Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.2020, Blaðsíða 13

FRÉTTIR 13DV 5. JÚNÍ 2020
Þorbjörg
Marínósdóttir
tobba@dv.is
Y rsa, eins og hún er alltaf kölluð, er dóttir fyrsta íslenska kvendoktors­
ins í stærðfræði, Kristínar
Höllu Jónsdóttur, og Sigurðar
B. Þorsteinssonar smitsjúk­
dómalæknis. „Ég er ákaflega
stolt af foreldrum mínum. Ég á
líka eina systur, Laufeyju Ýri,
sem er barnalæknir á Land­
spítalanum. Þau eru öll svaka­
lega klár,“ segir Yrsa en systir
hennar er sérfræðingur í
taugalækningum og átta barna
móðir, svo vinnusemi virðist
þeim systrum í blóð borin.
Læknanámið látið fjúka
Því liggur beinast við að
spyrja hvort Yrsa hafi aldrei
hugsað sér að læra til læknis.
„Jú, jú. Ég var að spá í að fara í
læknisfræði en svo fór ég sum­
arið eftir stúdentinn að vinna á
MS Eddu,“ segir Yrsa, og vísar
í íslenskt skemmtiferðaskip
sem sigldi milli Íslands, Eng­
lands og Þýskalands.
„Ég var sum sé á sjó þetta
sumar, svo að foreldrar mínir
sóttu um háskólanám fyrir
mig. Það var þeirra mat að ég
væri ekki efni í lækni, enda
var ég ógurlega latur náms­
maður. Ég hefði aldrei náð að
sinna náminu eins og þurfti
enda er læknisnámið ákaflega
krefjandi,“ segir hún og hlær.
Þetta stingur í stúf við þá
staðreynd að Yrsa hefur gefið
út eina bók á ári samhliða
vinnu í tvo áratugi, fyrir utan
tveggja ára hlé þegar hún
skipti úr barnabókum yfir í
glæpasögur. „Ég er nú enn
frekar afslöppuð, en dugleg
þegar ég tek mig til. Ástæðan
fyrir því að ég hef komið þessu
í verk er að ég hef engin önnur
áhugamál. Ég er ekki í líkams­
rækt eða golfi og átti lengst af
ekki sjónvarp.“
Yrsa og fjölskylda áttu ekki
sjónvarp um árabil en hún seg­
ir það ákveðinn tímaþjóf. Það
hafi hins vegar verið ákveðið
í kjölfar þess að hún bauð í
Eurovisionpartí, án þess að
eiga sjónvarp, að líklega væri
kominn tími á tæki. Gestunum
var nefnilega ekki skemmt.
Foreldrar Yrsu þekkja
greinilega dóttur sína vel, því
fagið sem þau skráðu hana í á
hug hennar allan.
„Það er nú ekki alveg þannig
að þau hafi ákveðið að ég yrði
verkfræðingur, en það var eitt­
hvað sem ég hafði nefnt áður
og þau sóttu því um það, enda
ekki hlaupið að því að ná í mig
í síma á þessum tíma, stadda
úti á rúmsjó.“
Úr varð að Yrsa lærði til
verkfræðings og starfar enn
sem slíkur. „Verkfræðin er
mjög skemmtileg og á vel við
mig. Núna þegar ég er farin
að minnka við mig vinnu get
ég líka valið mér verkefni sem
mér finnst skemmtileg. Það
hefði verið erfiðara að velja
sér skemmtilega, lítið veika
sjúklinga.“
Heimurinn myndi loga
„Fyrsta alvöru starfið mitt var
vinna hjá verktaka suður með
sjó, Ellerti Skúlasyni hf. Þar
var ég fyrsta konan sem var
ráðin í eitthvað annað en að
elda mat. Það var mjög gaman
að vinna þar og mér var tekið
ótrúlega vel. Þar vann ég í eitt
ár. Ég held að það sé oft auðvelt
að vera fyrsta konan. Þá fylgir
manni nýjabrum sem hjálpar
til, svo fremi sem vinnustaður­
inn er ekki eitraður.“
Yrsa er vön því að vera eina
konan á staðnum, en hún var
eina konan sem útskrifaðist
sem byggingaverkfræðingur
árið 1988.
„Í dag er þetta ekki eins og
þegar ég var að byrja. Þá voru
nánast engar konur í fram­
kvæmdum. Það var slatti af
konum inni á verkfræðistof­
unum en ég var úti í skurði.
Það var samt aldrei neitt
vandamál.
Ég hef alltaf bara reynt að
vera eins og ég er. Ég held að
það sé ekkert fengið með því
að við konur reynum að haga
okkur eins og karlmenn. Það
bara gengur ekkert upp. Ef
við breyttumst allar í karl­
menn myndi heimurinn loga
stafnanna á milli. Það þarf
þessa blöndu.“
Kynjahlutfallið vonlaust
Yrsa hefur sjaldnast ráðist
á garðinn þar sem hann er
lægstur og segist snemma hafa
gert sér grein fyrir því að hún
yrði að hafa fyrir því að útvega
sér þekkingu og reynslu.
„Ég var spurð hvort nafnið
mitt mætti vera í tilboði, þegar
verkfræðistofan sem ég vann
hjá sóttist eftir að sinna eftir­
liti með stíflum og göngum,
sem til stóð að bjóða út í tengsl­
um við Kárahnjúkavirkjun.
Í svona útboðum er reynt að
safna saman teymi fólks með
sem mesta reynslu og þekk­
ingu og allar kanónurnar not­
aðar í tilboðið. Ég sagði já við
því að nafnið mitt yrði þar á
meðal, en sé svo síðar að ég
er eina konan á lista þeirra
sem eiga að vera á svæðinu að
sinna eftirlitinu.
Ég sá strax að það kynjahlut­
fall væri vonlaust. Þarna átt­
um við að vinna og búa saman í
fleiri ár. Það skipti miklu máli
að þarna yrðu fleiri konur og
yngra fólk upp á dýnamíkina,
en þegar mest lét vorum við á
milli 60 og 100 manns í eftirlit­
inu. Íslensku stofurnar í þessu
samstarfi sameinuðust um að
breyta þessu og undir lokin
voru konur rúmlega 30 prósent
starfsmanna í stað þess að ég
væri sú eina og ungt fólk var í
bland við gömlu kanónurnar.“
Tilboðinu var tekið og nú
þurfti að standa við stóru orð­
in og flytja rúmlega 900 kíló­
metra frá fjölskyldunni.
„Þegar það kemur að því
að við fáum þetta verk, þarf
ég að standa við það að hafa
sett nafnið mitt í tilboðið. Þá
áttaði ég mig líka á því, þegar
maður stígur inn í sögulega
karllægt umhverfi, að þetta er
það sem þeir hafa látið sig hafa
að mestu möglunarlaust. Farið
frá fjölskyldum sínum og unn­
ið uppi á hálendi í snjóstormum
og algjörlega einangraðir, nú
eða úti á sjó.
Til að vera með þurfti ég að
stíga út fyrir þægindaramm­
ann alveg eins og þeir. Ég gat
ekki ætlast til þess að fá afslátt
eða undanþágu af því að ég
væri kona. En það hefði verið
svo sorglegt ef öll sú reynsla
sem fékkst í þessu mikilvæga
og flókna verkefni hefði farið
til erlendra aðila eða eingöngu
til karlkyns verk­ og jarðfræð­
inga.“
Sex ára dóttirin
eftir heima
Yrsu fannst lítið mál að búa í
hálfgerðum sumarbústað og
kveinkar sér ekki þegar álag­
ið berst í tal, en unnið var á
vöktum, tíu daga í vinnu á móti
fjórum dögum heima hjá fjöl­
skyldunni. Yrsa og eiginmaður
hennar, Ólafur Þór Þórhalls­
son, eiga dótturina Kristínu
Sól og soninn Mána.
Dóttir þeirra hjóna var að­
eins sex ára gömul og við það
að byrja í skóla þegar Yrsa
pakkaði ofan í ferðatösku og
flutti að Kárahnjúkum. „Pabbi
hennar steig inn og sinnti bæði
móður­ og föðurhlutverkinu
á meðan ég var í burtu. Svo
Ég strauja ekki
fyrir þig, ég faxa
ekki fyrir þig, ég
vélrita ekki fyrir
þig.