Morgunblaðið - 31.10.2020, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. OKTÓBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kórónu-veirufar-aldurinn
hefur sett strik í
reikninginn hjá
mörgum. Á tímum sem þessum
þarf samstöðu til að stöðva út-
breiðslu veirunnar. Það þarf
líka að sýna samstöðu með
þeim sem eru í vandræðum og
hafa jafnvel misst lífsviðurværi
sitt vegna válegra afleiðinga
veirunnar fyrir atvinnulífið.
Í gær var greint frá því að
Kaupfélag Skagfirðinga og
dótturfyrirtæki þess í mat-
vælaframleiðslu hygðust gefa
fólki í erfiðleikum matvöru,
sem samsvaraði 40.000 mál-
tíðum til jóla.
„Þetta er viðleitni okkar til
þess að aðstoða fólk sem á í
tímabundnum erfiðleikum
vegna kórónuveirunnar og af-
leiðinga hennar,“ sagði Þór-
ólfur Gíslason, kaupfélags-
stjóri Kaupfélags Skag-
firðinga, í frétt í Morgun-
blaðinu í gær, og ítrekaði
mikilvægi samstöðunnar: „Það
kreppir víða að í þjóðfélaginu
þessa dagana, en það á enginn
að líða neyð vegna þess. Það er
mikilvægt að við stöndum sam-
an í þessari baráttu.“
Í fréttinni er talað við Ás-
gerði Jónu Flosadóttur, for-
mann Fjölskylduhjálparinnar,
sem segir að þörfin fyrir aðstoð
af þessu tagi sé
gríðarleg og aukist
dag frá degi:
„Þetta er stærsta
matargjöf allra
tíma og gæti ekki komið á betri
tíma.“
Morgunblaðið hefur undan-
farið flutt fréttir af vaxandi at-
vinnuleysi á Íslandi. Allt í
kringum okkur geisar kórónu-
veiran af miklu afli og ein mik-
ilvægasta grein íslensks at-
vinnulífs, ferðaþjónustan, er
svo gott sem lömuð.
Stjórnvöld hafa gert sitt til
að mýkja lendinguna, en hún
hefur engu að síður verið hörð
fyrir marga.
Morgunblaðið hefur allt frá
fyrstu bylgju kórónuveirunnar
reynt að draga fram og vekja
athygli á því sem gert er, stórt
og smátt, til þess að hjálpa,
létta undir með fólki og efla
samstöðu undir yfirskriftinni
Stöndum saman bæði hér í
blaðinu og á mbl.is.
Það munar mikið um gjafir á
borð við þá sem Kaupfélag
Skagfirðinga greindi frá í gær.
Ásgerður Jóna kveðst vona að
þetta örlæti verði öðrum hvatn-
ing til að gefa til þeirra sem nú
þurfi á hjálp að halda. Gjöfin
hefur vonandi vakið aðra, sem
eru aflögufærir, til umhugs-
unar. Hún er fordæmi til eft-
irbreytni.
Mikilvæg gjöf þegar
þörf er á samstöðu}Fordæmi til eftirbreytni
Nýsköpun erdrifkraftur í
öllu atvinnulífi.
Hún er forsenda
fyrir því að vera í
fararbroddi, hver
sem vettvangurinn er. Án
hennar skapast hætta á að
dragast aftur úr og sitja jafn-
vel eftir. En það er ekki nóg
að leggja áherslu á nýsköpun,
það þarf einnig að gæta þess
að verja hugverkin og tryggja
réttinn á nýjungum og upp-
finningum.
Í Morgunblaðinu hefur und-
anfarna daga komið fram að
Íslendingar eru miklir eftir-
bátar nágrannaþjóðanna í
einkaleyfum í upplýsinga- og
fjarskiptatækni.
Árni Sigurjónsson, formað-
ur Samtaka iðnaðarins, segir í
frétt í Morgunblaðinu í gær að
þótt einkaleyfaferlið kunni að
þykja langt og tímafrekt ættu
skráningar einkaleyfa að vera
fleiri en raun ber vitni.
Mikilvægi þessa þáttar kom
glöggt fram í viðtali við Elvar
Erni Þormar, framkvæmda-
stjóra og stofnanda hugbún-
aðarfyrirtækisins Reons, þar
sem hann lýsir hversu um-
fangsmikið geti verið að afla
einkaleyfa hér og
úti í heimi. Hann
lýsir jafnframt
deilu fyrirtækisins
um rétt á hug-
mynd sem fór fyr-
ir dómstóla. Málið vannst að
lokum, en olli miklum búsifj-
um fyrir fyrirtækið.
Einkaleyfi skipta ekki að-
eins máli í upplýsinga- og fjar-
skiptatækni. Árangur hér á
landi í fiskvinnslu og nýtingu
vatnsfalla og jarðvarma bygg-
ist líka á hugviti. Þar er ekki
síður mikilvægt að verja hug-
verkin og fá einkaleyfi þannig
að ekki fari á milli mála hver
eigi réttinn. Hjá Landsvirkjun
hefur til dæmis verið lögð
áhersla á að nýta þá þekkingu,
sem hefur skapast hjá fyrir-
tækinu í áranna rás, til út-
flutnings. Þá er mikilvægt að
aflað hafi verið einkaleyfa
þannig að fyrirtækið geti upp-
skorið eins og það hefur sáð
þegar kemur að nýtingu á er-
lendri grund.
Hér er um mikilvægt mál að
ræða. Í nýsköpunarstarfi er
mikið lagt undir og þá gildir
öllu að tryggja einkaréttinn til
að nýta afrakstur þess og
skapa verðmæti.
Vernd hugverka for-
senda fyrir verð-
mætasköpun}
Of fá einkaleyfi
H
ertar sóttvarnaráðstafanir um
allt land tóku gildi í dag, 31.
október. Meginbreytingin felst
í 10 manna fjöldatakmörkunum
í stað 20 áður. Allt íþróttastarf
verður óheimilt og sviðslistir sömuleiðis. Gert
er ráð fyrir að reglur um hertar aðgerðir gildi
til og með 17. nóvember. Þær verða endur-
metnar eftir aðstæðum með hliðsjón af því
hvort hægt verði að aflétta þeim fyrr, eða
hvort framlenging sé nauðsynleg.
Áfram gildir 2 metra regla, aukin áhersla er
á grímunotkun frá því sem áður hefur verið,
sundlaugar verða lokaðar, krár og skemmti-
staðir sömuleiðis, veitingastöðum þarf að loka
kl. 9 á kvöldin og börn fædd 2015 og síðar
verða undanþegin 2 metra reglu, fjöldatak-
mörkunum og grímuskyldu. Ýmsar frekari
takmarkanir leiðir af þessum takmörkunum og þær gera
margvíslega starfsemi örðuga og suma starfsemi ómögu-
lega.
Þetta er verulega íþyngjandi skref, en því miður nauð-
synlegt skref. Við þurfum að hemja faraldurinn með því
að grípa fast í taumana og með því að grípa strax í taum-
ana. Veiran er sannarlega á ferðinni úti í samfélaginu og
hættan á ítrekuðum hópsmitum er yfirvofandi vegna
þess hvernig dreifing veirunnar er. Ef við bregðumst
ekki skjótt við munum við væntanlega sjá ítrekaðri hóp-
smit.
Landspítalinn sem er okkar flaggskip í heilbrigðis-
þjónustunni er á neyðarstigi, álagið þar er
mikið og vaxandi og það er álag víða í heil-
brigðiskerfinu. Það er mikið álag í sóttvarn-
arhúsum og meiri veikindi meðal þeirra sem
eru þar í einangrun en áður hefur verið.
Þetta er besti kosturinn í erfiðri og flókinni
stöðu. Það er ekki ráðrúm til þess núna að
bíða og sjá til og vona það besta. Það er eðli-
legt að við séum orðin bæði þreytt og leið á
þessu ástandi, en ég bið okkur öll um að
muna eftir markmiðinu. Við viljum ekki
draga þetta ástand á langinn, við viljum ekki
bíða eftir því að staðan versni áður en við
grípum til aðgerða, vegna þess að það gerist
ef við grípum ekki til aðgerða strax. Tökum á
þessu hratt og náum vopnum okkar aftur, við
þurfum áfram að búa með þessari veiru, við
vitum ekki hve lengi – það er hún sem ræður
ferðinni en við vitum af reynslunni að með markvissum
aðgerðum og góðri samstöðu getum við náð taumhaldi á
henni og haldið henni í skefjum.
Til þess að okkur gangi öllum vel þurfum við að vera
ábyrg, en við þurfum líka að sýna umhyggju. Við þurfum
líka að vera góð hvert við annað og við samfélagið okkar.
Ef við tökum saman á þessu, af afli, sem við eigum til, af
samstöðu, sem við þekkjum best, þá getum við leyft okk-
ur að hlakka til aðventu og jóla. Sannarlega óvenjulegra
jóla, en jóla samt.
Svandís Svav-
arsdóttir
Pistill
Afl og samstaða
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
U
msagnir streyma
þessa dagana til alls-
herjar- og mennta-
málanefndar Alþingis
við frumvarp for-
sætisráðherra um jafna stöðu og
jafnan rétt kynjanna. Fær frum-
varpið yfirleitt jákvæðar undirtektir
en eitt álitamál virðist þó ekki hafa
verið til lykta leitt en það snýst um
aukið launagagnsæi og launaleynd á
vinnustöðum.
Sett hefur verið bráðabirgða-
ákvæði í frumvarpið um að fela
starfshópi að leggja fram mögu-
legar tillögur til breytinga á lögum
sem fyrirbyggi að launamun sé við-
haldið með launaleynd á vinnustöð-
um. Fulltrúar samtaka á vinnu-
markaði, ríkis og sveitarfélaga
verða í hópnum sem á að skila til-
lögum um þetta innan eins árs.
Samtök atvinnulífsins vekja at-
hygli á því að þetta sé nýtt ákvæði
sem ekki var að finna í frumvarpinu
þegar það var birt í samráðsgátt
stjórnvalda. Samtökin styðja að
frumvarpið verði að lögum en hafa
margt við þetta ákvæði að athuga.
„Launakjör fólks á almennum
vinnumarkaði eru hluti af persónu-
legum upplýsingum og sú stað-
reynd að fólk kjósi að greina ekki
frá þeim verður ekki lögð að jöfnu
við [að] vinnustaðir viðhaldi launa-
leynd,“ segir í umsögn SA.
Bæði ASÍ og BSRB greina frá
því að samtökin hafi mótað tillögur
við undirbúning frumvarpsins um
að gengið yrði lengra til að auka
launagagnsæi á vinnumarkaði en
þær hafi ekki náð fram að ganga.
Hefur ASÍ sent þingnefndinni til-
lögurnar.
BSRB bendir á að ákvæði í
frumvarpinu um launaleynd sé sam-
hljóða núgildandi ákvæði. Það kveð-
ur á um rétt starfsfólks til að segja
frá launakjörum sínum ef það kýs
að gera það. Í umsögn BSRB segir
að bandalagið og ASÍ vilji ganga
„lengra í því að afnema launaleynd
við endurskoðun jafnréttislaga nú.
Núgildandi ákvæði hefur haft sára-
lítil eða engin áhrif í átt til aukins
launagagnsæis“.
SA telja óljóst hverju verði
áorkað með því að berjast gegn
launaleynd í stað þess að halda
áfram baráttu gegn ómálefnalegum
launamun.
„Verður fyrirtækjum hugsan-
lega gert að afhenda upplýsingar
um laun tiltekinna starfsmanna eða
allra starfsmanna ef þess verður
óskað? Gæti þá stéttarfélag óskað
eftir lista yfir öll laun starfsmanna
fyrirtækis og samsetningu þeirra?
Eða gæti einstaklingur krafist þess
að fá lista yfir sundurliðuð laun
samstarfsmanna sinna?“ segir í um-
sögn SA.
Geti miðlað upplýsingum um
meðaltöl í trúnaði
ASÍ og BSRB leggja til að lög-
fest verði að fyrirtæki og stofnanir
með 25 eða fleiri starfsmenn skuli
að beiðni trúnaðarmanns eða stétt-
arfélags afhenda upplýsingar um
launatölfræði; meðaltal greiddra
mánaðarlauna og miðgildi launa sl.
12 mánaða, og að heimilt verði að
óska eftir kyngreindum upplýs-
ingum vegna að lágmarki fimm
starfsmanna af hvoru kyni. Gæta
verði trúnaðar um þessar upplýs-
ingar en trúnaðarmanni og stéttar-
félagi verði þó heimilt að miðla
þeim til starfsmanna í trúnaði.
SA segja lögfestingu jafnlauna-
staðals ætlað að ná því markmiði að
útrýma launamun kynjanna. „Það
er ómarkvisst að nota mörg verk-
færi til að ná sama markmiði,“ segir
í umsögn SA.
Launaleynd gæti
áfram orðið bitbein
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Kröfuganga 1. maí Samtök launafólks styðja ákvæði um jafnlaunavottun
og jafnlaunastaðfestingu en vilja ganga lengra í að tryggja gagnsæi launa.
Samtök atvinnulífsins telja
tímabært að leggja Jafnréttis-
ráð niður alfarið „og finna vinnu
þess annan farveg, til dæmis
eingöngu með samráðsvett-
vangi sem fundar reglulega með
aðkomu ráðherra,“ eins og segir
í umsögn SA. ASÍ tekur í sama
streng og segir ráðið hafa að
miklu leyti misst hlutverk sitt
sem ráðgefandi vettvangur fyrir
stjórnvöld eftir því sem aðrar
stofnanir á sviði jafnréttismála
hafa styrkst. Í umræðum við
undirbúning frumvarps for-
sætisráðherra um jafna stöðu
og jafnan rétt kynjanna hafi
komið skýrt fram sú afstaða að
ráðið hefði óljósu hlutverki að
gegna. ASÍ styður hugmyndir
um stofnun samráðsvettvangs
vinnumarkaðar og samtaka sem
vinna að jafnréttismálum. Fela
megi skrifstofu jafnréttismála
meginverkefni Jafnréttisráðs að
veita jafnréttisviðurkenningar
og undirbúa Jafnréttisþing.
Jafnréttisráð
orðið óþarft
UMSAGNIR SA OG ASÍ