Slökkviliðsmaðurinn - 01.05.1976, Blaðsíða 16

yfirborði grunnvatnsins. Sogkrafturinn er hér
afar lítill vegna þess hve skoðunarpípan er stór.
Holur og sprungur.
Niðurstaðan af þessu er sú, að gæta verður
mikillar varúðar við borun eða gröft eftir að
olía hefur lekið niður til þess að olían dragist
ekki niður með samþjöppuðum jarðvegi. Það
hefur komið fyrir að menn 'hafa í hugsunarleysi
borað í jörð til þess að rannsaka útbreiðslu
olíunnar og ekki aðeins dreift olíunni enn frek-
ar með því heldur og sprengt vatnsrör. Það
varð til þess að olían dreifðist meira en ella og
hreinsunarkostnaðurinn varð meiri en hann
'hefði þurft að vera.
Ef mikið olíumagn hefði runnið út í þessu
tilfelli, þó hefði meira olíumagn náð niður að
grunnvatninu.
Mynd 6: Dreifing olíu í bergi og yfirborðsleir
ér svipuð. Erfitt er að bæta sl'íkt tjón vegna
þess að erfitt er að segja um 'hvernig olían
muni dreifast. (Myndin sýnir meginreglurnar).
Leirinn hefur þornað og sprungið á yfiriborð-
inu. Slíkar sprungur geta orðið margra metra
djúpar. Breiddin er mismunandi, allt frá nokkr-
um sentimetrum niður í brot úr millimetra. I
rigningu bólgnar leirinn og sprungurnar lokast.
Fyrir utan þessar sprungur má finna holur eftir
rotnaðar jurtarætur. Botn sprungukerfisins er
fullur af vatni, ,,sprunguvatni“. Þetta vatn síg-
ur hægt niður á við í átt að einhverjum föstum
lágpunkti, t. d. holræsi. Þegar olía rennur á leir,
fyllist sprungukerfið af olíu. Erfitt er að segja
um hvernig dreifing verður í hverju einstöku
tilviki. Teikningin sýnir að olían hefur náð nið-
ur að yfirborði sprunguvatnsins og dreifist til
hliðanna. Við hreinsun getur komið í ljós, að
sumar sprungurnar eru fullar af olíu, aðrar aí
vatni og lofti. Þegar olían rennur niður í grunn-
vatnið, flýtur hún upp á yfirborðið og fylgir
hreyfingum vatnsins. Hluti olíunnar verður eftir
í sprungunum, en þau efni olíunnar, sem leysast
upp í vatni, renna áfram með vatninu. Olían
sem verður eftir í sprungunum getur verið þar í
langan tíma, kannske mörg ár.
Mynd 7: Er olían fer í gegnum fíngerðan jarð-
veg á leið sinni að grunnvatninu verður dreif-
ing 'hennar flóknari. Olían dreifist hægt eftir
neðra borði lagsins og um leið tekur grunn-
vatnið hægt í sig ol'íu. Olían festist einnig í jarð-
vegsrásum. Þegar olían kemur að fíngerða jarð-
laginu kemst hún ekki í gegnum það vegna þess
að sogkrafturinn í því er miklu meiri en í hinu
grófa jarðefni. Árangurinn verður sá, að olían
dreifist hægt með grunnvatnsstraumnum með-
fram neðra borði jarðlagsins.
Þegar grunnvatnsstraumurinn kemur út í lind
eða á strönd, flýtur olían á vatninu.
OJíuleki
yfirborðstjón
I )/\'l ^ 1 I / 1,1 71, ^ \. I \
f »y>y 5prunguvatn og hreytingar pess
íTV j /kv. y ; i vv / i y V * i \ i í i á
Vatnsblandaður leir
$fcoðunarpípa___
fyrir yfirborð
sprunguvatnsft-
Sprunguvatns. •;
\ yfirborð
Vatnsmettaður jarðvegur
Sandur
• Mvrnl 7.
Yfirborð
Grunnvatnsyfirborð
Olíutjón
ásjó
Grunnvatnsstraumur
14
S LO KKVILIÐSMAÐU Rl N N