Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.1995, Blaðsíða 11

• Allir menn eru skapaðir af Guði og
Kristur býður okkur að elska
náunga okkar.
• Að það er staðreynd að margir
þarfnast hjálpar vegna alnæmis.
• Að allir kristnir menn skuli sýna
þeim er líða vegna alnæmis sannan
náungakærleika og samúð.
Hvað gerðist svo í framhaldi af
prestastefnusamþykktinni og hvatningu
framkvæmdanefndar Alkirkjuráðs frá
árinu 1986 um að auka sálgæsluþjónustu
við einstaklinga er ættu erfitt vegna
alnæmis?
Eg veit ekki til að neitt afgerandi hafi
gerst eða breyst. En er það þá ekki verð-
ugt verkefni að fara að gera þessi orð að
veruleika og framkvæma þá ætlun sem í
þeim felst?
Ymsir virðast álíta, að það sé ekki í
verkahring kirkjunnar að skipta sér af
málum sem flokkast fremur undir heil-
brigðiskerfið eða hinn félagslega geira
en andleg málefni. Kristin kirkja í vel-
ferðarríki þurfi ekki að taka þátt í slíku
veraldarvafstri. Þetta tel ég alrangan
hugsunarhátt. Kirkjan á að vera mitt í
lífinu, þar sem fólkið er. Fjöldskyldu-
þjónusta kirkjunnar, sem hóf starfsemi
sína fyrir nokkrum árum er gott dæmi um
slíkt starf kirkjunnar úti í hinu daglega
lífi. Hún hefur, svo ekki verður um villst,
sannað þörfina fyrir slíka þjónustu, og að
fólk þiggur hana þakklátum huga, því
mjög margir leita til hennar.
Fyrir tveimur árum spurði ég forstöðu-
mann Fjölskylduþjónustu kirkjunnar
hvort einhverjir hefðu leitað aðstoðar
vegna alnæmisvanda í fjölskyldu sinni,
en hann kvað nei við. Mér fannst það
svar mjög sorglegt, því ég hef enga trú á
því að þær fjölskyldur sem lifa í návígi
við alnæmi, hafi eitthvað minni þörf fyrir
þjónustu slíkrar stofnunar en aðrar fjöl-
skyldur í vanda. Mig grunar að skýring-
una sé að finna annars staðar. Hana sé að
finna í þeim fordómum sem fólk óttast að
mæta frá kirkjunni. Þá á ég við kirkjuna
sem þá stofnun, sem birtist almenningi í
formi hins hefðbundna helgihalds og
ýmis konar starfi og stjórnsýslu. Þá
kirkju sem við langflest tilheyrum og
hefur í ríkari mæli en margur gerir sér
grein fyrir, haft áhrif á íslenska menn-
ingu og þjóðlíf. Hún á sæti í hugum
fólks, meðvitað og ómeðvitað og skoðun
hennar skiptir okkur máli, hvort sem við
viljum viðurkenna það eða ekki. Þess
vegna er þögn hennar um alnæmi og þær
spurningar sem alnæmi vekur svo slæm.
Þögn, sem ég tel að stafi af því að hún
hefur enn ekki gert upp við sig ákveðna
þætti er snerta samkynhneigð og þar með
tengsl við alnæmi. Því þegir hún og þögn
hennar er hávær. I þögninni felst ásökun,
í þögninni felst höfnun, í þögninni felst
falskur friður.
Sjúkdómurinn alnæmi hefur verið
gerður óhreinn með fordómum og fá-
fræði og þessir fordómar byggja að
miklu leyti á viðhorfum sem er haldið
fram í nafni kristinnar trúar og þeirri
vanþóknun sem kirkjan hefur sýnt
samkynhneigð og þar með samkyn-
hneigðum. Þess vegna er það aðeins á
færi kirkjunnar að hreinsa sjúkdóminn
alnæmi af fordómunum sem hann hefur
mætt. Kirkjan þarf að ganga fram og
létta þeirri byrði af fólki, sem felst í því
að bera fordóma í ofanálag við sjúk-
dóminn. Það þarf að heyra hana segja,
líkt og Kristur sagði við hvern þann
særðan og þreyttan mann er hann mætti á
veginum: Þú ert velkomið til mín, barnið
mitt. Hvað viltu að ég gerijyrir þig?
Einu sinni heyrði ég góðan mann
flytja prédikun. Hún var skorinorð og
spurði áleitinna spurninga um afstöðu
eða öllu heldur afstöðuleysi kirkjunnar
og þögn gagnvart samkynhneigð. Hann
spurði, hvort kirkjan gæti ekki rétt út
hönd og mætt þeim fyrr, sem lifðu í
skugga alnæmis. Hvort þeim ætti ekki
að geta fundist þeir velkomnir áður en
komið væri að því að jarðsyngja þá?
Þarna er kvikan. Þeir sem lifa með hiv-
jákvæðni og alnæmi eru stöðugt að upp-
lifa missi í margvíslegri mynd. Sorg
hleðst á óunna sorg og það hlýtur að
liggja í augum uppi, að hjálp þurfi til að
vinna úr henni, til að geta haldið áfram
og verið þátttakandi í lífinu. Hlutverk
kirkjunnar má ekki bara vera að kasta
rekunum. Hlutverk hennar á ekki síður
að vera samfylgdin við manninn í lífinu.
Að veita þeim sem á þurfa að halda, sál-
gæslu og andlegan stuðning og miðla
þeirri von sem býr í kristinni trú. Von
sem gefur hvatningu, styrk og tilgang.
Það er hörmulegt og það er ekki í anda
Krists, ef kirkjan ekki þekkir sinn vitj-
unartíma og hikar við að ganga fram og
tala upphátt um tilboð fagnaðarerindisins
við þá, sem þurfa á huggun og stuðningi
að halda við að byggja upp von og trú og
betra líf.
Ég vona innilega, að kirkjan okkar sé,
með aðild sinni að þessari námsstefnu,
að byrja að rjúfa sína eigin þögn. Að
þetta sé bara byrjunin og áframhaldið
verði svo sýnilegt innan skamms.
Enginn maður er eyland. Við hér á
Islandi getum ekki skotið okkur undan
þeirri ábyrgð sem við sjáum kirkjur
annarra þjóða axla, með því að tala um
smæð okkar og hve fáir séu hiv-jákvæðir
hér á landi.
I kringum hvem einasta hiv-jákvæðan
og alnæmissjúkan einstakling er hópur
manna, fjölskylda, vinir félagar. Allt
þetta fólk þarf á stuðningi og uppbygg-
ingu að halda og að vita hvert það getur
leitað eftir slíku.
Það er mikið talað um áfallahjálp,
hverjir þurfi hana, hverjir geti veitt hana,
hvaða tilgangi hún þjóni. Þá em gjarnan
nefndir til hjálpar, sálfræðingar, hjúkr-
unarfræðingar og prestar. En hvar eru
kirkjunnar þjónar í því öryggisneti sem
ætti að opnast og grípa þann sem sem fær
úrskurð um að vera hiv-jákvæður og
finnur sig vanmáttugan og upplifir þörf
fyrir andlegan styrk og leiðsögn? Það er
áfall að fá slíkan úrskurð, þá vakna stórar
spumingar sem einmitt kirkjan ætti að
vera tilbúin að ræða. Það er áfall að vita
nákominn ástvin í slíkum aðstæðum og
ætti að geta verið einfalt að þiggja tilboð
um sálgæslu.
Ég veit vel, að sjúkrahúsprestar vinna
frábært starf og eru þeim mikill stuðn-
ingur sem hafa verið lagðir inn á sjúkra-
hús. Fleiri prestar og aðrir þjónar kirkj-
unnar hafa örugglega aðstoðað það fólk
dyggilega, sem hefur leitað til þeirra
vegna alnæmis, um þetta efast ég ekki.
En það sem ég sakna og tel brýnt að
verði, er að rödd kirkjunnar heyrist og frá
henni komi skýr afstaða er taki á þeim
fordómum sem hafa valdið slíkum sárs-
auka. Það er ekki nóg að segja almennt
við hóp sem hefur upplifað höfnun kirkj-
unnar, að allir séu velkomnir. Þar þarf
meira til.
Það er á okkar ábyrgð, að þegar spurt
er, hvert leita skuli eftir andlegum
stuðningi, að þar sé kirkjan sýnilegur
valkostur. Það er á okkar ábyrgð að láta
í Ijós vilja til að svo verði. Minnumst
þess að Krist var ekki bara að finna í
helgidóminum og í samkunduhúsunum.
Hann var að starfi mitt á meðal fólksins
og spurði þá sem þörfnuðust hans: Hvað
viltu að ég gerifyrir þig?
Þannig starfar sú kirkja sem vill vera
talin kristin.
'Ég er manneskja, ekki mein; BSc. ritgerð um upplifun
aðstandenda alnæmissjúklinga á íslandi. Höf. Edda J.
Baldursdóttir, Emilía B. Jónsdóttir, Emilía P. Jóhanns-
dóttir, Hallveig Friðþjófsdóttir, Sigríður Einarsdóttir,
Sigrún Tryggvadóttir, Háskólinn á Akureyri 1993, bls. 82.