Málfríður - 15.11.1990, Blaðsíða 28

Námskeið í Norræna húsinu
TALÞJÁLFUN NEMENDA
Laugardaginn 6. apríl 1990 gekkst
Félag norsku- og sænskukennara, í
samvinnu við dönskukennarafélagið,
fyrir námskeiði í Norræna húsinu,
sem fjallaði um talþjálfun nemenda í
tungumálakennslu. Fyrirlesari var Bo
Arne Skiöld, sem hefur verið lektor í
aðferðafræði við Kennaraháskólann í
Stokkhólmi. Hann hefur sérhæft sig í
þjálfun nemenda við að tjá sig munn-
lega.
Aðferðir sínar hefur Bo Arne Skiöld
notað í ýmsum námsgreinum, en þær
eiga ekki hvað síst erindi til tungu-
málakennara þar sem þjálfun í tali
skiptir miklu máli.
Innra samspil nemenda og kennara
Bo Arne lagði áherslu á mikilvægi
þess að kennarar væru uppörvandi
og heiðarlegir í viðmóti sínu við nem-
endur. Þeir þyrftu að vara sig á því að
vera ekki með „tvöfaldan boðskap"
því að nemendur eru oft naskir við að
túlka líkamstjáningu. Margir nemend-
ur kannast við þennan „tvöfalda boð-
skap“ heiman frá sér, þar sem for-
eldrar segja eitt en meina annað. Sam-
skiptin verða gervileg. Þess vegna
venjast sum börn því að sett sé upp
einhver gríma í daglegri umgengni.
Hann telur mikilvægt að kennarar
geri sér grein fyrir þessu og í staðinn
reyni þeir bæði að sýna sjálfir sannar
og raunverulegar tilfinningar og eins
að laða þær fram hjá nemendum sín-
um.
Skapandi samskipti
Bo Arne Skiöld hélt því fram að
stúlkur ættu oft auðveldara en dreng-
ir með að tjá sig munnlega. Ástæðan
væri sú að flestar stúlkur eiga sína
bestu vinkonu sem þær segja allt.
Þær væru því vanari að opna sig og
tjá sig um tilfinningar sínar í sam-
skiptum við aðra. Tjáningargeta
drengja kæmi aftur á móti betur fram
skriflega. Auk þess hafa þeir tilhneig-
ingu, eins og við vitum, til þess að
leiða athyglina frá þessum munnlegu
tjáskiptavandræðum sínum og reyna
oft að fá kennara til að sýna sér at-
hygli gegnum ýmis önnur uppátæki
(,,hanesyndromet“).
Feimni
Við vitum að margir nemendur eru
feimnir og skortir sjálfstraust til að tjá
sig munnlega í hópi annarra. Við vit-
um líka að það eru ekki bara nemend-
ur sem oft á tíðum skortir sjálfstraust
heldur líka kennara. Bo Arne benti í
því samhengi á aðstæður sem við
kennarar þekkjum vel. Það sjálfs-
traust, sem kennari hefur í kennslu-
stofunni með nemendum sínum, vill
oft hverfa þegar hann þarf að standa
upp og tala t.d. í hópi annarra kenn-
ara.
Aðferðir til að ráða
bug á feimni
Bo Arne kynnti nokkrar marg-
reyndar aðferðir, sem hann hefur
prófað gegnum árin, sem stuðla að
því að auka skapandi tjáskipti og losa
nemendur við feimni. I þessu sam-
bandi taldi hann mjög mikilvægt að
æfingarnar færu fram í fremur litlum
hópum — helst ekki stærri en 10—12
nemendur í hóp.
a) Hlutlaus lýsing
Einn nemandi í hópnum lýsir ein-
hverjum hlut, sem hann hugsar sér.
Nemendur og kennarar hafa áður
komið sér saman um og skrifað á töfl-
una orð á tungumálinu, sem gætu
gagnast þeim við lýsinguna, en þar á
að taka fram lögun, lit og stœrð.
Nemandinn á ekki að gefa upp
notkunarsvið. Allir hinir nemendurn-
ir giska síðan á, hver á eftir öðrum,
hvaða hlut var lýst. Sá sem lýsti hlutn-
um verður ánægður ef sem flestir geta
giskað á réttan hlut. Ef fáir eða engir
geta giskað rétt er ljóst að nemendur
þurfa að vanda sig betur við lýsingu
og má ræða í hópnum hvað hefði
mátt taka fram í lýsingunni. Gott er að
nemendur sitji í hring eða þannig að
allir sjái alla. Allir nemendur eiga að
fá tækifæri til að lýsa sjálfir hlut.
Við þessa æfingu má ætla að eitt-
hvað af feimninni hverfi því oft geta
komið upp spaugileg atvik sem létta
andrúmsloftið og við það beinist at-
hygli nemenda gjarnan frá þeim sjálf-
um.
b) Lýsing á persónulegum hlut
Hér lýsir nemandi hlut eins og í
fyrra skiptið, en nú er um að ræða
hlut sem honum þykir vænt um. Hin-
ir nemendurnir giska á eftir röð með
því að spyrja stuttra spurninga um
hlutinn. Mikilvægt er að nemandinn
fái að halda athygli hinna allan tím-
ann og að hann fái svörun. T.d. geta
nemendur spurt: „Hvers vegna þykir
þér vænt um þetta?" eða „Hvenær
notarðu þetta?“ o.s.frv.
Bo Arne telur að þeir séu ótrúlega
margir sem hafa aldrei fundið fyrir
þeirri tilfinningu að það sé raunveru-
Iega hlustað á þá.
Báðar þessar æfingar sýna hæfni
nemenda til að tjá sig munnlega. Eins
kalla þessar æfingar fram ýmis hug-
renningatengsl, sem er mjög örvandi
fyrir nemendur sem manneskjur, auk
þess sem þær auka mjög á orðaforða
nemenda.
Bo Arne Skiöld lagði á það sterka
áherslu að öll uppeldisfræði byggði á
listinni að þekkja sjálfan sig og aðra.
Hið manneskjulega samband kenn-
ara við nemandann í daglegu starfi og
stöðug ræktun þess skiptir meginmáli
til þess að góður árangur náist í skóla-
starfinu.
Sigrún H. Hallbeck
Björg Juhlin
MH
28