Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.1995, Blaðsíða 7

h
Petrína Asgeirsdóttir
Að lífa með
HlV-smritri
Líf með HlV-smiti felur í sér
margskonar missi og sorg
ásamt áhyggjum af eigin tilvist
og kvíða sem tengist dauð-
anum og tilgangi lífsins.
Upplifanir einstaklings af HlV-smiti
og hvemig hann tekst á við það markast
af hans persónulegu eiginleikum, lífs-
sögu og gildismati ásamt samskiptum
við nánasta umhverfi s.s. fjölskyldu,
vini, vinnufélaga og aðra. Hin almennu
viðhorf og hugmyndir sem eru í
þjóðfélaginu um HlV-smit og hina smit-
uðu eru einnig áhrifavaldur. Mig langar
hér til að skoða áhrif HlV-smits á ein-
staklinginn út frá því samspili og
gagnkvæmu áhrifum sem óhjákvæmi-
lega verða á milli hins HlV-jákvæða og
hans nánasta umhverfis og þjóðfélagsins.
HlV-smit vegur að tilvist fólks á fleiri
en einn hátt og mig langar hér til styðjast
við skilgreiningar Lenu Nilsson Schönn-
esson á þeim ógnunum sem HIV-
jákvæðir standa frammi fyrir, en hún er
sænskur sálfræðingur sem hefur starfað
lengi með HlV-jákvæðum einstaklingum
og gert ýmsar rannsóknir á þessu sviði.
HlV-smit er ógnun við
- líkamlega tilvist
- kynferðislega tilvist
- félagslega tilvist
þess sem smitaður er.
Þessar ógnanir geta valdið áhyggjum,
álagi og tilfinningalegum erfiðleikum, en
það er auðvitað misjafnt hvað vegur
þyngst og hvað er erfiðast hverju sinni,
það fer eftir sjúkdómsstigi og aðstæðum
hinna HlV-jákvæðu. Það er t.d. töluverðu
munur á áhyggjum konu sem er með
alnæmi og á ungt barn og á áhyggjum
karls sem hefur verið í felum með
Petrína Ásgeirsdóttir starfar á Borgar-
spítala sem félagsráðgjafi fyrir HIV-
jákvœða og aðstandendur þeirra.
Eftirfarandi erindi flutti hún á nám-
stefnu á vegum Alnæmissamtakanna,
Rauða kross Islands og Biskups-
stofunnar þ. 17. nóvember 1995.
samkynhneigð sína og greinist með HIV-
smit. En lítum nánar á þessa þætti.
Ógnun við
líkamlega tilvist
felst í óöryggi um framvindu sjúkdóms-
ins, hvort og hvenær smitið leiði til
hrörnunar, veikinda og dauða. Óöryggið
getur valdið tilfinningalegu ójafnvægi,
viðkomandi finnur til hjálparleysis, van-
máttar og kvíða. Áhyggjumar geta verið
styrktar utanfrá vegna þess hve HlV-smit
er í almennri umræðu tengt dauða. Mér
virðist vera nokkuð almennt það viðhorf
að það að greinast með HlV-smit jafn-
gildi dauðadómi. Þar með eru HIV-
jákvæðir einstaklingar álitnir dauðvona
og okkur hinum sem erum að sjálfsögðu
ódauðleg, hættir til að líta á þau sem
fyrirbæri í staðinn fyrir venjulegar mann-
eskjur í óvenjulegum aðstæðum. Það er
vissulega dapurleg staðreynd að enn
hefur engin lækning fundist við alnæmi
og sjúkdómurinn hefur því dregið marga
til dauða, en það má heldur ekki gleyma
þeirri staðreynd að HlV-smitaður ein-
staklingur getur átt mörg ár án nokkurra
eða lítilla líkamlegra einkenna frá smit-
inu. Sú von er mörgum HlV-jákvæðum
mikilvæg til að takast á við og lifa með
smitinu.
Ógnun vid kynfcrðis-
lega tilvist
kemur bæði frá umhverfinu og einnig
innan frá. HlV-jákvæðir standa frammi
fyrir þeim skyldum, sem þeir sjálfir og
þjóðfélagið hafa sett þeim, að gæta þess
að smita ekki aðra. Jafnframt er þau kyn-
verur sem þurfa að fá þörfum sínum á því
sviði fullnægt. HlV-smit getur hins vegar
heft vellíðan í kynlífi, sumir upplifa sig
óhreina og ekki lengur aðlaðandi og
finnst þau jafnvel ekki eiga rétt á að
stunda kynlíf. Einnig fylgir því álag að
þurfa alltaf að gera varúðarráðstafanir í
kynlífi. Erlendar rannsóknir sýna líka að
HlV-jákvæðir einstaklingar stunda ekki
allir alltaf öruggt kynlíf.
Það að HlV-veiran getur smitast við
kynmök gerir málin flókin og vekur upp
margvíslegar siðferðilegar spurningar
sem við, hvort sem við erum smituð eða
ósmituð, aðstandendur, fagfólk eða aðrir
í þjóðfélaginu komumst tæplega hjá að
taka afstöðu til eða bregðast við á ein-