Fréttablaðið - 18.12.2020, Síða 42

Góðar sögur sitja í manni lengi. Skemmtilegar, frjóar og vel skrifaðar íslenskar
skáldsögur sem ég las sem krakki
eins og Lúsastríðið, Ferðin til Sam-
iraka og Biobörn koma vandræða-
lega oft upp í kollinn þrátt fyrir að
vel sé farið að síga á síðari hluta
þrítugsaldursins hjá undirritaðri.
Þannig geta bæði góðar og sniðugar
barna- og unglingabækur setið
með manni alla ævi. Nýjasta skáld-
saga Snæbjörns Arngrímssonar,
Dularfulla styttan og drengurinn
sem hvarf, er ein af þeim skáld-
sögum sem höfða til yngri lesenda
í jólabókaf lóðinu í ár. Skáldsagan
er sjálfstætt framhald fyrstu skáld-
sögu Snæbjörns, Rannsóknin á
leyndardómum Eyðihússins sem
hlaut Íslensku barnabókaverðlaun-
in 2019. Hún er jafnframt önnur
sagan um ævintýragjörnu og hug-
rökku krakkana Millu
og Guðjón G. Georgs-
son í Álftabæ.
Þ eg a r du l a r f u l l
og moldr ík f urst-
ynja f lytur óvænt í
Álftabæ vekur það
skiljanlega nokkra
u n d r u n m e ð a l
heimamanna. Sér-
stak lega þegar í
ljós kemur að hún
hefur lítinn sem
enga n á huga á
samskiptum við
annað fólk. Fyrir
tilviljun leggur
furstynjan traust
sitt á Millu og
býðu r hen n i ,
fyrstum bæjar-
búa, heim í te. Þegar Milla
finnur inni á íburðarmiklu heimili
furstynjunnar furðulega styttu
sem virðist búa yfir töfrakröftum
f lækjast málin enn frekar. Á sama
tíma hverfur bekkjarbróðir Millu
sporlaust. Doddi er bæði fantur
og fúlmenni en auðvitað leggjast
allir íbúar bæjarins á eitt til þess
að finna hann. Milla og Guðjón G.
Georgsson taka að sjálfsögðu þátt
í leitinni að Dodda á sama tíma
og þau reyna að svara öllum þeim
ósvöruðu spurningum sem f ljóta
í kringum furstynjuna og dular-
fullu styttuna hennar sem rataði
svona næstum því eiginlega óvart
í hendur Millu.
Dularfulla styttan og drengur-
inn sem hvarf er spennandi skáld-
saga og sögumaðurinn Milla
heldur lesanda vel við efnið þó
hún eigi það til að vera örlítið
háf leyg miðað við aldur. Persónur
verksins eru litríkar og skemmti-
legar en skilja líka sitt eftir fyrir
ímyndunaraf lið. Það sem að mínu
mati stendur þó helst stendur upp
úr í verkinu er lifandi tungumálið
og textinn, fullur
af skemmtilegum
orðum og lýsing-
um um daginn og
veginn í Álfabæ.
Snæbjörn er held-
ur ekkert feiminn
við að hafa smá
spennu og myrkur
í sögunni og það
eru svo sannarlega
ekki einungis englar
í Álftabæ. Textinn
höfðar þannig að
vissu leyti bæði til
yngri og eldri lestrar-
hesta.
Hins vegar má gott
alltaf bæta og í lok
dagsins hefði kannski
ve r ið skem mt i le g t
a ð s j á f léttuna í lok verksins
vera betur úthugsaða eða f lóknari.
Þannig virtist endinum hafa örlítið
verið slumpað af eins og á það til
að gerast í skáldsögum þar sem
spennan er í fyrirrúmi. Það þýðir
hins vegar ekki annað en að bíða
eftir f leiri ævintýrum Millu og
Guðjóns í Álftabæ.
Bryndís Silja Pálmadóttir
NIÐURSTAÐA: Spennandi skáld-
saga sem ungir lestrarhestar ættu
að gleypa í sig með litríkum per-
sónum og lifandi texta.
Furstynjan og froskurinn
Peysur og parruk er fyrsta plata Gadus Morhua Ensemble, en þar leiða saman hesta
sína Eyjólfur Eyjólfsson, söngvari,
f lautu- og langspilsleikari, Stein-
unn Arnbjörg Stefánsdóttir bar-
okksellóleikari og söngkonan Björk
Níelsdóttir.
„Við komum fyrst saman árið 2016
fyrir þjóðbúningahátíðina Skotthúf-
una í Stykkishólmi og höfum komið
furðu oft saman eftir það, miðað við
að Björk býr í Amsterdam, Stein-
unn á Akureyri og ég á Suðurlandi,“
segir Eyjólfur. „Áherslan í efnisskrá
okkar eru íslensk og erlend þjóðlög,
klassísk einsöngslög í eigin útsetn-
ingum og frumsamið efni.“
„Við höfum verið að leika okkur
með nýja tónlistarstefnu sem við
köllum baðstofubarokk en þar
blöndum við okkar íslenska lang-
spili saman við barokksellóleik.
Þannig verður til sambland af
íslenskri baðstofumenningu og evr-
ópskri hámenningu,“ segir Steinunn.
Um helmingur verkanna á plöt-
unni er eftir þau, en þar er einn-
ig að finna gömul íslensk lög, eins
og Ísland farsældar frón og Ó, mín
flaskan fríða. Frönsk lög eru einn-
ig áberandi á disknum. „Þarna fer
Steinunn, við undirleiks langspils,
með textann í þjóðsöng Frakka og
við flytjum lagið fræga úr frönsku
myndinni Allir heimsins morgnar
um nunnu sem átti ekkert gott eftir
í lífinu,“ segir Björk. „Við erum á
ferðalagi milli Íslands og Frakklands
og leikum okkur með hugmyndina
um hvað hefði gerst ef franskur
aðalsmaður hefði komið til Íslands
með barokkselló og tekið hús á
tónelskum bónda.“
Þau segjast vera með fjölmargar
hugmyndir að plötum. „Hug-
myndin er að vera með alls konar
þemu. Við byrjuðum í Frakklandi,
kannski förum við til Englands næst
og svo Norðurlandanna. Við erum
að vinna í því að blanda saman alls
kyns hefðum og leggjum áherslu á
að menningararfur er eitthvað sem á
að leika sér með, hann er ekki meitl-
aður í stein,“ segir Eyjólfur. – kb
Á ferðalagi milli Íslands og Frakklands
Þríeykið Björk, Steinunn og Eyjólfur senda frá sér fyrstu plötu sína, sem ber
titilinn Peysur og parruk. Fleiri plötur eru á dagskrá. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Rithöfundurinn Úlfar Þormóðsson hélt dag-bók á árunum 2018-2019, sem nú birtist í bókinni Dagatal.Spurður hvort hann
hafi strax í upphafi haft í hyggju að
skrifa dagbók til að birta á prenti
svarar hann: „Nei! Þetta hófst með
því að einn fimmtudag í desember-
drunganum 2017 fékk ég á tilfinn-
inguna að allir dagar ævi minnar
væru að verða svo líkir hver öðrum
að ég greindi ekki á milli þeirra. Eigi
að síður var ég viss um að þetta væri
ekki svona þótt ég gæti ómögulega
krafsað það upp úr huganum hvað
aðgreindi þá og hvað ég hafði verið
að gera öðruvísi í gær en í dag. Upp
úr þessum þanka ákvað ég að halda
dagbók. Fyrir sjálfan mig. Einan.
Svo að ég gæti fylgst með mér. Og
hófst handa við áramót.“
Af hverju sá hann ástæðu til að
gefa dagbókina út? „Ég sá að hún
átti erindi til annarra,“ segir hann.
„Það var komið fram yfir mitt ár
2018 þegar ég fyrst las yfir það sem
ég hafði skráð og sá þá að það var
langur vegur frá því að allir mínir
dagar væru eins. Mér varð líka
ljóst að þetta var ekki einvörðungu
dagatal. Þarna var fullt af alls konar;
hugljómanir, bókadómar, pólitískir
pistlar, fimmeyringar, ævintýri,
angur og elskusemi. Og þér að segja
sérstaklega, er þarna sagt frá við-
brögðum þjóðþekktrar konu, sem
ég flutti slúðursögu um ástarlíf sem
hún var pannan í og viðbrögðum
hennar við slaðrinu, glotti sem
small í. Þarna staddur í vangavelt-
um fannst mér að það ættu fleiri að
fá að lesa um þetta en ég einn. Allt
þetta og annað öðruvísi.“
Spurður hvort hann hafi tekið
eitthvað út úr dagbókinni fyrir
útgáfu segir hann: „Það var ekki
ætlunin. Enda hafði ég ekki skrifað
niður neitt af því sem flokkast undir
„okkar á milli sagt“. Hins vegar beit
hún mig samviskan og fullvissaði
mig um að ég þyrfti að fá leyfi til að
birta tölvupósta annarra. Ég hafði
samband við nokkra sem gáfu mér
leyfi til að nota efni frá þeim eins og
mér þóknaðist best.
Svo neitaði einn sómamaður
eins og frá er skýrt í dagatalinu. Þá
kom upp í mér þvergirðingur. Hann
svæfði samviskubitið og ég hætti að
spyrja aðra hvað ég mætti skrifa.
Af þessu tilefni finnst mér rétt að
vitna í formálsorð bókarinnar þótt
tilvitnunin eigi þar við um annað
mál. Þar segir:
Meðfram þessu var ég að lesa bók.
Þar er fólk að tala saman um álita-
mál og spurt er:
Heldurðu að þetta skipti máli?
Og svarið kom í næstu línu:
Mögulega, eða kannski ekki, ég
veit það ekki.“
Á þeim tíma sem Úlfar hélt dag-
bók var hann að skrifa skáldsögu.
„Ég kallaði hana Planið en við
útgáfu 2019 hlaut hún nafnið Hug-
villingur. Hún er, svo að ég noti orð
útgefandans af algjöru blygðunar-
leysi, „bók sem er í senn lýsing á ver-
öld sem var og manngerðum ógnum
í nútímanum sem eru að fléttast inn
í veruleika okkar“.
Úlfar segist ekki hafa tíðkað að
haldið dagbók um ævina. „Ég hef
fundið glefsur sem benda til þess
að ég hafi verið með einhverja til-
burði til þess arna. Ef ég man rétt
var lengsta úthaldið tvær vikur. Það
kom mér því á óvart að geta haldið
út í 730 daga samfellt og aðeins einu
sinni eða tvisvar misst úr dag, sem
ég svo gróf upp úr minninu.“
Fullt af alls konar
Dagbókarskrif Úlfars Þormóðssonar birtast í bókinni Dagatal.
Hann var hættur að greina á milli daganna og fór að skrifa.
Ég sá að hún átti erindi til annarra, segir Úlfar Þormóðsson um dagbókina sína. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
BÆKUR
Dularfulla styttan og
drengurinn sem hvarf
Snæbjörn Arngrímsson
Útgefandi: Vaka-Helgafell
Blaðsíður: 282
ÁHERSLAN Í EFNIS-
SKRÁ OKKAR ERU
ÍSLENSK OG ERLEND ÞJÓÐLÖG,
KLASSÍSK EINSÖNGSLÖG Í EIGIN
ÚTSETNINGUM OG FRUMSAMIÐ
EFNI.
ÞARNA VAR FULLT AF
ALLS KONAR; HUG-
LJÓMANIR, BÓKADÓMAR,
PÓLITÍSKIR PISTLAR, FIMM-
EYRINGAR, ÆVINTÝRI, ANGUR
OG ELSKUSEMI.
Snæbjörn Arngrímsson rithöfundur.
1 8 . D E S E M B E R 2 0 2 0 F Ö S T U D A G U R30 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING