Lögmannablaðið - 15.03.1996, Blaðsíða 14

Sigurður Helgi Guðjónsson, hrl.:
Er þörf á löggjöf um
fasteignaviðskipti?
Eg hef verið viðloðandi
Húseigendafélagið i tæpa
tvo áratugi. Mjög mörg
mál koma til kasta félagsins við-
víkjandi viðskipti með fasteign-
ir og vanefndir á þeim og sem
lögmaður hef ég einnig fengist
við mörg mál af því tagi.
Um fasteignakaup er, eins og all-
ir lögmenn vita, beitt ýmsum
ákvæðum lausafjárkaupalaganna,
nr. 39/1922, með lögjöfnun og
einnig ólögfestum reglum og sjón-
armiðum og byggist réttarstaða að-
ila slíkra viðskipta ekki síst á
dómafordæmum. Samningar um
fasteignakaup eru algengustu og
langþýðingarmestu samningarnir,
sem venjulegt fólk gerir sín á milli
og sætir furðu að ekki skuli fyrir
löngu hafa verið sett lög á þessu
mikilvæga sviði.
Það er eindregin skoðun mín að
um. fasteignakaup skorti löggjöf,
sem kveði skýrt á um það, hvernig
slík kaup skuli gerast og hver séu
réttindi og skyldur aðila og skil-
greining á vanefndum og hverju
þær varði. Flest ágreinings- og
álitamál vegna fasteignakaupa eru
að mínu áliti tilkomin vegna þeirr-
ar réttaróvissu, sem leiðir af skorti
á skráðum lagareglum og eru því
eftirmál og ágreiningsefni óþarf-
lega tíð í fasteignaviðskiptum.
Óskráöar reglur eru
óljósar og ófullnœgjandi
Réttarstaða aðila í fasteignakaup-
um byggist svo sem að framan seg-
ir ekki á skráðum og aðgengileg-
um réttarreglum, sem liggja ljósar
fyrir og aðilar geta kynnt sér og
vísað til. Óskráðar reglur og
Sigurdur Helgi Guöjónsson.
dómafordæmi eru óljósar og
ótraustar réttarheimildir og ekki
kunnar nema tiltölulega fáum sér-
fræðingum. Mjög erfitt er fyrir
venjulega kaupendur og seljendur
að gera sér grein fyrir réttindum
sínum og skyldum og vanefndaúr-
ræðum sínum á þessu sviði. Leiti
aðilar til lögmanna eru svörin og
ráðleggingarnar oftar en ekki í vé-
fréttastil. Það er t.d. mjög á huldu
hvenær fasteign telst gölluð og
hvenær ekki og til hverra úrræða
skal og má grípa og hvers þarf að
gæta í því efni.
Vönduö löggjöf skapar
öryggi og fœkkar
deilumálum
Með skýrri og ítarlegri löggjöf
um fasteignakaup má gera þessi
viðskipti öruggari og fækka mjög
ágreiningsefnum og eftirmálum og
dómsmálum, sem er sá dilkur, sem
réttaróvissan á þessu sviði dregur á
eftir sér. Eru mörg sorgleg dæmi
um veruleg fjárhagsleg skakkaföll
aðila þegar slík mál hafa farið fyrir
dómstóla og gildir þá oft einu
hvort menn „vinna“ eða tapa máli.
Má e.t.v. hugsa sér, að í þessum
málum verði sett á laggirnar úr-
skurðar- eða álitsgjafi með líku
sniði og kærunefndir í fjöleignar-
húsamálum og húsaleigumálum,
sem hafa ótvírætt sannað gildi sitt
með afbragðsgóðu starfi og skil-
virkum og vönduðum vinnubrögð-
um.
Það er afar brýnt að viðskipti
með fasteignir hvíli á traustum
grunni, þannig að aðilar megi
glöggt sjá hver réttindi þeir eigi og
hverjar skyldur þeir beri og sama
gildir um aðra, sem að slíkum við-
skiptum koma. Lögjöfnun frá
lausafjárkaupalögunum og ólög-
festar meginreglur og dómafor-
dæmi eru ekki fullnægjandi sem
grundvöllur og rammi um svo
veigamikil viðskipti.
Mikiö þjóöþrifamál
Þess má geta að Húseigendafé-
lagið hefur nú hafið baráttu fyrir
réttarbótum á þessu sviði og lagt til
við dómsmálaráðherra að hann
skipi nefnd eða starfshóp til að
kanna þetta og semja frumvarp til
slíkra laga.
Ég tel að hér sé um afar þýðing-
armikið mál að tefla fyrir húseig-
endur, lögmenn og þjóðfélagið í
heild og vona ég að þetta þjóð-
þrifamál fái víðtækan og góðan
hljómgrunn m.a. frá lögmönnum
og að ötullega verði unnið að
framgangi þess.
14
Lögmannablaðið