Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.2020, Side 24

Hlaðvarpið HÁSKI kemur út á
mánudögum á vef DV. Lumar þú á
Lífsháskasögu? Sendu okkur endi-
lega ábendingu á
haskipodcast@gmail.com
Hvernig bregst þú við í neyð?
Þann 15. janúar árið 2009 var Josh Peltz á leið heim til sín með flugi
US Airways 1549. Ekkert gat
undirbúið hann undir það sem
koma skyldi. „Ég myndi vilja
hugsa að hver sá sem hefði
setið í mínu sæti hefði gert
það sama. Ég var í sæti 10F,
gluggasæti við neyðarútgang-
inn vinstra megin í vélinni,“
segir Peltz þegar hann rifjar
upp flugferðina í samtali við
The Guardian.
„Ég flýg vegna vinnu aðra
hverja viku og reyni alltaf að
fá sæti með auka fótaplássi.
Ég er ekki flughræddur, í
raun var ég að leggja mig
þegar flugvélin tók á loft.
Nokkrum mínútum eftir flug-
tak heyrðist hár sprenging,
eins og sprenging í púströri
bíls. Flugvélin hristist og ég
fann brunalykt. Allir tóku
andköf og einhverjir öskruðu.
Ég leit út um gluggann og sá
að vélin vaggaði til hægri og
svo aftur til vinstri. Við vor-
um svo hátt uppi að húsin litu
út eins og leikföng og bílarnir
eins og maurar. En við vorum
ekki að hrapa svo að ég hugs-
aði: Josh, einn hreyfillinn er
farinn, það er annar hreyfill
og við snúum við og lendum
aftur á LaGuardia-flugvell-
inum, flugmaðurinn hefur
stjórn á þessu.
Við stefndum á vatnið
Það var óþægilega hljótt,
allir voru að meta stöðuna og
enginn þorði að segja neitt.
Það varð fljótt augljóst að við
vorum ekki á leið aftur til La-
Guardia, við stefndum á vatn-
ið. Ég hugsaði að þetta gæti
ekki verið endirinn. Ég hugs-
aði um konuna mína, Tesu, og
börnin okkar tveggja, Adel-
ine, næstum þriggja ára, og
Zy, sem var tólf vikna.
Ég reyndi að róa mig, mér
fannst erfitt að sætta mig við
að minn tími væri kominn.
Svo kom tilkynning: „Þetta
er flugstjórinn, búið ykkur
undir högg.“ Allt varð skyndi-
lega mjög skýrt, ég þurfti að
hætta að hugsa um dauðann
og fara að hugsa um hvað
ég ætlaði að gera þegar við
myndum lenda á vatninu. Þú
settist í þetta sæti, hugsaði
ég, þú verður að opna þennan
útgang.
Rétt áður en við lentum
á vatninu byrjaði ég að lesa
leiðbeiningar sem fylgdu
neyðarútgangssætinu. Það
voru sex skref og ég las þau
tvisvar til þrisvar sinnum,
prófaði sjálfan mig á hverju
skrefi og reyndi að sjá mig
fyrir mér opna útganginn.
Við stefndum hratt á vatnið.
Ég herti sætisbeltið eins
mikið og mögulegt var og
setti hendur yfir höfuð.“
Vélin stefndi á Hudson-
fljótið í miðri New York borg.
Flugstjórinn sá þar leik á
borði og ætlaði að nota fljótið
sem flugbraut.
Hurðin verður að fara út
„Við lentum á vatninu, þetta
var eins og versta bílslys sem
þú getur ímyndað þér. Við
hoppuðum og skoppuðum þar
til vélin stöðvaðist loks. Marg-
ir voru blóðugir í framan eftir
að hafa skollið á sætinu fyrir
framan sig. Það fyrsta sem ég
hugsaði var að vélin væri að
sökkva, við yrðum að koma
öllum héðan út sem fyrst.
Einhver við hliðina á mér
reyndi að toga hurðina inn
og ég kallaði: Nei, þú verður
að ýta henni út. Blessunar-
lega hafði ég lesið það í leið-
beiningunum. Ég vissi að fólk
myndi flýta sér að neyðarút-
ganginum svo ég yrði að opna
hann áður en það myndaðist
stífla af fólki.
Ég náði að opna og greip
í hönd konunnar sem sat
við hlið mér, Jenny, og við
gengum út á vænginn. Kuld-
inn úti var skelfilegur og
öldurnar sleiktu vænginn.
Vængurinn sökk dýpra með
hverri öldu. Við fórum eins
langt út á vænginn og mögu-
legt var til að mynda pláss
fyrir aðra.
Við munum deyja úr kulda
„Ég heyrði það seinna að
fólkið sem var aftast í vélinni
hefði verið að hrinda og ýta
hvert öðru þegar vélin fór að
fyllast af vatni. Allir vildu
komast út. Úti á vængnum
voru hins vegar allir að hjálpa
öllum. Það var ískalt og eng-
inn var í yfirhöfn. Sumir stóðu
í vatni upp að mitti. Ókei, nú
munum við drukkna, við mun-
um deyja úr kulda, hugsaði ég.
Mér fannst eins og það liði
hálftími áður en við sáum
fyrstu ferjuna, þó að það
geti ekki hafa verið meira
en fimm til 10 mínútur. Hún
var svo nálægt að ég hugsaði
um að stökkva út í og synda
á móti henni, en ég mundi að
ofkæling tekur ekki nema
nokkrar sekúndur eða mín-
útur að yfirbuga fólk. Ég
var svo fjórði maður til að
komast um borð í ferjuna og
hóf strax að hjálpa fólki um
borð. Það var kona sem hélt
á litlu barni og maður sem
hafði farið allur ofan í vatnið,
hann lá á þilfari ferjunnar.
Ferju starfsmennirnir gáfu
fólkinu jakka sína og skyrtur
þar sem fólk var að frjósa úr
kulda,“ rifjar hann upp.
Áfallið gífurlegt
Áfallið eftir slysið var gífur-
legt. „Ég hef hugsað mikið um
að hlutirnir hefðu getað farið
öðruvísi, að útgangurinn hefði
ekki opnast, að vængur vélar-
innar hefði lent í vatninu og
kastað okkur upp í loftið. Og
ég hef líka hugsað: Af hverju
ég? Af hverju lifði ég af? En
eitt sem ég mun aldrei gleyma
við þessa reynslu er hvað allir
stóðu saman. Og það fylgir
því líka góð tilfinning að vita
að ég brást rétt við í neyð.
Ég komst í gegnum þetta
með því að taka bara 10 sek-
úndur í einu, opna útganginn,
finna út hvort við værum að
sökkva, hvað þarf að gerast
núna? En næst? Ég hélt bara
áfram svona þangað til ég
komst á fast land og gat talað
við konuna mína. Loksins þá
fór ég inn á karlasalernið og
grét í nokkrar mínútur,“ segir
Peltz að lokum.
Framleidd var kvikmynd
um atburðinn árið 2016. Tom
Hanks fór þar með aðalhlut-
verk flugstjórans Chesley Sul-
lenberger sem talinn er hafa
bjargað lífi farþeganna með
röggsemi sinni og fagmann-
legri lendingu á fljótinu. n
LÍFSHÁSKI
Unnur Regína
Gunnarsdóttir
Nauðlending flugvélarinnar í miðri Hudson-á þykir stórkostlegt björgunarafrek. SKJÁSKOT/GUARDIAN
Margir hafa eflaust velt fyrir sér sitjandi í 30 þúsund feta hæð hvað þeir myndu
gera ef flugvélin hrapaði. Josh Peltz var í þann mund að komast að því.
HVERNIG GETUR ÞÚ AUKIÐ LÍKUR
ÞÍNAR Á AÐ LIFA AF FLUGSLYS?
FÁÐU SÆTI EINS NÁLÆGT
ÚTGANGI OG MÖGULEGT ER
Þeir sem lifa af flugslys sitja að
meðaltali innan sjö raða frá út-
gangi. Ef þú ert innan fimm raða
frá útgangi eykur það líkur þínar
á að lifa af.
SITTU VIÐ GANGINN
Það er hvorki kostur að sitja
framarlega né aftarlega í vélinni
en tölfræðin sýnir að það sé ör-
lítið betra að sitja við ganginn en
gluggann, vegna þess að þú getur
farið mikið fyrr af stað í átt að út-
gangi þaðan.
LÁTTU FJÖLSKYLDU ÞÍNA
SITJA SAMAN
Í neyðartilfellum munu fjölskyldu-
meðlimir sem eru dreifðir um
vélina reyna að finna hver annan
áður en þeir reyna að komast frá
borði. Það getur skapað mikinn
glundroða. Skipuleggið hver sér
um hvaða barn í neyðartilfelli.
ÆFIÐ YKKUR AÐ LOSA
ÖRYGGISBELTIÐ
Margir hafa átt í vanda með að
losa beltið, aðallega vegna þess
að þeir reyna að ýta á takka eins
og gert er í bíl.
TELDU HVERSU MARGAR
RAÐIR ERU Á MILLI ÞÍN OG
NÆSTA ÚTGANGS
Í dimmu eða reykfylltu rými getur
verið að þú sjáir ekki útganginn.
Í slysum hefur það gerst að fólk
fer fram hjá útgangi vegna þess
að það sér hann ekki.
AXLAÐU ÁBYRGÐ
Þegar hörmungar skella á er al-
gengt að fólk sem hópast saman
reyni að hjálpa hver t öðru.
Fólk sem situr við útgang getur
bjargað lífi tuga manna ef ekki
hundraða með því að hreyfa sig
og hugsa hratt. Aftur og aftur
hefur það sýnt sig að farþegar
vilja ekki ýta neyðarútgangshurð-
inni út – það fer á móti eðlisávísun
manna, en ef þú undirbýrð þig
getur þú breytt þessari hugsun.
HEGÐUN ÞÍN SKIPTIR MÁLI
Milli 1983 og 2000 lifðu 56% far-
þega í alvarlegum flugslysum af.
Það er mikilvægt að átta sig á að
hægt er að lifa flugslys af og hvað
þú getir gert til að auka þínar líkur
og annarra í kringum þig.
Fleiri ábendingar má sjá á DV.is
24 FÓKUS 5. JÚNÍ 2020 DV