Morgunblaðið - 01.09.2020, Qupperneq 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. SEPTEMBER 2020
Vatn Það getur verið gott að fá sér vatn að drekka þegar þorstinn sækir að, líkt og þessi fallegi köttur sem sat við rigningarpoll í mestu makindum í gær og naut lífsins í haustveðrinu.
Kristinn Magnússon
Um áratuga skeið voru
bæjarstjórn og síðan borg-
arstjórn Reykjavíkur til fyr-
irmyndar um lýðræðislegt
stjórnvald sem sýndi mikið
aðhald í rekstri, lágmarkaði
risnu, hélt uppi líflegum en
málefnalegum og háttvísum
samræðum um málefni
borgaranna, tók veigamikl-
ar ákvarðanir og lagði sig
fram um að upplýsa borg-
arbúa og efla áhuga þeirra á málefnum
þeirra og ákvörðunum þar að lútandi.
Á flótta frá borgarbúum
Á þessu hefur orðið dapurleg breyting
á síðastliðnum tveimur áratugum. Borg-
arfulltrúum hefur fjölgað úr 15 í 23,
nefndum borgarinnar hefur fjölgað um-
talsvert, skrifræði stóraukist, borg-
arstarfsmönnum í stjórnsýslu borg-
arinnar fjölgað gífurlega og
rekstrarkostnaður og risna rokið upp úr
öllu valdi. Pólitík núverandi meirihluta
tekur sífellt meira mið af pólitísku pukri
og leynimakki. Hún stefnir t.d. staðföst að
markmiðum í skipulags- og samgöngu-
málum sem hún þorir ekki að kannast við
opinberlega. Borgarstjóri og meirihluti
hans eru ekki til viðtals við borgarbúa,
hvorki með viðtalstímum, á fundum né í
fjölmiðlum og þá sjaldan þau koma fram í
fjölmiðlum gefa þau oft vísvitandi villandi
eða ónógar upplýsingar um stefnu sína.
Við þessar aðstæður verða borgarstjórn-
arfundir oft langir og þunglamalegir, fara
oft í karp um endalaust skrifræði, geril-
sneyddir af hreinskilni og markvísi.
Skref í rétta átt
Af þessum sökum lagði ég fram tillögu í
janúar síðastliðnum í forsætisnefnd, fyrir
hönd okkar sjálfstæðismanna, um óund-
irbúnar fyrirspurnir á borgarstjórnar-
fundum til borgarstjóra og borgarfull-
trúa. Henni er ætlað að losa
svolítið um fyrirfram ákveð-
ið og niðurnjörvað fundar-
form og gera borgar-
stjórnarfundi þar með
skilvirkari, auka upplýs-
ingaflæði til borgarfulltrúa
og styrkja þannig eftirlits-
hlutverk þeirra, ýta undir
lýðræðislega umfjöllun
borgarfulltrúa og glæða
áhuga almennings og fjöl-
miðla á borgarmálefnum.
Og viti menn: Tillagan var
samþykkt í marsmánuði síðastliðnum
með breytingum og nánari útfærslu. Sam-
kvæmt tillögunni er lagt til að hálftími
verði tekinn undir þennan dagskrárlið og
að á hverjum fundi verði gert ráð fyrir
fimm fyrirspurnum og að jafnaði verði
þeim beint til borgarstjóra en heimilt
verður einnig að beina fyrirspurnum til
borgarfulltrúa fallist þeir á það. Um er að
ræða tilraunaverkefni sem standa mun
yfir frá fyrsta fundi borgarstjórnar nú
eftir sumarleyfi og til ársloka 2020 en þá
verður verkefnið metið af forsætisnefnd
með tilliti til framtíðaráforma í þessum
efnum.
Vonandi verður þessi nýbreytni liður í
að gera borgarstjórnarfundina skilvirkari
og sveigjanlegri, auka upplýsingaflæði,
gagnsæi og efla eftirlitshlutverk okkar
borgarfulltrúa. Ekki veitir af.
Eftir Mörtu
Guðjónsdóttur
» Vonandi verður þessi
nýbreytni liður í að gera
borgarstjórnarfundina skil-
virkari, auka upplýsinga-
flæði og efla eftirlitshlut-
verk borgarfulltrúa.
Marta Guðjónsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Óundirbúnar fyrir-
spurnir – Nýbreytni
í borgarstjórn
Umræðan í
þingsal um mik-
ilvægi álfram-
leiðslu fyrir ís-
lenskt atvinnu- og
efnahagslíf hefur
verið mjög tak-
mörkuð og end-
urspeglast oft á
tíðum af ósann-
girni. Það er þó
staðreynd, hvort
sem mönnum líkar betur eða
verr, að stóriðjan á Íslandi og
raforkuframleiðsla hefur byggt
mikilvægan grunn undir ís-
lenskt efnahagslíf. Sem dæmi
má nefna mikilvægi ál-
framleiðslunnar í framhaldi af
bankahruninu þar sem gjald-
eyristekjur af álframleiðslu
ásamt vexti í ferðaþjónustu kom
okkur Íslendingum á undra-
skömmum tíma út úr erfiðri
kreppu.
Afurðir fyrir 214
milljarða króna
Heildargjaldeyristekjur
vegna vöru- og þjónustu-
viðskipta voru um 1.344 millj-
arðar á síðasta ári. Á síðasta ári
fluttu íslensku álverin út afurðir
fyrir 214 milljarða kr. og
stærsti markaður álveranna er
Evrópa. Innflutningurinn á
Evrópumarkað frá löndum utan
markaðarins er tollskyldur upp
að 4-7% en sökum aðildar Ís-
lands að EES-svæðinu er Ís-
land fyrir innan tollamúrana. Á
síðasta ári var ársframleiðslan í
heiminum rétt yfir 70 milljónir
tonna. Yfir helmingur allrar ál-
framleiðslu í heiminum í dag fer
fram í Kína. Kínverjar fram-
leiddu rétt rúmlega 35 milljónir
tonna árið 2019 eða um 50%
heimsframleiðslunnar. Í því
samhengi er rétt
að benda á að um
aldamótin síðustu
var hlutdeild Kína
ekki í neinni lík-
ingu við það sem
við sjáum í dag.
Álframleiðslan á
Íslandi er í dag um
16% af heildar-
útflutningstekjum
þjóðarinnar, eins
og við þekkjum
síðustu árin, og
kostnaður álvera á
Íslandi í fyrra nam
um 91 milljarði innan lands.
Það eru beinharðar gjaldeyr-
istekjur fyrir íslenskt þjóðarbú.
Samkeppnishæfni íslenskrar ál-
framleiðslu snýr því einna helst
að tveimur þáttum, annars veg-
ar að því að Ísland er aðili að
Evrópska efnahagssvæðinu og
hins vegar að aðgengi að
grænni raforku á hagstæðum
kjörum.
Framleiðsla í erfiðleikum
sem öllum er sama um?
Í umræðunni, eins og vill oft
gerast þegar um orkusækinn
iðnað er að ræða, gleymist að
huga að því að á bak við fram-
leiðsluna er fólk sem dregur
lífsviðurværi sitt af því að
starfa þar. Árið 2019 voru tæp-
lega 1.500 manns sem störfuðu í
álverum. Þá voru stöðugildi
verktaka innan álvera 435 og
starfsmenn í stóriðjuskóla 105.
Framleiðsla á áli á þó undir
högg að sækja um þessar
mundir og íslenskur áliðnaður
hefur sjaldan staðið frammi fyr-
ir jafn krefjandi markaðs-
aðstæðum. Má það rekja m.a.
til kórónuveirufaraldursins sem
endurspeglast í minnkandi eft-
irspurn og uppsöfnun mikilla
birgða. Það er auðvitað ljóst að
Ísland verður af miklum gjald-
eyristekjum þegar PCC hefur
tímabundið hætt starfsemi og
stóriðjufyrirtæki eins og ISAL
starfar ekki á fullum afköstum.
Verkefnið sem við stöndum
frammi fyrir hlýtur þar af leið-
andi að felast í því að treysta
samkeppnisstöðu íslensks áliðn-
aðar. Ég vil því taka undir orð
fjármálaráðherra, Bjarna Bene-
diktssonar, um að það er orðið
löngu tímabært að fara fram á
það í þeirri Evrópusamvinnu
sem Ísland er þátttakandi í að
staðinn verði vörður um iðn-
aðarvöru innan Evrópska efna-
hagssvæðisins, sem augljóslega
fer fram með mun umhverf-
isvænni hætti en sú framleiðsla
sem seld er inn á svæðið. Okkar
verkefni er að tryggja orku-
sæknum iðnaði hér á landi sjálf-
bærar rekstrarforsendur. Ég
mun því á nýju löggjafarþingi
þegar það kemur saman 1.
október nk. leggja fram
skýrslubeiðni til utanríkis-
ráðherra þar sem óskað verður
umfjöllunar um stöðu íslenskrar
álframleiðslu á Íslandi gagnvart
EES-samningnum, auk umfjöll-
unar um framleiðslu og sölu á
umhverfisvænni iðnaðarvörum
innan evrópska efnahagssvæð-
isins.
Eftir Njál
Trausta
Friðbertsson
» Það er þó stað-
reynd að stóriðjan
á Íslandi og raf-
orkuframleiðsla hefur
byggt mikilvægan
grunn undir íslenskt
efnahagslíf.
Njáll Trausti
Friðbertsson
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Norðaust-
urkjördæmi. Hann situr í
atvinnuveganefnd og fjár-
laganefnd og er varaformaður
umhverfis- og samgöngunefndar.
ntf@althingi.is
(Ál)iðnaður, ein af grunn-
stoðum íslensks efnahagslífs