Morgunblaðið - 09.06.2020, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNÍ 2020
Framhaldsskólar bjóða nú margir
hverjir upp á sértækt sumarnám
vegna aðstæðna á vinnumarkaði í
kjölfar heimsfaraldurs kórónuveiru.
Stjórnvöld hafa veitt framhaldsskól-
um allt að 300 milljónir króna í verk-
efnið. Magnús
Ingvason, skóla-
meistari Fjöl-
brautaskólans við
Ármúla, segir úr-
ræðin hugsuð fyr-
ir einstaklinga
sem ekki fái
vinnu og vilji
komast í nám.
„Aðsóknin er að-
eins hæg þar sem
margir eru ef-
laust að bíða eftir að fá svör um at-
vinnu,“ segir Magnús. „En við erum
samt að fara af stað með fjóra flotta
áfanga og það er alveg dálítið af fólki
í hverjum áfanga,“ segir Magnús en
áfangarnir eru í íslensku fyrir er-
lenda nemendur, kvikmyndum, inn-
gangi að heilsunuddi og listgreinum.
Mikill fjöldi í fjarnámi
Magnús segir að í heildina bjóði
skólar upp á 83 úrræði af þessu tagi.
Hann segir FÁ stefna að því að bjóða
upp á átta námskeið, en að verið gæti
að fjögur þeirra falli niður. Þá býður
skólinn einnig upp á fjarnám og hafa
óvenju margir skráð sig þetta árið.
„Það eru yfir 1.000 nemendur skráð-
ir fyrir sumarið, vanalega eru þetta
um 700 til 800 nemendur,“ segir
Magnús. Alls hafa rúmlega 40 manns
skráð sig í fjóra áfanga í staðbundnu
sumarnámi við FÁ. „Maður vissi svo
sem ekki hvernig ásóknin yrði. Við
erum að prófa þetta í fyrsta sinn og
eflaust bíða margir enn eftir að fá að
vita hvort þeir fái vinnu. Tímasetn-
ingarnar virðast stangast eitthvað
á.“ liljahrund@mbl.is
Aðsóknin fer
hægt af stað
 Alls 83 sértæk sumarnámsúrræði
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Menntun Nemendur við Fjölbrauta-
skólann við Ármúla á kynningu.
Magnús
Ingvason
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sveitarfélög sem ekki hafa notið þess
að hafa nægilegt viðbótarafl til að
taka við litlum eða miðlungsstórum
fyrirtækjum sitja
eftir í atvinnu-
þróun. Það kemur
fram í lægri laun-
um íbúanna þar
en á svæðum sem
hafa haft aðgang
að nægu raf-
magni.
Landsnet fékk
alþjóðlega ráð-
gjafarfyrirtækið
Frontier Econo-
mics til að greina áhrif aðgengis að
raforku á laun íbúa sveitarfélaga.
Tekið var fyrir 25 ára tímabil, frá
1992 til 2016. „Okkur ber skylda til að
reka fyrirtækið á þjóðhagslega hag-
kvæman hátt og einnig að stuðla að
jöfnun tækifærum um allt land,“
segir Jón Skafti Gestsson, hagfræð-
ingur í fjármáladeild Landsnets,
spurður um ástæðu þessarar grein-
ingar. „Við tökum eftir því, þegar við
skoðum einstök sveitarfélög út frá
því hversu miklu viðbótarafli þau
hafa aðgang að, að þau sveitarfélög
sem ekki hafa haft aðgang að miklu
viðbótarafli hafa setið eftir.“
Jón bendir á að til þess að eiga
möguleika á atvinnuþróun þurfi að
hafa rétta fólkið og staðsetningu en
ekkert gerist án þess að rafmagnið
fáist strax, en ekki eftir einhver ár á
meðan verið er að styrkja flutnings-
kerfið. Stóriðju er haldið utan við
þessa útreikninga enda segir Jón
Skafti að langur undirbúningstími sé
vegna þeirra fyrirtækja og því nægur
tími til að virkja og leggja flutnings-
línur sérstaklega fyrir þau.
Í úttektinni er þróun meðaltekna í
sveitarfélögunum skoðuð með tilliti
til þess viðbótarafls sem til reiðu hef-
ur verið á viðkomandi svæði. Kom í
ljós að laun aukast að meðaltali um
1,3% á ári í sveitarfélögum sem hafa
aðgang að minna en tvöföldu við-
bótarafli en um 1,7% hjá þeim
sveitarfélögum sem hafa tvöfalt við-
bótarafl eða meira. Launin vaxa lítið
til viðbótar þótt þau eigi aðgang að
þreföldu viðbótarafli eða meira.
Spurður hvort tvöfalt viðbótarafl sé
ekki ríflegt segir Jón Skafti það ekki
vera. Tiltölulega lítil raforkunotkun
sé í mörgum sveitarfélögum og eitt
nýtt fyrirtæki geti þurft mikið raf-
magn, í hlutfalli við notkunina á
staðnum. Þessi raforka þurfi að vera
til reiðu til þess að fyrirtækið stað-
setji sig þar. Nefnir hann Blönduós
sem dæmi. Ef ekki hefði verið nægur
aðgangur að raforku hefði gagna-
verið verið byggt annars staðar.
Ísafjarðarbær er tekinn sem dæmi
í skýrslunni. Þar er lítið viðbótarafl til
reiðu. Í upphafi tímabilsins voru
launatekjur á mann næsthæstar á
landinu. Fall varð í atvinnutekjum
þegar kvóti var seldur í burtu en
bærinn náði sér aftur á skrið með
uppbyggingu smábátaútgerðar. Eigi
að síður hafa launatekjur á mann
hækkað minnst þar af öllum sveitar-
félögum sem könnuð voru. Á árinu
2016 var Ísafjarðarbær kominn niður
í 9. sætið yfir hæstu meðallaun.
Geta ekki bætt við viðskiptum
Á þessu 25 ára tímabili hefur það
viðbótarafl í rafmagni sem til reiðu er
á landinu minnkað stórlega og nær í
fæstum tilvikum því að vera tvöfalt
það magn sem notað er. Jón Skafti
telur rétt að stefna að því marki. „Við
þurfum að halda áfram með þær
framkvæmdir sem áætlaðar eru í
kerfisáætlun Landsnets. Samkvæmt
raforkulögum ber okkur að stuðla að
atvinnuuppbyggingu um allt land.
Eins og staðan er núna getum við
ekki tekið við nýjum viðskiptavinum
um allt land,“ segir Jón.
Hann bendir á að ef framkvæmdir
samkvæmt þriggja ára fram-
kvæmdaáætlun gangi eftir lagist
ástandið á nokkrum stöðum en fullur
árangur um tvöfalt afl um nánast allt
land náist ekki fyrr en framkvæmd-
um sem áætlaðar eru á tíu árum er
lokið.
Þeir sitja eftir sem ekki hafa næga orku
 Laun í sveitarfélögum sem ekki hafa viðbótarorku að leita í hækka minna en laun í sveitarfélögum
sem hafa næga orku  Ísafjarðarbær er dæmi um hnignandi bæ  Þarf að bæta flutningskerfið
Tvöfalt viðbótarafl
eykur launatekjur
2,0%
1,5%
1,0%
0,5%
0%
<1 1-2 2+
Mögulegt viðbótarafl (stuðull)
H
ei
m
ild
: F
ro
nt
ie
r E
co
no
m
ic
s
Árleg tekjuaukning 1992-2016
Laun hafa hækkað minnst í Ísafjarðarbæ
Vísitala launatekna á hvern íbúa 1992-2016
175
150
125
100
75
Heimild: Frontier Economics
1992=100
Landsmeðaltal Ísafjarðarbær
1992 1995 1998 2001 2004 2007 2010 2013 2016Jón Skafti
Gestsson
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Flóaáveitan er enn í notkun, öld eftir
að hún var gerð, en er raunar ekki
lengur notuð til að veita vatni á
flæðiengjar til heyskapar. Bændur
nota vatnið til að brynna skepnum
sínum í þurrkasumrum. Þá vilja
margir halda í þessa gömlu hefð, að
veita vatni á engjar.
Markús Ívarsson, bóndi á Vorsa-
bæjarhóli, hleypti vatni inn á engjar
sínar sl. föstudag. Það gerði hann
með því að lagfæra innrás úr austur-
álmu veitunnar um innrás að bæj-
unum sem kenndir eru við Vorsabæ.
„Hann er aðeins farinn að gróa, þessi
skurður. Við náðum að hreinsa dálít-
ið upp úr honum og laga stífluna.
Þessi skurður liggur langa leið,
meira en kílómetra inn á engjar hjá
okkur,“ segir Markús.
Hann segist nota vatnið til að hafa
fyrir gripi sína, aðallega hesta. Ekki
hafi tekist að ná vatni síðustu tvö
sumur en honum leist svo á í gær að
vatnið næði alla leið í ár. Þá segist
hann hafa áhuga á að þessi hefð, að
veita vatni um Flóann, deyi ekki al-
veg út.
300 kílómetra skurðir
Flóaáveitan er kerfi áveituskurða,
alls um 300 km að lengd, sem veita
vatni úr Hvítá inn á flæðiengjar um
allan Flóann. Skurðirnir voru að
mestu grafnir með handafli, á árun-
um 1918 til 1927. Áveitan varð til
þess að grasspretta jókst og hún var
grundvöllur mjólkurbús og stórauk-
innar mjólkurframleiðslu á svæðinu.
Ljósmynd/Jason Ívarsson
Flóaáveitan Markús Ívarsson, bóndi á Vorsabæjarhóli, lagfærir grjótstíflu
við inntakið úr austurálmunni til að fá vatnið til að flæða inn á engjar.
Veitir vatni til hestanna
 Flóaáveitan enn í notkun en í öðrum tilgangi en áður