Bæjarins besta - 14.09.1988, Side 10

10 BÆJARINS BESTA
Hverja telur þú kosti þess og
galla að frjáls félagssamtök á
borð við Hjartavernd reki eigin
rannsóknarstöð?
„Kostirnir eru þeir helstir, að
frjáls félagssamtök áhugamanna
hafa oft frumkvæði að því að
framkvæma ýmisleg sem hætt er
við að gæti dregist ef það væri í
höndum hins opinbera. Við höf-
um dæmi þess hér á landi. Ég tel
ólíklegt að þær rannsóknir sem
Hjartavernd hefur staðið fyrir
hefðu verið gerðar ef hið opin-
bera hefði ráðið ferðinni.
Gallarnir eru þeir, að rekstur
heilbrigðisþjónustu á vegum
einkaaðila er oft æði ótryggur.
Petta hefur gert okkur dálítið
erfitt fyrir. Við höfum ekki
tryggt rekstrarfé frá ári til árs,
upphaflega var okkur markaður
ákveðinn tekjustofn til tíu ára,
hluti af svonefndu tappagjaldi,
en hann var tekinn af okkur eftir
fimm ár. Síðan höfum við orðið
að sækja sérstaklega um fé af
fjárlögum á hverju ári. Ríkis-
framlagið stendur nú undir um
þriðjungi rekstrarkostnaðar. Við
höfum einnig aðrar tekjur af
happdrætti, styrkjum og öðru
slíku. En þetta veldur því að við
eigum erfitt með að gera áætlan-
ir til lengri tíma.
Rannsóknarstöð Hjartavernd-
ar er hönnuð fyrir helmingi
meiri afköst en við nýtum nú.
Petta seinkar óneitanlega rann-
sóknum okkar, bæði gagnasöfn-
un og úrvinnslu.”
Hverjir eru það, sem koma á
rannsóknarstöðina og hver ber
kostnaðinn?
„Stærstur hluti þeirra er hing-
að koma, eru kallaðir inn vegna
rannsókna okkar og kostnaðinn
berum við. Sá hópur er kemur
að eigin frumkvæði eða vegna
ábendingar frá heimilislækni eða
sérfræðings fer þó stækkandi.
Áður þurfti tilvísun læknis til að
menn kæmu hingað en nú getur
hver sem er komið að eigin
frumkvæði ef hann telur ástæðu
til. Kostnaðinn greiðir viðkom-
andi eins og aðra sérfræðings-
þjónustu. Það er aðallega fólk
milli fertugs og fimmtugs sem
kemur að eigin frumkvæði. Á
þeim aldri er það farið að hugsa
um heilsuna. Fólk á þessum aldri
er upptekið af vinnu sinni en
finnur oft að afköstin eru að
verða minni og líðanin ekki eins
góð og áður. Pað hefur einnig
sýnt sig að sami aldurshópur
skilar sér best í skipulegum
rannsóknum okkar. Peir yngri
eru tregir til að koma og þeim
elstu finnst kannski ekki taka því
að vera að velta heilsunni of
mikið fyrir sér.”
Hafa komið fram upplýsingar
í rannsóknum ykkar nú þegar er
sýna hver sérstaða íslendinga er
þegar litið er til hjarta- og æða-
sjúkdóma?
„Já, við höfum þegar allmikl-
ar upplýsingar úr rannsóknum
okkar. Éitt af því sem er sérstakt
við íslendinga er að þeir hafa
mjög hátt kólestról í blóðinu, en
önnur blóðfita, svo sem
tríglyseríð, er mjög lág. Á und-
anförnum árum hefur hið fyrr-
nefnda þó lækkað að meðaltali
en það síðarnefnda eitthvað
hækkað. Þrátt fyrir að hátt kól-
estról í blóði sé þekktur áhættu-
þáttur er dánartíðni af völdum
hjarta- og æðasjúkdóma ekki
hærri á íslandi en á hinum Norð-
urlöndunum. íbúar þeirra eru
með mun lægra kólestrol að
meðaltali en við. Reykingar og
blóðþrýstingur íslendinga er í
meðallagi miðað við aðrar vest-
rænar þjóðir”.
Hvað með áhættuþáttinn
streitu? Eru íslendingar spennt-
ari en aðrir?
„Streituna er erfitt að mæla.
Við reynum það þó með því ein-
faldlega að spyrja fólk hvort það
finni fyrir streitu, og hvort því
þyki störf sín andlega erfið.
Svörin benda til að streita fari
frekar vaxandi hér á landi en
hitt. í kjölfarið fylgja líkamleg
streitueinkenni svo sem truflanir
frá maga, hár blóðþrýstingur,
höfuðverkur og reykingar. í
heild virðast þessi einkenni held-
ur vera að aukast, en það er þó
mismunandi eftir stéttum. Ólaf-
ur Ólafsson landlæknir, hefur
kannað þetta nánar, og getur
svarað þessari spurningu betur.”
Hvenær á fólk að fara að gæta
hvort það gæti verið með hjarta-
eða æðasjúkdóm ?
„Ég tel ráðlegt að fólk fari í
almennt heilsufarseftirlit hjá sín-
um heimilislækni á um það bil
tveggja til þriggja ára fresti eftir
fertugt. Það sem þarf að mæla er
blóðþrýstingur, blóðfita og blóð-
sykur. Ef breytingar verða á ein-
hverju þessa, finnur fólk það yf-
irleitt ekki á líðan sinni, heldur
frh. á bls. 15
Frá Hjartavernd:
Sum einkenni finnast
ekki nema vi: mælingu
Dr. Nikulás Sigfússon hefur verið yfirlæknir Rannsóknarstöðv-
ar Hjartaverndar frá árinu 1972. Nikulás lauk doktorsprófi frá
Háskóla íslands árið 1986, og fjallaði doktorsritgerð hans um
háþrýsting í miðaldra körlum samkvæmt rannsóknum Hjarta-
verndar. Nikulás hóf störf fyrir Hjartavernd er hann var, ásamt
Ólafi Ólafssyni, fyrrverandi yfirlækni Hjartaverndar, nú land-
lækni, kvaddur heim frá Svíþjóð til að undirbúa rannsókn þá er
verið hefur meginverkefni Rannsóknarstöðvarinnar fram til
þessa. Rannsókn þessi er ,,hóprannsókn Hjartaverndar á höfuð-
borgarsvæðinu”. Tilgangur hennar er að afla upplýsinga um
tíðni hjarta- og æðasjúkdóma og áhættuþátta þeirra. Upplýsing-
arnar eru nauðsynlegar til að hægt sé að sinna fræðslu og for-
varnarstarfi gegn þessum sjúkdómum, þannig að með rannsókn-
inni er verið að framfylgja stefnu Hjartaverndar í verki. Nikulás
Sigfússon þekkir starfsemi Rannsóknarstöðvar Hjartaverndar
allt frá upphafi og því liggur beint við að spyrja hann álits á starf-
semi stöðvarinnar.