Lögmannablaðið - 15.03.1996, Blaðsíða 5

- lögmenn hafa einkarétt til mál-
flutnings fyrir dómstólum í þeim
dómþinghám, þar sem langflest
mál eru flutt og dæmd;
- lögmenn bera ríkar trúnaðar- og
þagnarskyldur gagnvart skjól-
stæðingum sínum;
- lögmenn eru taldir hafa mál-
flutningsumboð á dómþingi
nema annað sé sannað;
- lögmönnum er skylt að flytja
þau oþinber mál, sem þeim eru
falin;
- lögmönnum ber að hafa sér-
staka fjárvörslureikninga og
halda fjármunum sínum og
skjólstæðinga sinna aðskildum;
- málflutningsleyfi er aðeins veitt
þeim lögfræðingi, sem uþþfyllir
ákveðin skilyrði, sem mælt er
fyrir um í lögum.
Af framangreindu má ráða að
þau réttindi og skyldur, sem á lög-
manni hvíla, eru mjög bundin þer-
sónu hans. Þessi atriði, sem hér
hafa verið nefnd, leiða til eftirfar-
andi hugleiðinga:
Lögmannsréttindin eru
bundin við persónu leyf-
ishafa, lögmannsins....
Lögmannsréttindin (og skyldurn-
ar) em bundin við persónu leyfis-
hafa, lögmannsins. Hann getur
ekki framselt þessi réttindi og hann
ber ábyrgð á þeirri starfsemi, sem
fram fer i skjóli réttinda hans.
Einhver mikilsverðasta skylda,
sem á lögmanni hvílir, er þagnar-
skylda hans um það, er aðili trúir
honum fyrir í starfi hans, sbr. 1. gr.
laga nr. 61/1942, um málflytjendur,
sem og aðrar trúnaðarskyldur hans
við skjólstæðinga sína, eins og þær
m.a. birtast í siðareglum lögmanna.
Eru trúnaðarskyldur lögmanns
gagnvart skjólstæðingum sínum
meðal allra mikilvægustu starfs-
skyldna hans. Hefur stjórn L.M.F.Í.,
í umsögn um drög að tiltekinni
reglugerð, talið trúnaðarskyldur
lögmanna meðal hornsteina réttar-
ríkisins.
Lögmaður, sem starfar hjá fyrir-
tæki, sem auglýsir og býður upp á
lögmannsþjónustu, án þess að eig-
endur fyrirtækisins hafi lögmanns-
réttindi, lendir í þeirri aðstöðu að
þurfa að vega og meta hvort vegi
þyngra, trúnaðarskylda hans við
skjólstæðinga sína (eða fyrirtækis-
ins) annars vegar og trúnaðar-
skylda við eigendur fyrirtækisins (á
grundvelli vinnuréttarsambands
þeirra) hins vegar. Eigendur fyrir-
tækisins bera ekki sömu skyldur
(og réttindi) og lögmaðurinn, t.d.
gagnvart skjólstæðingunum, dóm-
stólum, stjórn L.M.F.Í. og öðrum
lögmönnum. Hætt er við því að
hugsanlegir árekstrar skyldna lög-
mannsins við skjólstæðingana og
eigendur fyrirtækisins dragi úr
trausti skjólstæðinganna á lög-
manninum. Þá er það og óeðlilegt
að setja lögmanninn í þá aðstöðu
að þurfa að fara að meta hvort
trúnaðarsambandið eigi að vega
meira.
Lögmanni, sem vinnur hjá fyrir-
tæki, sem er í eigu aðila, er ekki
hefur lögmannsréttindi, er hægt að
víkja fyrirvaralaust úr starfi og
hindra það að lögmaðurinn geti
ráðstafað gögnum skjólstæðing-
anna með þeim hætti, að ekki sé
brotinn á þeim trúnaður eða þeir
verði fyrir réttarspjöllum.
Spurning er hvort framkvæmd
reglna um fjárvörslureikninga lög-
manna muni reynast erfiðari ef
réttindalausir eigendur fyrirtækis,
sem býður upp á lögmannsþjón-
ustu, leggjast gegn eftirliti stjórnar
L.M.F.Í. með fjárvörslum slíks fyrir-
tækis.
Hætt er við því að fyrirtæki í
eigu réttindalausra aðila hafi betri
samkeppnisaðstöðu en stofa i eigu
lögmanna, þar sem fyrrnefnda fyr-
irtækið teldi sér ekki skylt að fara
eftir sömu reglum og lögmenn al-
mennt fara eftir, t.d. siðareglum
L.M.F.Í.
Nýleg þróun á
Norðurlöndunum
Á undanförnum árum hefur orð-
ið sú þróun á hinum Norðurlönd-
unum, að lögfesta takmarkanir á
heimildum til að eiga hluti í félög-
um, sem reka lögmannsþjónustu.
Athyglisvert er hve skammt er síð-
an þessar breytingar urðu. Er þar
Er þar mikil áhersla lögð
á það að einungis
lögmenn reki
lögmannastofur.
mikil áhersla lögð á það að ein-
ungis lögmenn (eða fyrirtæki í eigu
lögmanna) reki lögmannastofur.
Reglurnar í einstökum löndum eru
þessar:
Danmörk. Samkvæmt 3- mgr.
124. gr. réttarfarslaganna eru það
einungis lögmenn eða fyrirtæki í
eigu lögmanna, sem mega eiga
hlutabréf í fyrirtækjum, sem reka
lögmannsþjónustu.
Finnland. Samkvæmt 2. mgr. 5.
gr. lögmannalaganna eru það að-
eins lögmenn sem geta rekið lög-
mannastofur, nema stjórn finnska
lögmannafélagsins veiti sérstaka
undanþágu þar frá (lagabreyting
frá 1992).
Svíþjóð. Sama fyrirkomulag og í
Finnlandi, sbr. 2. mgr. 4. gr.
sænsku lögmannalaganna.
Noregur. Samkvæmt 231. gr.
dómstólalaganna eru settar mjög
þröngar takmarkanir fyrir því
hverjir geti átt og rekið lögmanna-
stofur (lagabreyting frá 1991).
Niðurlag
Það sem hér hefur verið gert að
umtalsefni, þ.e. sjónarmiðið um
sjálfstæða og óháða lögmannastétt,
hefur ekki farið hátt í umræðu inn-
an stéttarinar eða utan. Margir ypta
öxlum þegar málefnið ber á góma
og telja það ekki passa inn í ís-
lenskan raunveruleika. Að mati
undirritaðs er þetta þó meðal mik-
ilvægustu atriða er varða stöðu
lögmannastéttarinnar í réttarkerf-
inu og samfélaginu. Önnur atriði,
svo sem skylduaðild að L.M.F.Í.,
einkaréttur til málflutnings fyrir
dómstólum o.s.frv., þurfa að skoð-
ast út frá þeirri afstöðu, sem menn
taka til sjálfstæðis stéttarinnar.
Lögmannablaðið
5