Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2020, Blaðsíða 11

fræði.“ Kennararnir svöruðu:
„Þú getur það aldrei. Þú ert
allt of mikið að skemmta þér.“
Og þarna lagði ég hagfræðina
á hilluna og skellti mér í lækn-
isfræðina. Ég á það til að taka
áskorunum og reyna að sýna
að ég geti staðið undir því sem
fyrir mig er lagt. Ég sé ekki
eftir þessari ákvörðun. Ann-
ars hefði ég eflaust bara setið
í einhverjum fjármálagjörn-
ingum með ríkissaksóknara á
bakinu,“ segir hann glettinn.
Arnar bendir á að lífið geti
verið ansi tilviljanakennt og
hann plani almennt ekki mikið
fram í tímann. „Ég veit sirka
hvað ég ætla að gera og les
síðan vindáttina. Á tímabili
ætlaði ég að læra heila- og
taugaskurðlækningar, sem ég
hafði mjög gaman af og fékk
góðar einkunnir í. Ég lenti síð-
an á svo skemmtilegri klíník
á kvennadeildinni. Mér fannst
raunar skortur á kennslu hjá
kvennadeildinni en kynntist
svo Árna Ingólfssyni heitnum
sem var að vinna á Akranesi.
Hann hafði komið með ýmsar
nýjungar með sér frá Svíþjóð,
svo sem tæki til að hlusta á
fósturhjartslátt í kviði þar
sem áður voru bara notaðar
hlustunarpípur, og svo kom
hann líka heim með spegl-
unartæki sem nýttust þannig
að í staðinn fyrir að það þyrfti
að skera upp konur var hægt
að gera gat á kviðinn og kíkja
inn. Ég fékk að gera með hon-
um þvaglekaaðgerðir á konum
og keisaraskurði. Þetta var
mjög spennandi fyrir lækna-
nema á þriðja ári og það varð
ekki aftur snúið.“
Mikilvægt að klára
trúnaðarsamtölin
Þegar hann var við nám í
Lundi ílengdist hann við rann-
sóknarstörf og fékk mikinn
áhuga á hormónafræðum,
auk þess að starfa við krabba-
meinsrannsóknir.
Það er eiginlega vandræða-
lega klassískt að spyrja karl-
kyns kvensjúkdómalækni
um hvernig það hafi verið
að eiga náin samskipti við
konur á þessum tíma. Arnar
svarar því til að hann hafi
verið í stóru viðtali við Jón-
ínu Leósdóttur hjá Nýju lífi í
kringum 1995 og vilji nú helst
ekki endurtaka brandarann.
Brandarinn var hins vegar
á þá leið að Arnar sagði það
lítið mál að borða Nóa konfekt
allan vinnudaginn þegar hann
ætti svo von á því að fá Anton
Berg heima um kvöldið.
„Þetta er eins og þegar bif-
vélavirki vinnur við bíla allan
daginn. Þegar hann kemur
heim á kvöldin getur hann
alveg farið í bíltúr með kon-
unni,“ segir Arnar, sem ef-
laust hefur verið spurður að
þessu aðeins of oft í gegnum
tíðina.
„Ég lít á starfið þannig að
maður er bara með einn skjól-
stæðing í einu og sinnir hon-
um vel. Fyrir sumar er þetta
pirrandi því það standast ekki
alltaf tímapantanirnar. Það
er enginn vandi að halda ná-
kvæma tíma ef maður bara
hendir fólki út þegar tíminn er
búinn. Oft er það hins vegar
þannig að í miðju viðtali opnar
sjúklingur á erfið mál og ef
þú lokar á það og heldur að þú
getir opnað þau aftur seinna
ertu að vaða í miklum mis-
skilningi. Ef þú opnar á trún-
aðarsamtal við skjólstæðing
þá verður þú að klára það.“
Þriðja kynslóð kvenna
meðal skjólstæðinga
Spurður hvað greini hann
eiginlega frá öðrum kvensjúk-
dómalæknum, svona í ljósi
vinsældanna, segir Arnar:
„Við læknar lærum allt eins
og kunnum jafn mikið. Auð-
vitað er mismunandi í hverju
fólk sérhæfir sig. Ég tel að
við sem einstaklingar skerum
okkur ekki meira úr en þegar
fólk bakar köku. Það hafa allir
sömu uppskriftina en yfirleitt
bragðast kakan best heima
hjá mömmu. Ég tel að þetta
snúist um hvernig við bökum
kökuna.“
Þegar stúlkur og ungar kon-
Ég segi þeim að
varast ágengni,
þora að hvessa
brýrnar og segja:
Viltu andskotast
í burtu!
Þegar Arnar
kom aftur
heim úr námi
frá Svíþjóð
fannst honum
mikilvægt að
gefa aftur til
samfélagsins og
hefur gert það á
ýmsan hátt.
MYND/VALLI
ur koma í fyrsta skipti til Arn-
ars fer hann vel yfir ákveðin
grundvallaratriði. „Ég kenni
þeim allt um blæðingar, allt
um kynsjúkdóma, allt um
stráka og allt um að þora að
segja nei. Ég segi þeim að var-
ast ágengni, þora að hvessa
brýrnar og segja: Viltu and-
skotast í burtu! Eftir þessa
fræðslu spyr ég hvort þær
vilji skoðun. Það skiptir máli
að sýna gagnkvæma virðingu
og ef þú ætlar að fá upplýs-
ingar í trúnaði þá þarf maður
að vera opinn sjálfur. Ef kven-
sjúkdómalæknir er ekki opinn
er kannski betra að hann sé
bifvélavirki.“
Þrátt fyrir að Arnar vilji al-
mennt ekki halda eigin merkj-
um á lofti þykir honum vitan-
lega vænt um hvers konar
viðurkenningu eins og hverj-
um öðrum. „Ég hef í löngum
bunum fengið mæður til mín
með dætur sínar. Þá finnst
mér ég hafa gert gagn. Hjá
mjög bráðþroska mæðgum
hef ég fengið inn þriðju kyn-
slóðina en ég þyrfti líklega að
starfa í tíu ár til viðbótar til að
það yrði einhver hópur.“
Eftir nám í Svíþjóð kom
Arnar aftur til Íslands og
fannst hann verða að gefa
aftur til samfélagsins. „Í Sví-
þjóð gat öryrki úti í bæ tekið
leigubíl á sjúkrahús ef hann
átti ekki bíl. Þetta var miklu
betra kerfi en hér heima. Eftir
að ég hafði fengið ókeypis
menntun í læknisfræði heima
og úti, og hlotið gott atlæti,
jafnvel þó ég sjálfur kæmi úr
tiltölulega fátæku umhverfi,
þá skynjaði ég hvað samheldn-
in í samfélaginu skipti miklu
máli. Mér fannst ég skulda
samfélaginu og vildi gefa til
baka. Ég sé ekki eftir því.“
Á stöðugri bakvakt í tvö ár
Hann var að vinna á kvenna-
deild Landspítalans upp úr
1980, áður en Neyðarmóttaka
fyrir þolendur kynferðisof-
beldis varð að veruleika. „Ég
tók þá eftir að þegar kynferð-
isafbrotamál komu upp þá
kom lögreglan gjarnan með
konur á kvennadeildina og þar
sátu síðan kannski tveir lög-
reglumenn á ganginum með
andlega þjakaða konu sem
mátti bíða fyrir allra augum
eftir því að aðstoðarlæknir
eða sérfræðingur hefði tíma
til að koma niður, og jafnvel
þurftu þeir síðan að hlaupa
úr miðju viðtali ef kallað var
eftir aðstoð vegna keisara-
skurðar eða álíka.“
Hann hafði þá samband
við landlækni, sem á móti
spurði hvað Arnar vildi gera.
„Ég sagði að það væri hægt
að bjóða þeim upp á aðstöðu
á Heilsuverndarstöðinni
þar sem ég var að vinna við
mæðraskoðun. Þar var enginn
eftir klukkan fjögur á daginn
og enginn um helgar. Ég talaði
síðan við tvo kollega um að
vera á bakvakt en þeim fannst
heldur mikið álag að vera allt-
af á vaktinni. Það endaði því
þannig að ég gaf rannsóknar-
lögreglunni upp símanúmerið
mitt og var á bakvakt í tvö ár,
eða þar til Neyðarmóttakan
var stofnuð. Það voru engin
laun fyrir það nema ef mál
fóru fyrir dómstóla, þá mátti
ég senda reikning.“
Þrjátíu ár eru síðan Neyð-
armóttakan var stofnuð og
hefur Arnar starfað þar allar
götur síðan, er nú sem hluti af
læknateymi sem þar skiptir
á milli sín vöktum. „Þetta
er krefjandi starf og margir
hafa gefist upp. Ég veit ekki
um neinn karlmann sem hefur
enst svona lengi. En ég finn
að ef ég get tekið á móti konu
við þessar erfiðu aðstæður og
kvatt hana þannig að hún sé
sátt við mig, þá sé stundum
ekki svo slæmt fyrir konur
að hitta karlmann sem þær
geta treyst, eftir að hafa verið
beittar ofbeldi af karlmanni.“
Trans mál sett á dagskrá
Seinna var Arnar með stofu
í Austurstræti og bauð þá
Kvennaathvarfinu að senda til
sín konur. „Ég bauð þeim til
að mynda að koma til mín með
útigangskonur sem áttu eng-
an pening og Rauði krossinn
kom stundum til mín með úti-
gangsstelpur sem þeir pikk-
uðu upp. Í eitt skiptið komu
þeir með unga stúlku til mín,
frekar skítuga og óhreina.
Ég ræddi lengi við hana, hún
hafði flæmst úr skóla og lent í
átökum við skólafélaga. Eftir
nokkur skipti, þegar ég fann
engan botn í öllum kvörtunum
hennar, sagði ég að við yrðum
FRÉTTIR 11DV 28. ÁGÚST 2020