Sjómannadagsblaðið - 30.05.2008, Side 17

730. MAÍ 2008 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
„Fáðu þér mellu drengur“
Skemmtistaðirnir í Gdynia voru sóttir stíft
hvert einasta kvöld og fannst drengnum
undravert hvað stúlkurnar á þessum stöðum
voru yfir sig hrifnar af strákunum á skipinu.
Sátu þær í kjöltu þeirra og hvísluðu einhverju
óskiljanlegu í eyrun á þeim og struku
ólíklegustu staði. Spurði hann strákana hverju
þetta sætti og fékk þá svarið „þetta eru mellur,
drengur, fáðu þér mellu svo þú verðir sannur
sjómaður” og á eftir fylgdi hrossahlátur og
einhverjir létu sig hverfa með stúlku upp á
arminn.
Einn daginn varð Sæbjörn fyrir því óhappi að
brjóta á sér stórutá á hægra fæti er verið var að
færa til skerstokka í tvö lestinni. Var hann
drifinn til læknis og gert að sárum hans.
Morgun einn voru þeir Pétur og Siggi Sveins
ekki komnir til vinnu á réttum tíma en undir
hádegi birtust þeir og hafði Siggi þá orðið fyrir
bíl og hruflaðist og marðist á hægra fæti. En
Pobedan, sem lenti á honum, var dæmd ónýt.
Þann 13. janúar var svo fært að Polska Kai og
losuð þar vörubretti og lestaður laukur o.fl.
Þegar verið var að færa skipið til var notast við
anker og þegar verið var að hífa ankerið upp
slitnaði keðjan í klussinu og ankerið hvarf í
höfnina. Náðist það upp með aðstoð kafara og
var híft inn á dekk og keðjunni lásað saman
aftur. Þann 14. janúar var svo lestun lokið í
Gdynia og haldið til Ventspils í Lettlandi en
þangað var sólarhrings sigling. Var komið
þangað um hádegi daginn eftir og lagst við
anker. Mæddi nú á Jóni Halldórs
loftskeytamanni að ná sambandi við land og fá
fréttir um það hvenær við kæmumst inn. „Njét
vagon, meybí tú morró,“ var svarið sem kom frá
þeim í landi. Á sjötta degi kom svo óhrjálegur
bátur siglandi og með honum hafnsögumaður.
Var nú siglt inn fljótið Venta og lagst að bryggju
og skipið vel bundið. Þá var komið með annað
skip, Ville de Qubec, og það sett utan á. Var
settur upp landgangur og tók hermaður sér
stöðu við hann og við stefni og skut stóðu
hermenn en um borð komu nokkrir
valdsmannslegir náungar. „Immigreysjon,“
sögðu þeir og heimtuðu passana okkar og skráðu
allar upplýsingar skilmerkilega í einhverjar
skræður. Að þessu loknu mátti fara að afferma
skipið en þá vantaði vagnana fyrir freðfiskinn.
Fóru menn nú að gera sig klára til að fara í
land og kíkja á lífið. Var Sæbjörn í broddi
fylkingar en hann var mikill stuðbolti. Strax og
komið var út fyrir girðinguna, sem umlukti
hafnarsvæðið, biðu „bísar“ sem voru tilbúnir að
kaupa af mönnum nánast hvað sem var. Í mesta
uppáhaldi var amerískt Wrigley‘s tyggjó,
gallabuxur, nælonskyrtur og annar vestrænn
varningur sem sást ekki í Sovét. Skiptu menn
þessu fyrir rúblur og kópeka og drifu sig á
danshúsin. Var oftast passað upp á að vera
kominn um borð fyrir miðnætti, annars var
landgönguleyfið fokið þann túrinn.
Hún sýndi barminn
Einn morguninn er pilturinn ræstur klukkan sjö
til að opna lestarnar því það eru komnir vagnar
og átti að fara að afferma. Þegar pilturinn er að
draga á sig spjarirnar verður honum litið út um
kýraugað og sér að það stendur járnbrautarlest
við hliðina á skipinu og virðist fremsti vagninn
vera íbúðarvagn. Þar sem
hann er að horfa á þetta
sér hann hreyfingu fyrir
innan einn gluggann og
áttar hann sig á því að þar
er ung kona í sturtu. Var
hún sýnileg vel niður fyrir
brjóst og brá piltinum
allverulega og hrökklaðist
frá kýrauganu. Gat hann
samt ekki setið á sér og
gáði hvort konan hefði
dregið fyrir en, nei, þarna
var hún og sýndi piltinum
barminn og fékk hann
andþyngsli þegar hann sá
vatnið perla á fallegum
brjóstum hennar. En
hann varð að drífa sig á
fætur,en erfitt reyndist
fyrir átján ára piltinn að
draga á sig brækurnar
þann morguninn, einhver
fyrirstaða og erfitt að
hneppa klaufinni. Þetta
endurtók sig næstu þrjá
morgna en þá var búið að
fylla alla lestarvagnana
og gyðjan hvarf á
braut. Morgun einn var
strekkings vindur og þegar verið var að opna
lestarnar kom einhver náungi hlaupandi og
argaði „njet, njet“. Skildist ekki hvað maðurinn
var að fara og var hinkrað eftir honum. „Seven
ballon davarits, njet raboten,“ sagði hann.
„Það er of hvasst fyrir þá,“ sagði Tobbi annar
stýrimaður, „kranarnir taka á sig of mikinn
vind,“ en þetta voru svaka kranar sem gengu
eftir teinum á bryggjunni og risu himinhátt upp
í loftið. Þannig að ekkert var unnið við losun
þann daginn.
Með snák í vasanum
Var samt nóg að gera og var pilturinn sendur upp
á bryggju til að stinga í og menja þar sem þess
þurfti með á síðunni. Var vel fylgst með honum
af vörðunum. Er hann nálgaðist vörðinn við
stefnið heyrir hann vörðinn hvísla: „Tsjúvíng
gömm.“ Var pilturinn með einn pakka í vasanum
og rétti honum þegar hinir verðirnir sáu ekki til.
Seinna um daginn komu konur í strigapilsum
og með kústa sem var hrísvöndur bundinn á
prik og fóru að sópa lestarteinana sem lágu
eftir bryggjunni og voru felldir ofan í steypuna.
Fylgdist pilturinn með þessu og tók eftir því að
ein konan settist á hækjur sér og virtist vera
að skafa eða kroppa eitthvað upp úr teinunum.
Stóð hún síðan upp og hélt áfram. En eftir sat
smá pollur og rauk úr honum.
Fór nú að líða að lokum losunar og voru menn
þá tilbúnir að koma seint um borð og offra
þannig landgönguleyfinu. Eina nóttina var
heljar gauragangur frami á gangi, er Sæbjörn þá
að koma um borð, vel þéttur og með snák upp á
vasann sem hann annaðhvort fann eða einhver
gaf honum. Ekki fékk hann að eiga hann og lét
hann snákinn þá vaða í fljótið og synti hann í
burtu.
Var losun nú lokið og lestar þrifnar og skipið
síðan flutt að Export bryggju en þar átti eftir að
lesta rúgmjöl, steypustyrktarjárn, vodka,
Moskwitch og Volga bíla í kössum og ýmsan
annan varning í skiptum fyrir freðfiskinn og
síldina en þannig var þetta, Ísland var í
vöruskiptum við Sovétríkin.
Silgt í „konvoj“
Þann 26. janúar var allt tilbúið til brottfarar
og beðið eftir leitargenginu. Voru það nokkrir
hermenn sem komu um borð og leituðu af sér
allan grun um að það væri enginn að reyna að
flýja land með því að taka sér far með skipinu.
Var farið í alla klefa og leitað í hverjum krók og
kima en að sjálfsögðu var ekkert að finna.
Var nú haldið til Kotka í Finnlandi og tók sú
sigling þrjá daga og þurftum við að sigla í
„konvoj“ á eftir ísbrjóti þar sem lagnaðarís, 30 til
40 sm þykkur, var yfir öllu, frá Gotlandi og
norður úr, inn Helsingjabotn og Kirjálabotn. Í
Kotka var lestaður sykur, timbur ýmiss konar,
símastaurar, rafmagnsstaurar og einnig pappír af
ýmsu tagi, svo sem dagblaðapappír í rúllum og
fleira sem var unnið úr timbri. Þarna var
skítakuldi og fór frostið niður fyrir þrjátíu
gráður. „Satana bergele, júmmaláta,“ heyrðist í
Finnunum á morgnana þegar þeir komu til
vinnu. Þeim fannst þetta frekar kalt.
Skemmtanalífinu voru gerð góð skil en Finnar
eru eins og Íslendingar, hetjudrykkjumenn, en
hafa líka tilhneigingu til að slást ef eitthvað er
verið að daðra við þeirra kvenfólk. Hér fengu
menn afhentan gjaldeyri, ákveðið hlutfall af
launum hvers og eins.
Vel gekk að lesta skipið og var farið í það að
ganga frá öllum farminum en á þilfarinu voru
timbur- og staurastæður. Þurfti að súrra allt
niður með keðjum og strekkja vel svo að draslið
færi nú ekki af stað ef brældi.
Mackintosh, lakkrís og fleira
Að kvöldi 2. febrúar var endum sleppt í Kotka.
Var sami barningurinn í gegnum fetþykkan ís
og þurfti oft að stoppa því að krapi safnaðist í
kælivatnssíurnar og settist þá ísinn að skipinu.
Kom þá ísbrjótur og djöflaðist fyrir framan
skipið til að losa um það. Gekk þetta svona
þar til við losnuðum út úr ísnum og var þá sett
á fulla ferð til Gautaborgar en að vísu þurfti
að koma við í olíuhöfninni í Kaupmannahöfn
og „bunkera“ og taka „províant“. Þann 5.
febrúar var komið til
Kaupmannahafnar og var
viðdvöl þar um fimm tímar.
Menn gerðu pöntunarlista
sem hafði verið sendur í land
þegar við sigldum fram hjá
Kaupmannahöfn á leiðinni
inn í Austursjóinn. Var
það sælgæti ýmiss konar,
Mackintosh, lakkrískonfekt
o.fl. og einnig voru menn
að kaupa framandi matvöru
sem ekki sást í búðum
heima. Þá komu sölumenn
með ýmsan varning, fatnað,
leikföng og annað í þeim
dúr. Í Kaupmannahöfn
var skipshandlari, Oscar
Rolf Efterf. hét fyrirtækið,
og okkar tengiliður var
Palle Grönvold, kvæntur
íslenskri konu. Beið allt
góssið eftir okkur þegar við
komum í olíuhöfnina en ekki
komumst við í land, stoppið
var ekki nógu langt til þess.
Daginn eftir var komið til
Gautaborgar og voru lestaðir
þar bílar og fleira. Var skipið
orðið svo pakkað af varningi
að setja þurfti þrjá bíla upp á
bátaþilfar og bílar voru á öllum lúkum.
Veisla hjá Sæla
Var farið frá Gautaborg að kvöldi 6. febrúar
og haldið til Reykjavíkur. Gekk siglingin heim
áfallalaust fyrir sig og var komið til Reykjavíkur
að morgni 11. febrúar. Var lagst við ankeri og
komu tollverðir um borð og beið þeirra veisla að
hætti Sæla bryta og hans starfsfólks. Að veislu
lokinni var skoðað í klefum áhafnar, áfengi,
bjór og tóbak stimplað og leitað að ólöglegum
varningi sem að sjálfsögðu var enginn. Var svo
haldið að bryggju tveim tímum seinna og lagst
að Miðbakka klukkan 09:25.
Í áhöfn á ms. Dettifossi í þessari ferð voru,
samkvæmt áhafnarlista, eftirtalin:
Skipstjóri Eyjólfur Sigurður Þorvaldsson, 1.
stýrimaður Ragnar Jón Ágústsson, 2. stýrimaður
Þorbjörn Sigurðsson, 3. stýrimaður Þórður
Bergmann Þórðarson, loftskeytamaður Jón
Halldórsson, 1. vélstjóri Gestur Óskar
Friðbertsson, 2. vélstjóri Sverrir Ingólfsson, 3.
vélstjóri Einar Jósef Einarsson, 4. vélstjóri
Sigurður Jensson. Aðstoðarvélstjórar voru
Ingjaldur Narfi Pétursson, Sigurður Jóhannsson,
Hlöðver Einarsson og Svavar Sigurðsson.
Rafvirki var Sigurþór Hjartarson, dagmaður í vél
Jón Konráðsson, þjónn vélamanna Bergsveinn
Halldórsson, bryti Ársæll Þorsteinsson, 1.
matsveinn Haraldur S. Helgason, 2. matsveinn
Geir Hafsteinn Sigurgeirsson, búrmaður Halldór
Guðjónsson. Þernur voru Stefanía Jakobsdóttir
og Hrefna Einarsdóttir, þjónn yfirmanna Ólafur
Ingi Ingimundarson, bátsmaður Sigbjörn
Þórðarson, timburmaður Yngvi Zophoníasson.
Hásetar voru Jónas Guðmundsson, Ármann
Guðjónsson, Pétur Ottesen, og Sæbjörn
Valdimarsson, viðvaningar voru Sigurður
Sveinsson og Gunnar Sigurjón Steingrímsson og
þilfarsdrengur var Halldór Valdimarsson.
Af þessu sómafólki eru 18 enn á lífi og er
Mannsi þeirra elstur, fæddur í september 1910.
Lauk þar með þessari fyrstu ferð drengsins
sem dekkmanns en hann átti eftir að sigla hjá
Eimskipafélagi Íslands í 15 ár sem háseti og síðar
stýrimaður.
G.S.S.
Simbi „bátur“
í þrifastuði.
Vaskir menn á þilfari.
Þilfarsfarmur sjóbúinn.