýndi þá fádæma
yfirburði sem skiluðu honum hæstu
einkunn allra hrúta sem þá voru í
afkvæmarannsóknum. Dúddi lifði
aðeins eina fengitíð en skilur eftir
sig hóp af bráðefnilegum sonum.
Dúddi var ættaður frá Oddstöðum
í Lundarreykjadal í móðurætt en
faðir hans, Sproti 12-685, var undan
Kvisti 07-866 frá Klifmýri og á frá
Hesti. Í vetur er afkvæmaprófun
vegna sæðingastöðvanna haldin á
Stóra-Vatnshorni þar sem Frami
og Fleki etja kappi ásamt öðrum
öflugum hrútum af svæðinu og
eru í þeim hópi fleiri afkomendur
Dúdda. Fimmti hæsti hrúturinn
úr afkvæmarannsóknunum er
Olli 16-446 frá Hvammi í Lóni,
Hornafirði og sýndi sá hrútur mikla
yfirburði á öllum sviðum fram
yfir aðra hrúta í Hvammi. Olli er
sonur Dreka 13-953 frá Hriflu og
móðurföðurfaðir hans er Þróttur
08-871 frá Fremri-Hlíð. Af öðrum
athyglisverðum hrútum má nefna
Muninn 16-146 frá Ysta-Hvammi
í Aðaldal en ef hrútum er raðað upp
eftir einkunn fyrir kjötmat þá er
hann annar í röðinni af öllum hrútum
sem gerðir voru upp í þessum
afkvæmarannsóknum. Þessi hrútur
er sonur Þórs 13-149 sem hefur
verið einn öflugasti lambafaðir
búsins síðustu ár en Þór er sonur
Áss 09-877 frá Skriðu. Sá hrútur
sem hlaut þriðju hæstu einkunn
úr kjötmatshlutanum er Hringur
13-053 frá Smáhömrum, en hann
var notaður í Tröllatungu og stendur
þar efstur hrúta. Hringur er hyrndur
hrútur, faðir hans er Hergill 08-870
frá Laxárdal og móðurfaðir Papi
04-964 frá Bjarnastöðum.
Það eru 13 stöðvahrútar
sem eiga 10 syni eða fleiri í
afkvæmarannsóknum. Kölski
10-920 á flesta, eða 20 talsins. Af
þessum hrútum eru það synir Saums
12-915 sem hafa að jafnaði hæstu
heildareinkunn og jafnframt hæstir
í í kjötmatshlutanum, Hvati 13-926
á þá syni sem að jafnaði standa
sig best í líflambahlutanum og
Börkur 13-952 þá syni sem mestan
vænleika gefa. Niðurstöður allra
afkvæmarannsókna er gerð skil inn
á heimasíðu RML þar sem að vanda
fylgja umsagnir ráðunauta varðandi
þá gripi sem athygli vekja.
Eyþór Einarsson
ábyrgðarmaður í
sauðfjárrækt
ee@rml.is
Bær Nafn Númer
Faðir
Nafn
Faðir
Númer
Eink.
Fallþ.
Eink.
kjötmat
Eink.
líflömb
Eink.
Heild Fallþ. Gerð Fita Ómv. Ómf. Læri Aldur
Innri-Múli, Barðaströnd 145,6
Hólar, Dýrafirði 136,5
Stóra-Vatnshorn, Haukadal 132,5
Hlíð, Hörðudal 129,8
Hvammur, Lóni 127,8
Bárðartjörn, Grýtubakkahreppi 127,5
Jörvi, Kolbeinsstaðahreppi 127,1
Hólar, Dýrafirði 126,8
Litlu-Reykir, Reykjahverfi 125,9
Miðdalur, Svartárdal, Skag. 125,6
Nýpugarðar, Hornafirði 125,6
Gillastaðir, Laxárdal 124,5
Kollsá 2, Hrútafirði 124,0
Forsæludalur, Vatnsdal 123,9
Ysti-Hvammur, Aðaldal 123,8
Hólar, Dýrafirði 123,4
Ríp, Hegranesi 123,2
Staðarhraun, Hraunhreppi 123,2
Tröllatunga, Steingrímsfirði 122,9
Kjarni, Eyjafirði 122,8
Innri-Múli, Barðaströnd 122,6
Forsæludalur, Vatnsdal 122,1
Nýpugarðar, Hornafirði 121,7
Forsæludalur, Vatnsdal 121,6
Þóroddsstaðir, Hrútafirði 121,4
Nýpugarðar, Hornafirði 121,2
Hlíð, Hörðudal 121,1
Afkvæmarannsóknir í sauðfjárrækt 2017:
Vel útfærðar afkvæmarannsóknir auka erfðaframfarir