Tölvumál - 01.01.2019, Qupperneq 20

20
GERVIGREIND Á
MANNAMÁLI
Brynjólfur Borgar Jónsson, stofnandi Data Lab Ísland
Hugtakið gervigreind virðist á allra vörum þessa dagana.
Frumkvöðlar skreyta viðskiptahugmyndir sínar með fyrirheitum um að
gervigreind verði nýtt. Fyrirtæki fjárfesta í tæknilegum innviðum og fólki
með þekkingu á gervigreind og háskólar mæta aukinni eftirspurn með
nýjum námsleiðum á þessu sviði. Fjölmiðlar flytja okkur svo fréttir af
tækninýjungum þar sem gervigreind kemur við sögu og fræðingar og
spekúlantar skrifa hverja greinina af annarri þar sem þeir sjá fyrir sér
nálæga framtíð þar sem þessi tækni verður alltumlykjandi og velta
afleiðingunum fyrir sér.
Þrátt fyrir að tæknin sé enn í þróun er heimurinn smám saman að átta
sig á því að gervigreind er að öllum líkindum tímamótatækni (general
purpose technology) eins og til dæmis gufuafl, rafmagn og tölvur. Áhrif
slíkra tækninýjunga eru mikil, útbreidd og ná yfir langan tíma, á efnahag
og samfélagið í heild sinni. Tækni sem færir svo margt úr skorðum í fyrstu
en leitar í jafnvægi að lokum í bakgrunninum og við hættum að taka eftir
henni því hún er alls staðar.
HVAÐ ER GERVIGREIND?
Gervigreind má líkja við aðra tímamótatækni, þ.e. rafmagn. Það sem
rafmagn knýr eða drífur áfram er afar gagnlegt. Við notum rafdrifin hjól,
rafmagnsverkfæri, rafmagnslýsingu, rafmagnseldavélar og ótal önnur
rafdrifin tæki á hverjum degi. Við gætum ekki lifað án rafmagns í
nútímasamfélagi. Það sama gildir um gervigreind. Hitt og þetta er nú
þegar og verður í síauknum mæli drifið áfram af gervigreind. Nefna má
efnisveitur á netinu, leitarvélar, sjálfkeyrandi bíla, meðmælakerfi vefverslana,
hlutabréfamarkaði, sjúkdómsgreiningar, sjálfvirkt eftirlit með greiðslukerfum,
verðlagningu trygginga. Listinn lengist sífellt.
Á einhverjum tímapunkti í náinni framtíð verður þessi tækni orðin svo
samofin í allt mögulegt að erfitt verður að hugsa sér lífið án hennar. Rétt
eins og gildir um rafmagnið.
ÞRÓUN GERVIGREINDAR
Það sem er drifið áfram af gervigreind gerir eitthvað sem áður var
ómögulegt að leysa án aðkomu mannlegrar greindar eða vitsmuna.
Gervigreind mun því koma að verkefnum sem við höfum hingað til leyst
með því að nota hausinn frekar en vöðvaaflið.
Til eru mismunandi stig gervigreindar, eftir því hversu þróuð hún er. Frá
einhverju mjög einföldu upp í eitthvað sem jafnast á við mannlegt eða
jafnvel ofurmannlegt þó heimurinn hafi ekki séð slík kerfi enn. Á einfaldari
enda skalans eru kerfi sem gera það sem þeim er sagt að gera, kerfi
sem meta og kerfi sem læra. Það eru síðastnefndu kerfin sem hafa náð
fótfestu á undanförnum árum og frumkvöðlar og fyrirtæki eru að reyna
að ná tökum á.
Svo má segja að þegar hylli í kerfi sem skapa og kerfi með tilfinningagreind
og á þróaðri enda skalans eru svo kerfi sem yfirfæra frá einu sviði til
annars, aðlagast og þróast. Síðastnefndu kerfin eru ekki enn komin fram
og má telja víst að enn séu nokkrir áratugir í það að við getum búið til
kerfi sem læra og þróast á hraða tölvunnar og gætu jafnvel náð einhvers
konar ofurgreind. En telja má víst að í háskólum og á rannsóknarstofum
fyrirtækja út um allan heim sé verið að stunda tilraunastarfsemi og
rannsóknir sem lagt gætu grunn að slíkum kerfum.
ALMENN GERVIGREIND OG SÉRTÆK
GERVIGREIND
Það er gagnlegt að gera greinarmun á gervigreind sem við hagnýtum nú
þegar og gervigreind sem enn er ekki komin fram. Í því sambandi er oft
talað um kerfi sem búa yfir almennri gervigreind og kerfi sem búa yfir
sértækri gervigreind. Kerfi sem búa yfir sértækri gervigreind eru þjálfuð
til að leysa ákveðin verkefni og geta ekkert annað. Dæmi um slík kerfi
eru þjónustur á tónlistarveitunni Spotify sem setja saman sérsniðna
lagalista, tungumálaþýðingar Google, andlitsþekkingarkerfi, forspárviðhald,
sérhæfðar myndgreiningar, meðmælakerfi netverslana, spjallmenni og
sjálfvirkt eftirlit með greiðslukerfum. Svo eitthvað sé nefnt.
Slík kerfi hafa komið fram á sjónarsviðið á undanförnum árum, hafa
sannað gildi sitt og eru nú hagnýtt á ótal sviðum, en einkum til að keyra
áfram snjallar vörur og þjónustur og sjálfvirkni- og snjallvæða viðskiptaferla.
Tími þessarar tækni er kominn.
Segja má að almenn gervigreind sé svo hið háleita markmið. Kerfi sem
er jafnklárt eða klárara en maður, með skilningarvit, getur lært almenn
hugtök og yfirfært þekkingu frá einu sviði til annars. Slík kerfi eru til í
kvikmyndum og vísindaskáldskap en þá er það upptalið.