Hvöt - 01.03.1953, Side 9

H V Ö T
7
nánu tengslum, sem við nú höfum við
aðrar þjóðir.
Ef miða ætti við viðhorf dagsins
í dag, myndi ég t. d. telja, að kvik-
myndir þær, sem hér eru sýndar með
útlendum textum, væru margfalt
hættulegri fyrir íslenzka tungu heldur
en herlið það, sem hér dvelur. A hinn
bóginn gæti svo farið, ef það ástand
verður áfram um langt árabil, sem
nú er í heimsmálunum, að seta er-
lends herliðs gæti orðið langvarandi
hér á landi. Þá má enginn Islending-
ur loka augunum fyrir þeirri hættu,
sem íslenzkri tungu getur stafað af
því, að í hinu fámenna landi okkar
sé hópur manna, sem mælir aðra
tungu en þjóðin sjálf, og það tungu,
sem sífellt berst að eyrum þjóðarinnar
eftir ýmsum öðrum leiðum jafnframt.
Þá snúum við okkur til sr. Emils
Björnssonar:
1. Þessari spurningu er ekki unnt
að svara svo mark sé á takandi nema
í löngu máli og af mikilli þekkingu
og glöggum skilningi á því, sem um
er spurt. Hér er ekki rúm fyrir rit-
gerð, enda er ég ekki bókmenntafræð-
ingur. En ætti ég sem leikmaður í
þeim fræðum að benda á einhver
almenn einkenni nútímaskáldskap-
ar á íslandi, myndi ég nefna fálm
og hik í forms- og efnisvali; strúts-
háttinn gamla, að stinga höfðinu í
sandinn, flóttann frá veruleikanum;
tilbúinn áhuga á því, sem tómt mál
er að tala um, það er að segja sann-
færingarskort; laus tengsl við þjóð-
legar bókerfðir, og loks tilfinninga-
skort, skáldin kenna ekki til í storm-
um sinnar tíðar sem skyldi. Frá þess-
um einkennum eru að sjálfsögðu til
heiðarlegar undantekningar, og kem-
ur mér þá fyrst í hug hið unga skáld
Þorsteinn Valdimarsson.
2. Ég efast um, að hægt sé að tala
um bindindisfræðslu í skólum almennt
eins og er. En þá fræðslu þarf að taka
upp, fá hina fróðustu menn, lækna og
aðra vísindamenn, til að fræða um
skaðsemi áfengis, bæði hvað heilbrigði
varðar, almennt öryggi og félagslíf. Að
auki þarf að taka upp útvarpsfræðslu í
þessum efnum. Ég hef mikla trú á
hlutlausri fræðslu um áfengi, en tak-
markaða trú á heitum bindindisræð-
um. Ekki vegna þess að það sé ekki
ástæða til að ýmsum hlaupi kapp
í kinn gagnvart áfengi, heldur vegna
þess að rökum vísindanna er erfið-
ara að mótmæla, og þau mæla öll
gegn áfengisnautn. Hlutlaus fræðsla
um skaðsemi áfengis er öflugt vopn
í baráttunni gegn því.
3. Það ætti ekki að þurfa að svara
þessari spurningu, það eru allir sam-
mála um það, að hersetan hafi áhrif
á íslenzka tungu, og er erfitt að hugsa
sér, að þau áhrif geti verið bætandi,
nema þá að litið væri á enskuna sem
göfugra mál, sem nota mætti sem
bætiefni í íslenzkuna. En í fullri al-
vöru mælt mun naumast nokkur Is-
lendingur líta þannig á málið.
Að lokum skulum við hlýða á svar
Gunnars M. Magnúss:
1. Við lifum á stórbrotnum tímum,
og öldurót breytinga og byltinga flæð-
ir um allar jarðir. Sá, sem fæðist inn
í þessa veröld um miðbik aldarinnar,
er undarlega fjarri því umhverfi, sem
aldamótamaðurinn ólst upp í, hvað