Slökkviliðsmaðurinn - 01.05.1976, Blaðsíða 29

Um meðferð GASHYLKJA
Lausleg þýðing á bæklingi, gefnum út af
Lrunamálastofnun Bandaríkjanna (N.F.P.A.)
Urn slökkvun elda í acetylene hylkjum (gas-
hylkjum).
Þrátt fyrir alla okkar þekkingu og varúðar-
raðstafanir, kviknar enn í acetylene (ljúsgasi),
sem lekur úr kútum, hylkjum, krönum o. fl.
Mig langar til að ræða brunastaðtölur varðandi
aoetylene hylki, smíði acetylene hylkja, acetyl-
ene elda í krönum og inn í acetylene hylkjum
°g slökkvun eða hömlun slíkra elda.
Þessi umræða er fyrst og fremst ætluð sem
leiðsögn fyrir þá, sem vinna að slökkvistörf-
Um> einkum og sér í lagi í verksmiðjum iðnaðar-
ms. Þessi þekking er veitt sem ráðgjöf og með
það fyrir augum að gera slökkviliðsmönnum
kleift að berjast við sl'íka elda á skjótvirkari og
°ruggari hátt síðar meir. Ekki er hægt að gera
grein fyrir öllum þeim kringumstæðum, sem
kunna að skapast við slíkan bruna.
t
Lrunastaðtölur.
— Tveir farast og 31 særðust í Illinois. Acely-
lene lak úr hylki. Eftir brunann kom í ljós að
kylkið hafði klofnað í tvennt.
200.000 dala tjón. Maður nokkur opnaði
krana á hylki. Acetone í vökvaformi og
acetylene streymdi úr krananum. Brunavar-
fappar á öðrum hylkjum opnuðust (alls var um
1000 hylki að ræða). Byggingin var ekki varin
Veð vatnsúðakerfi.
— Kalifornía. 4.6 milljón dala tjón þegar
acetylene gas lak í gegnum gallaðan krana á
hylki.
— Kviknaði í acetylene þegar stjórnkrani á
kylki brást. Sex fórust. Tjónið nam 1.1 milljón
dala.
SLÖ KKVILIÐSMAÐU Rl N N
Hvað er acetylene?
Acetylene er samsett úr kolefni og vetni og
hefur efnaformúluna C-H-. Það er framleitt með
samverkun kalsíum og karbíts og vatns eða með
upphitun vetniskolefna. Það er litlaust og lítið
eitt léttara en loft og hefur greinilega hvítlauks-
lykt við venjulegan stofuhita og þrýsting.
Sprengibil acetylene er frá 2,3*—80%. Það get-
ur sprungið undir þrýstingi en reynslan sýnir
að 15 psi eða 1 kg fcn eru örugg þrýstimörk.
Hönnun acetylene hylkja.
Acetylene hylki eru ólík öðrum gashylkjum
að því leyti að þau eru full af gljúpu fyllingar-
efni, sem venjulega er samsett úr asbesti, ibrunn-
um kolum og balsaviði, sem upprunalega er
hrært saman í deig, hellt í hylkið og bakað uns
það er orðið þétt og þurrt. Þetta gljúpa fyll-
ingarefni er mettað acetone, sem verkar bind-
andi á acetylenið. 300 kúpifeta hylki inniheld-
ur 22 lítra af acetone. Þegar krani á hlöðnu
hylki er opnaður kemur acetylene úr upplausn-
inni í loftksnndu formi.
Það er þessi samsetning, gljúpt fyllingarefni
og uppleyst acetone — sem gerir kleyft að
geyma acetylene í hylkjum við hæfilegan þrýst-
ing, þ. e. 18 kg fcm við 20°C.
Öll acetylene hylki eru með öryggisútbúnaði
sem er einskonar vartappi. Þessar öryggislok-
ur bráðna við 100°C og eru venjulega blanda úr
blýi, tini, bismuth og kadmíum. A sumum hylkj-
um eru fjórar öryggislokur ,bæði ofan til og
neðan á hylkjunum.
Eldar.
Ekki er mælt með því að slökkva acetylene
elda nema með því að loka fyrir útstreymi
gassins. Góð regla segir: „Reynið að stöðva gas-
27