Morgunblaðið - 01.09.2020, Blaðsíða 11

AFP
Nýjung Rafdrifna skemmtiferðaskipið Roald Amundsen siglir frá Tromsö. Tilefnið var ekki
gleðilegt því margir um borð veiktust af Covid-19 með alvarlegum afleiðingum.
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sá áfangi að Herjólfur getur nú siglt fyrir
rafmagni eingöngu á milli Vestmannaeyja
og Landeyjahafnar er mikilvægt skref í
siglingasögu Íslands, að sögn Hjartar Em-
ilssonar, skipatæknifræðings og fram-
kvæmdastjóra Navis. Ríkisstjórnin ákvað á
smíðatíma Herjólfs að skipta um kúrs og
eiga möguleika á að láta skipið ganga ein-
göngu fyrir rafmagni á aðalsiglingaleiðinni.
Nú er búið að koma upp hleðslustöðvum
á báðum áfangastöðum og stilla búnaðinn
og getur ferjan því notað rafmagn báðar
leiðir við siglingar í Landeyjahöfn en und-
anfarna mánuði hefur hún gengið fyrir raf-
magni aðra leiðina. Hjörtur bendir þó á að
ræsa þurfi rafstöðvar um borð til að hlaða
inn á rafhlöðurnar ef veður og sjólag eru
með þeim hætti að rafmagnið dugi ekki.
Hannað fyrir rafmagn
Flestallar ferjur í Skandinavíu og Dan-
mörku eru hannaðar til að nota rafmagn,
ýmist eingöngu eða sem tvíorkuskip. Norð-
menn vinna ákveðið eftir þeirri stefnu að
rafvæða allar ferjur. Þær eru flestar á
styttri leiðum með mun rólegra sjólagi en
hægt er að búast við hér. Herjólfur er sagð-
ur fyrsta ferjan sem siglir með þriggja
megavatta rafhlöðum fyrir opnu hafi.
Hefur hönnun og smíði ferjunnar vakið
athygli út fyrir landsteinana. Þannig hefur
komið fram að Jóhannes Jóhannesson,
hönnuður skipsins, fékk Shippax-verðlaunin
fyrir hönnun minni ferja, ásamt skipa-
smíðastöðinni Crist í Póllandi og Vegagerð-
inni sem á skipið. Hluti af rökstuðningi fyr-
ir valinu er ákvörðunin um að láta skipið
sigla fyrir grænni raforku úr landi.
Hjörtur segir að ríkið hafi sýnt gott for-
dæmi með þessari ákvörðun. Hann sat í
undirbúningshópi fyrir smíði ferjunnar og
hefur nú umsjón með skipinu fyrir Vega-
gerðina.
Hægt að spara 60% olíunnar
„Rafmagn kemur meira inn, eftir því sem
tæknin þróast,“ segir Hjörtur. Navis hefur
hannað 30 tonna rafknúinn fiskibát sem
kallaður er Magnea. Hlaðið er inn á raf-
hlöður þegar báturinn er í höfn en um borð
er einnig ljósavél sem hleður bátinn þegar
þörf er á meiri drægni. Hjörtur segir að
báturinn geti sparað um 60% orkunnar við
venjulega notkun, ýmist með því að ganga
eingöngu fyrir rafmagni eða að hluta, eftir
því hvað langt er sótt.
Hönnunin er tilbúin, að sögn Hjartar, og
hægt væri að hefja undirbúning fyrir smíði
fyrsta bátsins. Segir hann að einhvern
hvata vanti fyrir kaupendur rafknúinna
fiskiskipa, sambærilegan og er við raf-
væðingu bílaflotans. Notandinn þurfi
að njóta þess að velja umhverfisvænni
kost.
Rafmagn er ekki raunhæfur kostur
til að knýja stærri skip. Hins veg-
ar bendir Hjörtur á að rafhlöðu-
pakki um borð í þeim geti spar-
að orku. Hröð þróun sé í tækni
til þess.
Fyrsta rafdrifna skemmti-
ferðaskip heims, norska skipið
Roald Amundsen, hóf siglingar á
síðasta ári og kom meðal annars
við í Reykjavík. Fyrirtækið
Hurtigruten sem annast sigl-
ingar með farþega með strönd
Noregs lét smíða skipið sem
er tvíorkuskip (hybrid).
 Herjólfur getur siglt eingöngu á rafmagni milli Vestmannaeyja og Landeyjahafnar
FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 2020
„Við erum farin að nota náttúruöflin aft-
ur til að knýja skipin okkar,“ segir Hjört-
ur Emilsson um rafvæðingu Herjólfs.
Rifjar hann upp að landnámsmenn-
irnir hafi notað vindinn þegar þeir komu
til landsins, síðan hafi róður á smábát-
um tekið við, þá gufuvélin og dís-
ilvélin og nú sé hægt að nota
ýmsa framtíðarorkugjafa til að
knýja skipin. Segir hann að raf-
magnið sé mest spennandi fyr-
ir Íslendinga því það sé fram-
leitt hér en ýmsar aðrar
tæknilausnir séu í þróun og
geti nýtt aðra orkugjafa til að
draga úr notkun olíu. Nefnir
ammoníak, vetni og metanól sem
dæmi þar um.
ORKUSKIPTI
Notum náttúru-
öflin aftur
Hjörtur
Emilsson
Morgunblaðið/Óskar Pétur Friðriksson
Herjólfur Ferjan getur nú alfarið siglt á rafmagni á ferðum sínum á milli Landeyjahafnar og
Vestmannaeyja. Hér er skipið á útsiglingu í gær, daginn sem öllum starfsmönnum var sagt upp.
Mikilvægur áfangi í siglingasögunni
Fulltrúar Samkaupa og Skógrækt-
arfélag Íslands skrifuðu í gær undir
samstarfssamning um verkefnið Op-
inn skógur. Markmiðið með sam-
starfinu er að bæta aðstöðu og auka
aðgengi á opnum skógræktar-
svæðum í alfaraleið og miðla upplýs-
ingum og fræðslu um lífríki, náttúru
og sögu svo almenningur geti nýtt
sér skógana til áningar, útivistar og
heilsubótar. Með samningnum er
rekstur verkefnisins tryggður á
þessu ári og því næsta, auk þess sem
unnið verður að kynningu á málinu.
„Við leitum stöðugt leiða til að
lágmarka umhverfisáhrif af starf-
semi okkar til að tryggja að kom-
andi kynslóðir fái að njóta fegurðar
og þess góða sem umhverfið okkar
hefur upp á bjóða,“ segir Ingibjörg
Ásta Halldórsdóttir, markaðsstjóri
Samkaupa. Hún segir samstarf og
stuðning við skógræktarfélagið falla
vel að umhverfisstefnu Samkaupa
enda gegnir félagið mikilvægu hlut-
verki í náttúru- og umhverfisvernd.
Opnir skógar eru nú sautján tals-
ins, þeir eru víða um land og hvar-
vetna góð útivistaraðstaða. Unnið
verður áfram að þróun og bættu að-
gengi þannig að sem flestir lands-
menn geti notið þeirra miklu gæða
sem felast í skógunum sem eru allir
opnir fólki. sbs@mbl.is
Samkaup í skógi
 Styðja Skógræktarfélag Íslands
 Opnir skógar  Útivistarsvæði
Ljósmynd/Ragnhildur Freysteinsdóttir.
Undirritun Jónatan Garðarsson, formaður Skógræktarfélags Íslands, til
vinstri, og Gunnar Egill Sigurðsson, stjórnandi verslana Samkaupa.