Fréttablaðið - 22.05.2020, Blaðsíða 16

Molta þykir frábær jarð-vegsbætir en hún gerir jarðveginn frjósamari og
heilbrigðari og með jarðgerðinni
er hægt að nýta lífrænan úrgang til
uppgræðslu fyrir gróðursetningu
og sem áburð.
„Lífrænn úrgangur veldur lang-
varandi myndun gróðurhúsaloft-
tegunda ef hann er urðaður og
því er jarðgerð frábær leið til þess
að bæta umhverfið. Þetta er því
gott skref inn í grænt hringrásar-
hagkerfi, að nýta betur það sem
við höfum í stað þess að kaupa
innfluttan áburð,“ segir Líf Lárus-
dóttir, markaðsstjóri Terra.
Hvernig hefja skal moltugerð
í jarðgerðartunnu
Líf segir mikilvægt að setja 10-15
sentimetra lag af fínklipptum trjá-
greinum í botn tunnunnar þegar
hefja á moltugerð í jarðgerðar-
tunnu. Það er gert til þess að búa til
loftrými, sem flýtir fyrir rotnun.
Næst skal bæta lagi af fínum
garðúrgangi, lauf blöðum og grasi
ofan á trjágreinarnar. Því næst
er tilbúin molta eða næringarrík
mold sett í tunnuna.
„Í fyrstu má einungis setja
garða- og grænmetisafganga í
tunnuna. Svo þarf að bíða þangað
til niðurbrot er hafið. Þetta tekur
vanalega nokkrar vikur, þá má
bæta við kjöt- og fiskafgöngum,“
útskýrir Líf.
„Í jarðgerðartunnunni fer fram
lífræn öndun eða loftháð niður-
brot. Hitastig í tunnunni getur
farið allt upp í 60-70°. Ef jarð-
gerðartunnan er einangruð þá
næst meiri hraði í þetta ferli. Við
þetta hitastig eyðileggjast f lestöll
fræ til dæmis arfafræ. Flestar
gerðir óæskilegra baktería svo sem
E.coli, Enterococcus og Salmonella
drepast einnig.“
Eitt kíló af lífrænum úrgangi
verður að um það bil 0,6 kílóum af
moltu. Líf segir að ferlið sé nánast
lyktarlaust en ef úrgangurinn er
farinn að lykta er hann sennilega
of blautur.
„Þá er gott að bæta við þurrum
Fólk er kynningarblað sem býður auglýsendum
að kynna vörur og þjónustu í formi viðtala og
umfjallana. Í blaðinu er einnig hefðbundið rit-
stjórnarefni. Blaðið fylgir Fréttablaðinu daglega.
Umsjónarmenn efnis: Elín Albertsdóttir, elin@frettabladid.is, s. 550 5761 | Hjördís Erna
Þorgeirsdóttir | hjordiserna@frettabladid.is s. 550 5767 | Oddur Freyr Þorsteinsson, oddurfreyr@
frettabladid.is s. 550 57686 | Sandra Guðrún Guðmundsdóttir, sandragudrun@frettabladid.is, s.
550 5762 | Þórdís Lilja Gunnarsdóttir, thordisg@frettabladid.is, s. 550 5768
Útgefandi:
Torg ehf
Ábyrgðarmaður:
Jóhanna Helga Viðarsdóttir
Sölumenn: Arnar Magnússon, arnarm@frettabladid.is, s. 550 5652, Atli
Bergmann, atli@frettabladid.is, s. 550 5657, Jón Ívar Vilhelmsson, jonivar@
frettabladid.is, s. 550 5654, Jóhann Waage, johannwaage@frettabladid.is,
s. 550 5656, Ruth Bergsdóttir, ruth@frettabladid.is, s. 694 4103,
Líf segir mikil-
vægt að blanda
úrganginum vel
saman í tunn-
unni. FRÉTTA-
BLAÐIÐ/ANTON
BRINK
Í fyrstu má
einungis setja
garða- og
grænmetisúr-
gang í tunnuna.
Svo þarf að
bíða þangað
til niðurbrot
er hafið, þá
má bæta við
kjöt- og fisk-
afgöngum.
Þegar moltan
er tilbúin er
að gott að
dreifa um tíu
sentimetra
óblönduðu
lagi af henni
í blómabeð, í
matjurtagarða
eða við tré og
runna.
Framhald af forsíðu ➛ garðúrgangi. Heimilisúrgangi þarf
að blanda vel saman við moltuna.
Hrærið. Ekki skilja heimilisúr-
ganginn bara eftir efst á toppi
hrúgunnar. Blandið vel. Þetta
heldur rotnun gangandi , jafnvel í
frostköldu veðri.“
Hvað má fara í
jarðgerðartunnuna?
Mikilvægt er að ekkert fari í jarð-
gerðartunnuna sem ekki má fara
þangað. Líf segir að eftirfarandi
úrgangur megi fara í tunnuna:
n Ávextir og grænmeti
n Kjöt- og fiskafgangar
n Mjólkurvörur
n Egg, eggjabakkar
og eggjaskurn
n Brauð
n Kaffi, te
n Kaffisíur og tepokar
n Hveiti, pasta og hrísgrjón
Hún nefnir líka annan lífrænan
úrgang svo sem:
n Pappírsþurrkur
n Visnuð blóm
n Aðrar plöntur
n Sag
Auk þessi má allur garðúrgangur
fara í tunnuna eins og:
n Gras
n Mosi
n Niðurklipptar runnagreinar
n Trjákurl
„Niðurrifin dagblöð eða pappi
má líka gjarnan fara í tunnuna því
þessi úrgangur er kolefnisríkur og
er stundum kallaður stoðefni. Til
að fá rétta blöndu af stoðefnum á
móti næringarefnum í tunnuna,
þarf að gæta að góðri dreifingu
framangreindra efna og úrgangs.
Einnig er hægt að kaupa sérstök
stoðefni sem tryggja rétta með-
ferð,“ segir Líf.
„Mikilvægt er að hafa fjölbreytt-
an lífrænan úrgang í tunnunni,
það tryggir bestu moltuna. Eins er
mikilvægt að blanda og hræra vel.“
Eftirfarandi er úrgangur sem
Líf nefnir sérstaklega að þurfi að
forðast að setja í moltutunnuna.
n Stór bein
n Timbur
n Ryksugupoka
n Gler og plast
n Ösku og kol
n Hunda- og kattasand
n Ólífrænan úrgang
n Einhæfan úrgang
Lokaferli við moltugerð
Moltugerð getur tekið vikur
og mánuði. Það veltur allt á því
hvað sett er í tunnuna, hvort lofti
um úrganginn, fjölbreytileika
úrgangsins og að hrært sé reglulega
í tunnunni.
„Þegar moltan er tilbúin er
gott að dreifa um tíu sentimetra
óblönduðu lagi af henni í blóma-
beð, í matjurtagarða eða við tré
og runna. Á vorin er gott að dreifa
moltunni nokkrum vikum fyrir
sáningu eða plöntun,“ segir Líf.
„Ef ætlunin er að planta blómum
eða trjám er mjög gott að blanda
saman moltu og mold í hlutföll-
unum einn hluti af moltu og tveir
hlutar af mold. Lífrænn úrgangur
verður að moltu, allt í garðinum
þínum!“
Úrvals jarðgerðartunna
frá Terra sem er einangruð
Terra hefur um árabil framleitt
moltu og lagt mikinn metnað í þá
framleiðslu. Terra starfar meðal
annars með Landgræðslunni og er
með verkefni í gangi að nota moltu
við uppgræðslu á örfoka svæðum.
„Við hjá Terra hvetjum alla til
þess að setja lífrænan úrgang á
réttan stað og jafnvel að hefja sína
eigin heimajarðgerð. Við bjóðum
upp á úrvals jarðgerðartunnu sem
er einangruð. Einangrunin bæði
flýtir fyrir niðurbrotsferlinu og
gerir tunnunni kleift að standa úti
við íslenskar aðstæður allt árið um
kring,“ segir Líf.
„Jarðgerð og garðvinna er ekki
einungis sjálf bær lífsstíll heldur er
friðsemdin og útiveran góð fyrir
þig. Rannsóknir hafa einnig sýnt
fram á að gerlar og efni í mold og
moltu geti haft jákvæða virkni
á andlega heilsu. Það kætir því,
bætir og hressir að vaða með berar
hendur ofan í moldina og garð-
verkin.“
2 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 2 2 . M A Í 2 0 2 0 F Ö S T U DAG U R