Morgunblaðið - 05.10.2020, Qupperneq 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 5. OKTÓBER 2020
PON er umboðsaðili
PON Pétur O. Nikulásson ehf.
Melabraut 21, 220 Hafnarfjörður
Sími 580 0110 | pon.is
Við bjóðum alla Jungheinrich eigendur velkomna!
GÆÐI OG ÞJÓNUSTA
5. október 2020
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 138.28
Sterlingspund 178.89
Kanadadalur 103.95
Dönsk króna 21.798
Norsk króna 14.872
Sænsk króna 15.559
Svissn. franki 150.3
Japanskt jen 1.3144
SDR 195.01
Evra 162.2
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 192.8161
Hrávöruverð
Gull 1906.4 ($/únsa)
Ál 1716.0 ($/tonn) LME
Hráolía 40.66 ($/fatið) Brent
má t.d. finna í Norður-Ameríku, s.s. í
Manitoba, Saskatchewan, Norður-
Dakota og Montana en einnig í Tex-
as. Gallinn við olíulindir sem nota
bergbrot er ekki bara sá að dýrara
er að ná olíunni úr jörðu, heldur ger-
ist það í um 80% tilvika að olíulindin
eyðileggst ef vinnsla er stöðvuð. Í
Sádi-Arabíu er hægt að loka olíulind-
um og opna aftur eftir hentisemi.“
Virðist ná jafnvægi við 40 dali
Haukur væntir þess ekki að
stærstu olíufyrirtæki heims lendi í
vanda ef að olíuverð helst áfram á því
bili sem það er á í dag. „Í olíusöndum
og bergbrotsvinnslu hafa það eink-
um verið smáfyrirtæki sem hafa haft
hvað sterkasta stöðu og auk þess
hagnaðist greinin mjög vel á meðan
olíuverð var með hæsta móti. Olíu-
risarnir munu væntanlega skera nið-
ur en halda sínu striki að öðru leyti.“
Í dag virðist samhljómur um það á
meðal markaðsgreinenda að til
skemmri og lengri tíma verði olíu-
verð í kringum 35 til 40 dali á fatið.
Haukur segir þessa tölu endur-
spegla nokkuð vel hvar eftirspurn og
framleiðslukostnaður mætast. Þá
má sjá það af þróun olíuverðs marga
áratugi aftur í tímann að 40 dalir á
fatið virðist nokkuð eðlilegt mark-
aðsverð. Fari verðið lægra skapast
hvatar í hagkerfum heimsins til að
auka eftirspurn, en fikrist olíuverð
mikið hærra virkast sterkir hvatar
fyrir framleiðendur að ná olíu úr
jörðu með bergbroti og bæta þannig
við framboðið.
Áhugavert er að reyna að spá fyr-
ir um hvaða áhrif það mun hafa á
ýmsa geira ef spár um 35-40 dala
heimsmarkaðsverð rætast. Haukur
minnir á að víða um heim hafi raf-
magnsvæðing bílaflotans fengið byr
undir báða vængi þegar olían kost-
aði vel yfir 100 dali en hvatarnir til
að skipta yfir í rafmagnið séu ekki
þeir sömu þegar bensínið og dísel-
olían kosta minna. „Við sjáum líka að
orkumarkaðurinn er að ráða því
hvar stóriðjur rísa og hafa ríkin við
Persaflóa séð sér leik á borði með
því að taka það gas sem kemur úr ol-
íulindunum og tengja við túrbínur til
að framleiða rafmagn sem kostar
um 7 dollara fyrir hverja megawatt-
stund. Þetta er verð sem freistar
margra stóriðjufyrirtækja, þrátt
fyrir að pólitískur óstöðugleiki á
þessum sömu slóðum sé líka eitt-
hvað sem þurfi að taka með í reikn-
inginn.“
Stilli væntingum um
raforkusölu í hóf
Á Íslandi gæti útkoman m.a. orðið
sú að bið verður eftir því að þjóð-
hagslega hagkvæmt verði að fjölga
rafmagnsbílum á götunum. Hóflegt
olíuverð ætti að koma sér ágætlega
fyrir greinar eins og sjávarútveg og
fluggeira en takmarkað forskot í raf-
orkusölu gæti valdið því að stóriðju-
fyrirtæki muni hafa minni áhuga en
ella á að reisa verksmiðjur í landinu
eða stækka þær sem fyrir eru. „Það
kæmi mér á óvart ef að aftur kæmu
sams konar tindar í olíuverði og við
sáum á síðasta ártug og horfurnar
þannig að kallar á að endurskoða
hve mikillar arðsemi má vænta af
orkuframleiðslu innanlands. Við er-
um enn í miðri hringiðu stormsins
og erfitt að gera spár af viti, en
margt sem bendir til að eldri hug-
myndir um arðsemi raforkufram-
leiðslu á Íslandi fái ekki staðist og
rétt að stilla í hóf væntingum um
gróða af innlendri orku.“
Orkumarkaður leitar jafnvægis
AFP
Dæla Stóru olíufélögin hafa mörg þurft að ráðast í niðurskurðaraðgerðir á árinu, en standa samt ágætlega að vígi.
 Margar spár gera ráð fyrir að hráolíuverð haldist í kringum 40 dali  Hóflega dýr olía gæti m.a. haft
áhrif á rafbílamarkð, fluggeira og sjávarútveg  Stóriðja sækir í mjög ódýrt rafmagn við Persaflóa
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Miklar sveiflur hafa einkennt olíu-
markaðinn undanfarinn áratug.
Heimsmarkaðsverð á hráolíu sló met
í júlí 2008 þegar fatið fór upp í rösk-
lega 147 dali en í apríl á þessu ári
hrundi verðið niður fyrir núllið á
tímabili. Ýmsar ástæður liggja að
baki þessum sveiflum og sitt sýnist
hverjum um
hvert líklegt er að
olíuverð stefni, en
í ofanálag litast
umræðan um ol-
íu- og orkumark-
aðinn af þeirri
stefnu stjórn-
valda víða um
heim að vilja
hraða orkuskipt-
um með því t.d.
auka hlut vind- og
sólarorku og fækka ökutækjum sem
ganga fyrir jarðefnaeldsneyti.
Haukur Óskarsson er fram-
kvæmdastjóri ráðgjafar- og verk-
efnastjórnunarfélagsins Refskeggs
og hefur unnið mikið með fyrirtækj-
um í olíugeira. Hann segir það ekki
rétt, sem sumir hafa spáð, að olíu-
verð eigi eftir að verða á því bili að
það muni hætta að borga sig að dæla
auðlindinni úr jörðu. „Við getum tek-
ið norsku olíulindirnar sem dæmi, nú
þegar verð á WTI- og Brent-hráolíu
er í kringum 40 dala markið. Norð-
menn nýta í dag 89 olíulindir og
spannar kostnaðurinn við að dæla
upp hverju fati frá 11 dölum upp í
114 dali eftir því hvaða olíulind á í
hlut. En þar sem kostnaðurinn er
mestur er framleiðsla nýbyrjuð og
ekki búið að ná því magni sem stefnt
er að og í langflestum tilvikum er
kostnaðurinn 20-30 dalir á fatið, sem
er vel undir markaðsverði,“ segir
hann. „Þá er mun ódýrara að dæla
olíu úr jörðu í löndum eins og Írak,
Íran og Sádi-Arabíu sem eiga marg-
ar stærstu olíulindir heims og þurfa í
sumum tilvikum ekki að kosta til
nema um þremur dölum til að ná ol-
íufati úr jörðu.“
Öðru máli gegnir um vinnslu á olíu
og gasi úr jörðu með bergbroti (e.
fracking) og vinnslu svokallaðra olíu-
sanda. Þar er olíuvinnslan töluvert
dýrari og borgar sig ekki eins og
heimsmarkaðsverð á olíu er í dag.
„Stór vinnslusvæði þessarar gerðar
Haukur
Óskarsson
Bandaríski heimagistingarvefurinn
Airbnb vonast til að bæta um þrem-
ur milljörðum við sjóði fyrir-
tækisins við skráningu á hluta-
bréfamarkað síðar á þessu ári.
Reuters grenir frá þessu og hefur
eftir heimildarmönnum sínum að
gangi allt að óskum verði félagið
verðmetið á meira en 30 milljarða
dala við skráningu. Í apríl veittu
fjárfestar Airbnb 2 milljarða dala
innspýtingu og var félagið þá metið
á 18 milljarða dala.
Starfsemi Airbnb í kórónuveiruf-
araldrinum hefur gengið betur en
vonir stóðu til og virðist að í far-
aldrinum taki margir ferðalangar
heimagistingu fram yfir kraðakið á
hótelum.
Til stendur að birta nánari gögn
um fjárhag og rekstur félagsins að
loknum bandarísku forsetakosning-
unum í nóvember og að kauphall-
arskráningin fari fram í desember.
ai@mbl.is
AFP
Áherslur Heimagisting hefur
notið vinsælda í faraldrinum.
Airbnb stefnir á
30 milljarða dala
 Fara líkast til á markað í desember
Oft er erfitt að átta sig á þeim þátt-
um sem hafa áhrif á framboð og eft-
irspurn á olíumarkaði hverju sinni.
Ekki er alltaf fullt gagnsæi í við-
skiptum með olíu og þá eiga olíu-
framleiðslulönd það til að reyna að
gera keppinautum sínum grikk þeg-
ar færi gefst með breytingum á verði
og afköstum. Haukur segir að verð-
hrun olíu í apríl hafi líkast til verið
afleiðing vaxandi togstreitu á milli
Rússlands og Sádi-Arabíu, en þá
miklu lækkun sem varð megi rekja
til þess að flöskuháls myndaðist í
viðskiptum með framvirka samninga
á bandarískum hrávörumarkaði.
„Í Cushing í Oklahoma koma
margar norðuramerískar olíuleiðslur
saman og þar má finna stóra olíu-
tanka sem þjóna mikilvægu hlut-
verki í framvirkum viðskiptasamn-
ingum með olíu. Vandinn var sá að
framvirk viðskipti með WTI-olíu höf-
uð verið óvenjulífleg þann mán-
uðinn og ráku fjárfestar sig á að
þegar tók að styttast í það að gera
samningana upp var geymslupláss
á þrotum, en á uppgjörsdegi verð-
bréfanna þurftu þeir að eiga raun-
verulega olíu. Þeir sem þurftu að
losa sig við olíubréf neyddust því til
að borga öðrum, sem áttu olíu, til
að taka við bréfunum, til að lenda
ekki í vanskilum. Kreppan á olíu-
markaði í apríl var því fyrst og
fremst bandarísk bréfakreppa, og
átti ekkert skylt við eðlilega
verðþróun.“
Undarlegt hrun í apríl
FRAMVIRKIR SAMNINGAR KOMU FÓLKI Í KOLL