Morgunblaðið - 22.12.2020, Qupperneq 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 2020
Nú þegar líður að jólum er orðið
ljóst að eitthvað situr fast í stromp-
inum hjá Borgarlínuhópnum.
Skýrsla VB (Verkefnastofa Borg-
arlínu) sem átti að koma í september
er ekki komin og heldur ekki opnun
tilboða í verkhönnun sem boðuð var
á fréttavef VB. Henni var frestað
fram yfir áramótin, sem er sorglegt,
því þar fór jólagjöfin til ráðgjafar-
hópanna.
En þeir geta samt vel við unað,
mikið magn af skýrslum er komið,
sumar mjög slappar (Ragnar Árna-
son, Mbl. 9.11. 2020), aðrar dálítið
dularfullar og erfitt að sjá hvernig
hlutum ber saman. Þó er ein setning
í skýrslu COWI frá september 2017
á þá leið, að misheppnist fyrsti
áfangi Borgarlínu verði þeir ekki
fleiri. Líklega orð að sönnu. En
spurningin er: Á þá nokkuð að vera
að hætta á þann fyrsta? Reykjavík-
urborg hefur verið svo óheppin í sín-
um fjárfestingum að gengur göldr-
um næst. Nýlega var Sorpa að
hækka gjöldin eina ferðina enn Þetta
er bein afleiðing af moltu-met-
angerðar-fjárfestingarævintýri
Reykjavíkurborgar sem kostaði
marga milljarða en skilaði engu.
En eitthvað virðist það komið upp
í vana hjá Reykjavík-
urborg að festa pen-
inga sem hún ekki á og
fær ekki til baka. Núna
er boðuð stærri skriða
af slíkum fjárfestingum
en áður hefur sést. 1.
áfangi Borgarlínu er
líklega þar á meðal. En
hver er hann? Hann er
kynntur til sögunnar í
ritinu Drög að mats-
áætlun, maí 2020, en í
áfangaskýrslu Strætó
um nýtt leiðakerfi er
hann partur af tveim stofnlínum.
Lítið dæmi um ósamræmi í gögnum.
Það sem þyrfti að komast á hreint
er að hve miklu leyti er áætlað að
nota vottað BRT-hraðvagnakerfi (e.
Bus Rapid Transit). Í skýrslu COWI
frá september 2017 er mælt með
BRT-kerfi. Mynd af slíku kerfi birt-
ist á vef RÚV 22.3. 2017 – 16:30 með
frétt um að líklega yrði Borgarlína
svona. Síðan virðast allir hafa trúað
þessu, hönnuðir og borgarstjórn
jafnt, sem í hverju orði lofar „há-
gæðakerfi almenningssamgangna“
(samþ. í borgarstjórn 18.9. 2020).
Gallinn er bara sá að með því fara
100 milljarðar í hafið strax, og meira
seinna.
En eru þá ekki gæðin mikil og
þjónustustigið hátt úr því kostn-
aðurinn er í þessum hæðum? Því er
nú verr. Vottað BRT er strætókerfi
sem þykist vera lest, enska slagorðið
er „think train ride bus“ – taktu
strætó og hugsaðu þér lest. Á
miðjum veginum er sérstakur
tveggja akbrauta bandormur fyrir
strætó, ein braut í hvora átt eins og
lestarteinar. Þetta er alger óþarfa
stirðbusagangur, sérstakar akreinar
hægra megin, eins og hingað til hef-
ur verið lausnin, eru margfalt hag-
kvæmari kostur í þröngum götum
Reykjavíkur.
Tilgangurinn með þessu er sagður
mikil flutningsgeta og að geta breytt
yfir í lest ef álagið vex strætó yfir
höfuð. Er einhver hætta á því að
strætó fái fleiri farþega en hann
ræður við? Núna er hlutur strætó í
ferðum á höfuðborgarsvæðinu að-
eins um 3%, svo meiri líkur eru á að
Esjan hrynji yfir Reykjavík en að
strætó hafi ekki undan.
Eitt ber þó heimildum saman um,
strætó á helst ekki vera í meira en
400 metra fjarlægð. Þetta þýðir 800
metra á milli stöðva og þetta er haft í
heiðri í öllum ráðgjafaskýrslum. En
þetta þýðir að stofnlínurnar komast
varla hraðar en u.þ.b. 25 km/klst.
Svo er verið að teygja stofn-
línukerfið inn á óbyggt land, t.d.
Keldnalandið, í þeim greinilega til-
gangi að hvetja fjárfesta til að
byggja blokkir sem hella fast-
eignagjöldum í galtóman kassa
Reykjavíkurborgar. Ekki sérlega
háleit markmið í borgarskipulagi, en
hvað á síblönk borgarstjórn með of-
fjárfestingaráráttu að gera?
Allt bendir því til að
þegar Borgarlínu-
draumurinn birtist í
raunheimum verði
komið kerfi sem er
stirðara og hægara en
það sem fyrir er og 24
af hverjum 25 vilja ekki
nota. Eina breytingin
er sú að búið er að
stækka kerfið, þ.e.a.s.
teygja það út og
stækka, svo það sé
örugglega ekki lengra í
burtu en 400 metra frá
öllum hinum sem vilja ekki nota það
heldur. Þá er líka búið að gera nýja
einkabrú yfir Elliðaárnar fyrir
strætó, taka 40% af göturými stofn-
leiðanna undir 4% af ferðalöngum og
stórskemma viðkvæma gróna byggð
í Reykjavík og annars staðar á
höfuðborgarsvæðinu, til að koma
BRT-bandorminum fyrir.
Í sjálfu sér er hægt að komast hjá
þessu slysi. Ekki þarf annað en
hætta að hugsa um þessa áður-
nefndu mynd frá RÚV og koma sér
niður á eðlilegt framhald af strætó-
kerfinu. Benda má á grein Þórarins
Hjaltasonar í Morgunblaðinu 7.11.
2020. Þar er sýnt fram á að auka má
ferðatíðnina, og svo má auka hrað-
ann líka, t.d. með því að fækka bið-
stöðvum á síðasta spottanum niður í
bæ þar sem stóru vinnustaðirnir eru.
Þá þarf að sleppa bandorminum,
sem mikill sparnaður er í. Að um-
bylta götum til að koma honum fyrir
kostar um 1.200 kr./millimetra.
Að byggja þennan bandorm er
sagt vera til þess að minnka tafir hjá
strætó. En þessar tafir eru sjálf-
skaparvíti borgarstjórnar sem hatar
mislæg gatnamót. Tafir í umferð í
Reykjavík nálgast 50% á álagstímum
samkvæmt alþjóðlegri mælingu
(TomTom). Umferð hér í Reykjavík
er ekki það mikil, að tafir eigi að
þurfa að fara yfir 10-20%, sem er við-
unandi, og hún verður aldrei það
mikil, gangi mannfjöldaspár eftir.
En komi bandormurinn, rjúka tafir
upp úr öllu valdi, og þá verður
sprenging í fjölda sendibíla og at-
vinnubíla og neytandinn borgar
brúsann. Þá munu lítil fyrirtæki
leggja upp laupana í stórum stíl,
vöruflutningar leita annað (það er
þegar byrjað) og stutt í landlægt at-
vinnuleysi á höfuðborgarsvæðinu.
Með Borgarlínu sem vottað BRT-
kerfi er verið að eyða fjármunum
nánast til einskis. Þetta fé á að nota
til að greiða fyrir almennri umferð
um þjóðvegakerfi Reykjavíkur, út-
rýma ljósum og greiða fyrir umferð-
inni. Það er fjárfesting sem kemur
öllum til góða, líka strætó.
Borgarlína eyðir nánast til einskis
því fé sem á að nota til að greiða fyrir
almennri umferð um þjóðvegakerfi
Reykjavíkur og mundi koma öllum
til góða, líka strætó.
Eftir Jónas Elíasson » Borgarlína eyðir
nánast til einskis því
fé sem á að nota til að
greiða fyrir almennri
umferð í Reykjavík og
kemur þá öllum til góða,
líka strætó.
Jónas Elíasson
Höfundur er prófessor.
Borgarlínan – hvað er hún?
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS
VANTAR
ÞIG
PÍPARA?
Íslensku
þjónustufyrirtækin
eru á finna.is
Hágæða handverkfæri
frá Crown Tools
Vefverslun brynja.is
gavegi 29 | sími 552 4320 | www.brynja.is | verslun@brynja.isau
Opið
í kvöld til 2
2
Þorláksme
s-
sa til 23
INXX II
Glæsilegasta lína okkar til þessa.
INXX II
BLÖNDUNARTÆKI
Brushed brass
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • tengi@tengi.is
Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is