Morgunblaðið - 07.04.2020, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. APRÍL 2020
Halldór Baldursson teiknari mæl-
ir með listaverkum sem hægt er
að njóta heima í samkomubanni.
„Hann var tómlegur Skóla-
vörðustígurinn þegar ég vatt mér
ásamt dóttur minni inn í bókabúð-
ina um daginn.
Léttur heims-
endablær yfir
öllu sem hefur
greinileg áhrif á
listneyslu mína
þessa dagana.
Hún valdi sér
einhyrningadót
en ég datt inn í
sjálfshjálparbók
með titilinn The
subtle art of not giving a fuck eft-
ir Mark Manson. Það er, þrátt fyr-
ir titilinn, ábyrgur tónn æðruleys-
is og væntingastjórnunar sem ég
kann vel við í bókinni þegar allt
virðist á hverfanda hveli.
Heimsendastemningin lá líka í
loftinu í lok kalda stríðsins þegar
Alan Moore og Dave Gibbons
sköpuðu myndasöguna Watchmen.
Ég tók hana aftur fram um daginn
eftir að hafa horft á frábæra sjón-
varpsþætti sem gerast í framhaldi
af bókinni. Í bókinni segir frá því
þegar klárasti maður í heimi sam-
einar jarðarbúa gegn sameigin-
legum óvini, teleporteraðum risa-
kolkrabba sem hann fær fólk til að
halda að sé innrás úr annari vídd,
og bjargar þannig mannkyninu
frá yfirvofandi kjarnorkustyjöld.
Maður veltir fyrir sér hvort bar-
átta mannkynsins við COVID-19-
veiruna sameini eða sundri. Mér
þykja vera vísbendingar um hið
síðara með lokun landamæra og
vaxandi þjóðernishyggju.
Við vinnu
mína hlusta ég
mikið á tónlist
og ætla að mæla
með Drift Ser-
ies 1, nýjustu af-
urð rafdúettsins
Underworld.
Það er fram-
leiðslukonsept á
bak við verkið.
Þeir smíðuðu eitt lag á viku á síð-
asta ári og útkoman varð um sex
tíma langt diskasett. Sérlega seið-
andi og góð smíð.
Hafandi teiknað mynd á dag
síðustu nokkur þúsund daga get
ég ekki neitað því að hugmyndin
um list sem framleiðslu heillar
mig. Á Spotify má líka hlusta á
hlaðvörp. Ég hlustaði nýlega á
The Clash podcast. Chuck D úr
Public Enemy leiðir okkur þar á
fróðlegan og skemmtilegan hátt í
gegnum sögu þessarar frábæru
sveitar. Löðrandi af dramatík.
Dallas-þættirnir blikna í sam-
anburði.“
Mælt með í samkomubanni
Watchmen Frábærir framhaldsþættir og framhald myndasögu þeirra
Alans Moores og Daves Gibbons sem hefur verið kvikmynduð.
Æðruleysi og
væntingastjórnun
Örvandi Platan Drift Series 1.
Halldór
Baldursson
PFAFF • Grensásvegi 13 • Sími: 414 0400 • www.pfaff.is
LÁTtU ÞÉR
LÍðA VeL
Íbúar þessa svæðis voru eins ogjörðin. Undir rólegu yfirborð-inu, á bak við brosin og löngubjartsýnisræðurnar, voru
myrkir kraftar, neðanjarðar, sem
unnu sleitulaust og kyntu undir of-
beldisverkum sem komu alltaf aftur
og aftur eins og illir vindar: 1965,
1972, 1988. Þungbúin vofa kom
óboðin með reglulegu millibili til að
minna mennina á að friður er ekkert
nema stundarhlé á milli tveggja
stríða. Þetta eitraða hraun, þessi
þykki blóðstraumur var aftur
reiðubúinn að koma upp á yfir-
borðið. (123)
Litla land, frumraun tónlistar-
mannsins Gaël Faye á sviði
skáldsagnaritunar, sló í
gegn þegar hún kom út í
Frakklandi fyrir fjórum ár-
um. hefur selst í yfir 800
þúsund eintökum, verið
þýdd á 30 tungumál og kvik-
mynd verið gerð eftir henni.
Og það kemur ekki á óvart.
Í sögunni er fjallað á áhrifa-
ríkan hátt um hroðalega og
raunverulega atburði sem
áttu sér stað í afrísku grannríkj-
unum Rúanda og Búrúndi fyrir rúm-
um aldarfjórðungi, atburði sem voru
ekki einstakir því eins og sögumaður
bendir á í tilvitnunni hér að framan
þá hafði friðurinn sem áður ríkti á
þessu fallega og frjósama svæði að-
eins verið stundarhlé á átökum milli
Hútúa og Tútsa, átökum sem breytt-
ust í þjóðarmorð í Rúanda eins og
sagan greinir frá með átakanlegum
hætti.
Höfundurinn byggir söguna á eig-
in lífi að einhverju leyti. Rétt eins og
sögumaðurinn Gabríel, sem er tíu
ára gamall þegar frásögnin hefst, þá
ólst Faye upp í öryggi og við
áhyggjuleysi í úthverfi borgarinnar
Bújúmbúra í Búrúndí. Feður beggja
franskir og mæðurnar Tútsar sem
höfðu ásamt fjölskyldum sín-
um komið yfir til Búrúndí
sem flóttamenn stríðsátaka í
Rúanda. En sakleysið entist
ekki lengi og grimmdin og
miskunnarleysið braust upp á
yfirborðið.
Þetta er hefðbundin en vel
skrifuð og byggð þroskasaga
þar sem lesandinn kynnist
heiminum með augum sögu-
mannsins. Við kynnumst
heimilisaðstæðum, ólíkum foreldr-
unum, vinnufólkinu sem hefur einnig
ólíkan bakgrunn, og vinahópnum í
stuttu götunni, strákum sem eru
ýmist kynblendingar eins og Gabríel
og eiga þá móður sem er Tútsi, eða
eru börn Tútsa sem búa við öryggi
ágætra efna. Stígandinn er framan
af hægur, þar sem við lesum um leiki
og allrahanda uppátæki piltanna, en
lesandinn finnur sífellt betur fyrir
nálægri ógninni. Ógninni sem er
mögnuð upp af óttanum við „hina“,
þá sem eru öðruvísi, eins og Gabríel
áttar sig sífellt betur á; þeir vinirnir
urðu að „hætta að treysta öðrum, sjá
þá sem ógn og búa til þessi ósýnilegu
landamæri að umheiminum með því
að gera hverfið okkar að virki og
botnlangann að afgirtu svæði.“ (89)
Það er sama hvað Gabriel reynir
að taka ekki afstöðu, að vera ekki í
liði, hann kemst ekki upp með það.
Móðurbræður hans halda til Rúanda
að taka þátt í eilífu stríðinu þar,
vinnufólkið er af ólíkum uppruna og
berst, og vinirnir taka líka afstöðu.
Eins og segir: „Maður fæðist inn í
hóp og tilheyrir honum til eilífð-
arnóns. Hútúi eða Tútsi. Maður er
annaðhvort annar eða hinn. Fram-
hlið eða bakhlið.“ (142)
Skriðþungi frásagnarinnar eykst
sífellt og grimmdin eftir því,
grimmdin sem sundrar fjölskyldum
og eyðir lífum í löndum sem gætu úr
lofti séð verið fyrirmyndin að para-
dís – og leysist heimurinn að lokum
upp í enn einu stríðinu, hroðalegum
fjöldamorðum. Sögumaður á sér
undankomuleið þar sem hann er
hálffranskur, rétt eins og höfund-
urinn á sínum tíma, og skildu báðir
hroðalegan veruleikann að baki en
líka ættingja, margræðar tilfinn-
ingar og sögur.
Þetta er fyrsta útgefna
bókmenntaþýðing Rannveigar Sig-
urgeirsdóttur og afar vel leyst, málið
á henni er lipurt og rennur vel. Þá
ritar Maríanna Clara Lúthersdóttir
stuttan en upplýsandi eftirmála um
höfundinn og ástandið í Rúanda og
Búrúndi, eftirmála sem er góð við-
bót þegar lesendur hafa lokið sög-
unni, eflaust margir miður sín yfir
hryllingnum og miskunnarleysinu
sem Faye lýsir svo vel. Eftir lest-
urinn lagðist rýnir í að skoða gamlar
frétta- og heimildamyndir sem og í
lestur á skýrslum um það sem gerð-
ist í Rúanda árið 1994, um allan þann
hrylling sem umheimurinn gerði
ekkert í að stöðva svo hátt í milljón
manna var myrt. En galdur góðs
skáldskapar getur fært okkur enn
nær fólkinu en tölurnar einar; meðal
annars þess vegna er uplýsandi og í
raun mikilvægt að lesa þessa
athyglisverðu og vel skrifuðu sögu.
Gaël Faye „Í sögunni er fjallað á
áhrifaríkan hátt um hroðalega og
raunverulega atburði.“
Hryllingurinn með
augum barnsins
Skáldsaga
Litla land bbbbm
Eftir Gaël Faye.
Rannveig Sigurgeirsdóttir þýddi.
Angústúra, 2020. Kilja, 233 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Fold uppboðshús er nú með sérstakt
vefuppboð á myndlist með úrvals-
verkum valinna listamanna. Alla
jafna væru verkin boðin upp á hefð-
bundnu uppboði en vegna samkomu-
bannsins er það ekki hægt.
Verkin má bæði skoða á vefnum
og í galleríinu þegar það er opið að
viðhafðri fyllstu gát og fyrirmælum
almannavarna, að því er fram kem-
ur í tilkynningu. Meðal verka sem
boðin verða upp er verk eftir Jón
Stefánsson af Henglinum séðum frá
Rauðhólum og stórt málverk eftir
Georg Guðna en verk eftir þessa
listamenn eru sjaldan boðin til sölu,
skv. tilkynningunni. Af öðrum verk-
um má nefna tvö málverk eftir Finn
Jónsson, þar annað af Snæfellsjökli
sem var á sýningu í Charlottenborg í
Kaupmannahöfn og síðar á sýningu í
Massachusetts í Bandaríkjunum á
fjórða áratug síðustu aldar. Þrjú ólík
verk eftir Jóhannes S. Kjarval eru á
uppboðinu, portrett sem sagt er af
Guðbrandi Magnússyni, stórt lands-
lagsmálverk og uppstilling af rauð-
maga og sítrónum. Þrjú verk eftir
Ásgrím Jónsson verða boðin upp og
einnig pastelmynd eftir Gunnlaug
Blöndal af Reykjavíkurhöfn og Esj-
unni auk verka eftir Alfreð Flóka,
Hring Jóhannesson og Jón Engil-
berts. Einnig eru á uppboðinu verk
eftir samtímamyndlistarmenn, m.a.
tvö verk eftir Sigurbjörn Jónsson úr
djassseríu listamannsins auk verka
eftir Harald Bilson, Huldu Vil-
hjálmsdóttur og Heklu Björk.
Uppboðið stendur yfir á netinu til
15. apríl og er hægt að skoða verkin
hjá Fold uppboðshúsi við Rauðarár-
stíg og á uppbod.is.
Vefuppboð hjá Fold
Fallegt Málverk eftir Jón Stefánsson.