Dagblaðið Vísir - DV - 20.11.2020, Qupperneq 34

RÉTTARGÆSLU MAÐUR
HINNA LÁTNU
Í byrjun febrúar árið 2004 bjó Þorgeir Jónsson, kafari í Neskaupstað, sig
undir verkefni dagsins. Að
kanna skemmdir á höfninni
sem orðið höfðu eftir að skip
rakst á bryggjuna í vonsku-
veðri sem gengið hafði yfir
dagana á undan. Á um sex
metra dýpi blasti við Þorgeiri
lík af manni sem vafið hafði
verið í plast og keðjur. Áður
en langt um leið og áður en
sökudólgarnir fundust hafði
rannsókn lögreglu leitt það í
ljós að þrátt fyrir stungusár á
líkama og hálsi væri ekki um
morð að ræða og að maðurinn
hefði verið að smygla fíkniefn-
um. Þrír menn voru að lokum
handteknir og sakfelldir í mál-
inu.
Ragnar Jónsson var einn
þeirra er leiddu þennan sann-
leik í ljós en í hátt í 30 ár hefur
Ragnar starfað sem lögreglu-
maður, þar af 23 sem rann-
sóknarlögreglumaður. Á þeim
árum hefur hann sérhæft sig í
svokölluðum blóðferlum innan
tæknideildar lögreglunnar,
það er, rannsóknum á blóð-
slettum á vettvangi glæpa.
Ragnar er um margt óhefð-
bundinn karakter í nútíma
samfélagi. Þar sem hann sat á
fyrirfram ákveðnum fundar-
stað hans og blaðamanns var
lítið sem gaf það til kynna að
þarna væri á ferð maður sem
hefur komið að rannsókn á
svo til öllum þekktustu saka-
málum landsins síðustu tvo
áratugi. Að utan ber Ragnar
þess öll einkenni að vera „einn
af okkur“, sem unir sér best í
fastri rútínu borgarmannsins.
Svo er aldeilis ekki.
Í umfjöllun Morgunblaðsins
fyrir hálfum öðrum áratug
var Ragnar sagður réttar-
gæslumaður hinna látnu. Á
það enn við í dag?
„Já, ég held að við öll í lög-
reglunni lítum svo á. Í hverri
viku kemur upp andlátsmál
sem lögregla þarf að bregðast
við og það heldur manni á
tánum að hugsa svoleiðis. Að
maður sjái ekki endilega bara
manneskju hreyfingarlausa,
heldur fari beint í að skoða
ummerkin, dó hún í þessari
stellingu, eru lyf nálægt, eru
ummerki um að einhver ann-
ar hafi verið þarna? Þetta er
okkar vinkill,“ segir Ragnar.
Ást við fyrstu sýn
Tæknideild lögreglu er ekki
fjölmenn deild, og enn færri
hafa af því atvinnu að skoða
blóðslettur úr fórnarlömbum.
Hvernig leiðir lífið mann á
þann stað? Í tilfelli Ragnars
virðast örlögin hafa ráðið för.
Fljótlega eftir að hann hóf
störf hjá lögreglunni var
Ragnar kominn í ofbeldis-
brotadeild og eftir rúm tvö
ár þar bauðst honum að fara í
tæknideildina. Þar innanborðs
er sú regla höfð á að menn
velji sér sérsvið. Haustið 2001
ákvað Ragnar að sækja sér
aukna þekkingu í dauða- og
sárarannsóknum á námskeiði
í Bandaríkjunum. „Á því nám-
skeiði kemur til okkar maður
frá NCIS, rannsóknardeild
hersins, og fer að tala um blóð-
ferla og blóðslettur og kvaðst
lesa hitt og þetta úr þeim og
það var bara ást við fyrstu
sýn,“ útskýrir Ragnar einlæg-
lega. „Mér fannst það bara svo
mikil áskorun. Þarna er eng-
inn framburður vitna heldur
bara blóðið og ummerkin sem
verða að leiða mann áfram.“
Ragnar leitaði síðar í frekara
nám í fræðunum og er nú
stjórnarmaður í samtökum
norrænna blóðferlasérfræð-
inga.
Blóðugur sannleikur
Ragnar hefur síðan þá komið
að allflestum morð- og ofbeld-
ismálum sem komið hafa upp
hér á landi. Í líkfundarmálinu
til dæmis léku blóðferlarann-
sóknir Ragnars lykilhlutverk.
„Það var mjög sérstakt mál
þar sem luminol-notkun í
herbergi hins látna sýndi að
hann hafði verið að kasta upp
blóði, sem passaði við fram-
burð vitna og sakborninga í
málinu.“ Þrátt fyrir að gólfið
hefði verið þvegið allt að 20
sinnum fundu Ragnar og koll-
egar hans ummerki um blóð í
íbúðinni í Furugrund, útskýrir
hann. „Þarna voru parkett-
fjalir og á milli þeirra hafði
vatnsmengað blóð lekið niður.
Þegar við notuðum svo lum-
inol þá mynduðust bara línur
undir ljósunum okkar sem
líktust flugbraut. Við rifum
svo upp parketið og fundum
þar blóð úr Vaidasi, hinum
látna.“
Þar var sá sannleikur
leiddur í ljós að sakborningar
myrtu ekki Vaidas. Það er
einmitt þessi sannleiksleit
sem heldur Ragnari við efnið.
„Hvort sem sá sannleikur leið-
ir til sakfellingar eða sýknu,
viljum við varpa ljósi á hið
rétta.“
Ragnar rifjar einnig upp
Stórholtsmálið og bendir á
að þá hafi þessi aðferðafræði
lögreglu verið heldur ný hér
á landi. Þar gátu rannsak-
endur lögreglunnar sýnt með
óyggjandi hætti að átök hefðu
átt sér stað í íbúðinni og gátu
þeir út frá blóðferlum ályktað
hvernig dauða Sri Rhamawati
bar að. „Við gátum þar sýnt
hvar hún hlaut högg í herberg-
inu í íbúð þeirra í Stórholti, og
aftur staðfesti luminol-notkun
að reynt hafði verið að þrífa
blóðið.“
Vatnaskil fyrir Hæstarétti
Enn sannaði þekking Ragn-
ars á blóðferlum sig í Hring-
brautarmálinu þegar maður
var myrtur með slökkvitæki.
Þar segir Ragnar þekkingu
lögreglunnar á blóðferlum
hafa leitt það í ljós að höggin
hefðu verið nokkur og að
þau hefðu komið á hlið. „Um-
merkin leiddu okkur þarna
áfram. Þetta voru þung högg
og það voru blettir á veggjum
en ekki á lofti svo höggin
gátu ekki komið öðruvísi en á
hlið. Manneskjan var blóðug,
áhaldið var blóðugt, svo það
skvettist blóð af áhaldinu á
veggina. Sá grunaði kom með
ýmsar skýringar á blóðslett-
unum sem við gátum hrakið.“
Lögreglumaðurinn Ragnar Jónsson hefur vegna
starfa sinna sem blóðferlasérfræðingur hjá
Tæknideild lögreglunnar komið að mörgum af
stærstu rannsóknum landsins undanfarin ár. Nú
nýtir Ragnar reynslu sína í handritaskrif og reyn-
ir fyrir sér í leiklistinni sem, ef ekki væri fyrir
lögregluna, hefði getað orðið hans leið í lífinu.
Heimir
Hannesson
heimir@dv.is
22 FÓKUS
Tæk nidei ld
l ö g r e g l u
sinnir rann-
sók num á
sakamálum
um allt land.
U n n i ð a ð
g r e i n i n g u
blóðferla í
sakamáli.
Ragnar
Jónsson er
blóðferlasér-
fræðingur hjá
Tæknideild
lögreglunnar.
MYND/VALLI
20. NÓVEMBER 2020 DV
MYND/AÐSEND
MYND/AÐSEND