Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1988, Blaðsíða 6

Hvernig varð Oryrkjabandalagið
til?
Það fyrsta, sem ég man eftir af undirbún-
ingi undir stofnun Ö.B.Í. var það, að
árið 1959 kaus Alþingi milliþinganefnd
til þess að rannsaka og gera heildartil-
lögur um lausn á atvinnumálum og fél-
agslegum vandamálum öryrkja í landinu.
Þessi nefnd aflaði sér margháttaðra upp-
lýsinga um starfsemi öryrkjafélaganna,
og komst að þeirri niðurstöðu að þjóð-
hagslega hagkvæmt væri að efla starfsemi
þeirra og taldi um leið nauðsynlegt, að
félögin hefðu með sér náið samstarf. Það
voru svo Sjálfsbjörg og S.Í.B.S., sem
ruddu brautina og eins og þú veist var
svo bandalagið stofnað 1961.
Kom starf þessarar nefndar að
nokkru gagni?
Ég álít nú að svo hafi verið. Hún aflaði
margvíslegra gagna, talaði við forystu-
menn félaganna, sem ég held að hafi
fengið aukið sjálfstraust og kjark við þess-
ar viðræður. Nefndin gekkst svo fyrir því
að sum félögin fengu tekjustofna og staða
þeirra varð sterkari. Til fróðleiks má geta
þess, að nefndin aflaði sér upplýsinga um
orsakir örorku á.tímabilinu 1956 — 1959
og útkoman varð þessi:
Árið 1958 voru öryrkjar — 50% eða
meira 2865. Hlutföll voru þessi á öryrkj-
um metnum 1956 — 59.
Geðveiki og taugaveiklun 27.0%
Berklar 19.0%
Hjarta- og æðasjúkdómar 16.5%
Slitgigt og liðagigt 12.9%
Mænusótt og aðrar bæklanir 3.0%
Vangefnir 5.1%
Heilablæðing, heilaæxli, flogaveiki
3.5%
Astma- og lungnaþan 2.9%
Illkynja æxli 2.4%
Meltingarsjúkdómar 1.4%
Sjóndepra, ýmislegt annað 6.3%
Tvennt var það sem olli þeim, er að
þessum málum unnu um þetta leyti mest-
um áhyggjum.
1. Húsnæðið. Um var að ræða stærsta
láglaunahóp landsins og gott húsnæði
kostaði alltaf mikið, en engum öðrum
hóp nauðsynlegra að búa í góðu
húsnæði.
2. Val atvinnu. Til þess að geta lifað með
reisn þurfti að vinna. Þótt nokkur
vinnugeta væri fyrir hendi var ekki
sjálfsagt að vinna fengist. Sumir at-
vinnurekendur voru hræddir við að
ráða þá, sem þeir vissu, að höfðu verið
sjúklingar, aðrir vantreystu getunni.
Eftir stofnun Öryrkjabandalagsins
varð það svo úr að myndaður var sem
sjálfseignarstofnun — Hússjóður
Ö.B.Í., er skyldi fá það hlutverk að
kaupa og byggja íbúðarhúsnæði, er
leigt skyldi öryrkjum fyrir vægt verð.
Skipulagsskrá Hússjóðs var staðfest af
forseta íslands í febrúar 1966 og í
september það sama ár var tekin fyrsta
skóflustungan að fyrsta húsi Hússjóðs.
Á árunum 1966 — 78 voru svo byggð
þrjú háhýsi með 209 íbúðum í Hátúni
og háhýsi í Fannborg í Kópavogi með
41 íbúð. Þegar svo kom að því að öll
lán voru vísitölutryggð og vextir hækk-
andi þá treystum við okkur ekki til þess
að halda áfram að byggja enda Jrótt
þörfin væri brýn. Tekjustofn Ö.B.I var
aðeins 1% af tekjum aðildarfélaganna,
sem nægði ekki til rekstrar hvað þá til
frekari framkvæmda. Öflugur tekju-
stofn var því nauðsyn, ef sinna átti svo
mikilvægu verkefni, sem húsnæðismál
öryrkja voru.
Og þá kom „Lottóið“? Já „lottóið“
kom eins og sending af himnum ofan.
Stjórn Ö.B.Í ákvað að fyrstu þrjú árin
skyldi Hússjóður fá 80% af „lottó“
tekjum til ráðstöfunar. Það er nú
rúmt ár frá því rekstur „lottósins“
hófst. Hússjóður hefur fengið í sinn
hlut um 80 milljónir, sem hefur verið
ráðstafað þannig: Fest hafa verið
kaup á 42 íbúðum og þrem íbúðarhús-
um. Flestar af íbúðunum hafa verið
keyptar notaðar og gegna þess vegna
nú þegar þessu hlutverki, aðrar koma
í gagnið á þessu ári. Þessar íbúðir sem
eru í sjö sveitarfélögum munu leysa
húsnæðisvanda 70 — 80 öryrkja.
Eru vandamálin þá óðum úr
sögunni?
Þótt svo hressilega hafi verið að verki
staðið þá er því fjarri að vandamál
okkar séu leyst. Þegar fasteignaöflun
okkar hófst á ný með tilkomu „lottó“
teknanna, þá voru rúmlega 300 ein-
staklingar á biðlista hjá okkur eftir
húsnæði. Nú um þessi áramót er þessi
biðlisti jafnlangur þar eð 75 öryrkjar
sóttu um húsnæði hjá okkur á árinu,
sem var að líða. Þannig, að þrátt fyrir
mikil umsvif, þá er ekki að sjá að lát
sé á þörfinni.
Hvers vegna sækir fólk svo mjög
til ykkar?
Það er meðal annars vegna þess að
íbúðirnar eru góðar, þótt þær séu
litlar. Fólkið fær nokkra þjónustu, ef
þess þarf. Það getur fengið keypt
ódýrt fæði, það fær heimilishjálp og
heimilishjúkrun frá borginni sé þess
þörf. Læknir er á staðnum, sem
skapar mikið öryggi.
Veigamikið atriði er, að fólkið veit,
að því verður ekki sagt upp, nema
eitthvað mikið sé að. Þá er leiga
hófleg, sem er mjög þýðingarmikið
fyrir öryrkja, sem flestir hafa aðeins
tryggingabætur.
Loks er það mikið öryggisatriði
fyrir okkar leigjendur að geta leitað til
skrifstofu Ö.B.Í um félagslega fyrir-
greiðslu.
Og meira fékkst heiðursformaður
Ö.B.Í ekki til að láta hafa eftir sér og
þótti hér hæfa amen eftir efninu.
6