Hinsegin dagar í Reykjavík - Aug 2004, Page 36

rati til sýninga hjá Public Broadcasting
Services (eins konar ríkissjónvarp
Bandaríkjamanna). Ég nálgast verkefnin
hins vegar yfirleitt með þeim huga að
ljúka þeim hvað sem peningunum líður,
en það er gott þegar þeir koma að lokum.
þetta fjármagn kom t.d. ekki fyrr en við
vorum búnar að taka upp allt efnið í
myndina.
En það eru sterk öfl í Bandaríkjunum
sem vilja halda tilteknum upplýsingum frá
almenningi. Sérstaklega á þetta við um

málefni Miðausturlanda. Ef fólk fer af stað
með mynd eins og okkar leggja ákveðin
öfl sig fram um að eyðileggja orðstír mynd
anna og þeirra sem að þeim standa.
Frjálslega vaxnar stelpur
Hvað sem þessu líður var Hrein og
bein, kvikmynd Hröbbu og Þorvaldar
Kristinssonar send út á PBS í Bandaríkj-
unum á kvenréttindadaginn og afmælis-
degi Þorvaldar, 19. júní sl. Hún fjallar um
reynslu ungra íslenskra lesbía og homma
af því að koma út úr skápnum og var
frumsýnd hér á landi á síðasta ári.
Það gefur fólki aðra sýn á lífið og
tilveruna að búa lengi í öðru landi, ann-
arri menningu, og fá þannig fjarsýn á sitt
eigið samfélag. Hrabba segir að þetta sé
reynsla sem hún hefði ekki viljað missa af.
„Þegar ég fór til Bandaríkjanna 1983
fannst mér að mörgu leyti ómögulegt að
vera gay á Íslandi. Flestir minna vina voru
í mikilli drykkju og sukki og gay-lífið ekki
spennandi. Það hafði t.d. bara birst eitt
viðtal við lesbíur í fjölmiðlum hér. Það var
heldur ekki óalgengt að samkynhneigðir
lentu í vandræðum þegar þeir voru að
skemmta sér. Því var ekki vel tekið ef tvær
stelpur sáust kyssast á Óðali eða öðrum
skemmtistöðum. San Francisco er hins
vegar framsækin borg í málefnum
samkynhneigðra og þegar ég kom þang-
að lifði ég fyrst og hrærðist í gay-
heiminum. Alnæmi var í algleymingi en
borgin að öðru leyti eins og ég bjóst við.
Að sjálfsögðu leit margt undarlega út í
augum ungrar lesbíu. Stuttu eftir komuna
þangað fór ég á lesbíubar sem heitir
Ollies. Mér brá svolítið við að sjá allan
þennan fjölda af „frjálslega“ vöxnum og
luralegum konum, þambandi bjór og spil-
andi billjard. Mér fannst ég ekki alveg eiga
heima þarna. En svo fann maður sína hillu
í lífinu eins og gengur.
Mér þótti hins vegar mjög gaman í
listaháskólanum og að umgangast fólkið
þar. Þannig dróst maður út úr gettói lesb-
ía og homma. Eftir á að hyggja finnst mér
ég helst hafa lært það í Bandaríkjunum að
hugsa gagnrýnið hvað varðar allt yfirvald.
Ég fann vissulega fyrir miklu frelsi í San
Francisco sem samkynhneigð manneskja
en ég saknaði þess að ólíkir aldurshópar
fólks blandast ekki saman eins og mér
finnst það gera hér á Íslandi.“
Byltingin á Íslandi
„Þegar ég kom aftur til Íslands höfðu
orðið svo miklar breytingar á stuttum tíma
að ég missti nánast andlitið. Ég kom heim
27. júní 1996 og beint í athöfn í
Borgarleikhúsinu þar sem allt var fullt af
stjórnmálamönnum og meira að segja
forsetinn var mætt til að fagna því að
lögin um staðfesta samvist tóku gildi
þennan dag. Þá fannst mér ótrúlegir hlut-
ir hafa gerst á tíu árum á Íslandi á meðan

ekkert hreyfðist í Bandaríkjunum nema
íhaldið. Clinton forseti hafði meira að
segja skrifað undir það að „hjónabandið“
væri bara samband karls og konu.“
Hrabba er aldrei verkefnalaus. Fyrir
nokkrum árum fékk hún þá hugmynd að
gera mynd sem sem ber vinnuheitið
Svona fólk og fjallar um þróun mála
samkynhneigðra á Íslandi síðustu þrjátíu
árin. Þar koma Hinsegin dagar – Gay Pride
að sjálfsögðu við sögu. Hvað finnst henni
um Hinsegin daga?
„Mér finnst þeir vera dálítil sýning, en
samt er það alveg ótrúlegt að slíkt skuli
hafa gerst í Reykjavík. Ég man eftir því
þegar fyrst voru farnar litlar göngur upp
úr 1990. Þá vorum við um sjötíu manns
sem gengum stutta leið. Þær göngur
höfðu kannski yfir sér meiri stíl mótmæla
en gleðigöngu – en samt. Fyrsta pride-ið
sem ég sá hér var 2001 og þá var ég að
kvikmynda. Ég varð að koma aftur árið
2002 til að mynda meira því ég varð svo
undrandi á umfanginu og fjöldanum að
ég vissi eiginlega ekki hvert ég átti að
beina myndavélinni.
Það sem ég held að hafi haft mest
áhrif til breytinga hér á landi eins og víða
annars staðar er alnæmi. Sá sjúkdómur
og vinnan sem samkynhneigðir urðu að
leggja á sig í tengslum við hann breyttu
afstöðu stjórnvalda. Loksins komumst við
á landakortið. Þá held ég að það hafi
breytt mjög miklu þegar einokun ríkisins
var létt af ljósvakafjölmiðlun. Stöð 2 og
tímaritin sem urðu til á 9. áratugnum
gerðu mikið fyrir samkynhneigða á Íslandi
og komu af stað allt annarri umræðu en
verið hafði. Eftir því sem fleiri koma út úr
skápnum verður það algengara í fjölskyld-
um landsins að fólk þekki til samkyn-
hneigðs fólks, og það hefur aldrei þótt
góður siður í íslenskum fjölskyldum að
útskúfa börnum sínum.
Ég hafði ímyndað mér að málin myndu
ekki breytast hér á landi nema fyrir tilstuð-
lan fjöldahreyfingar eins og í
Bandaríkjunum, en hér hafa breytingarn-
ar í rauninni byggst á vinnu fáeinna ein-
staklinga. Kannski hjálpar íslenska fjöl-
skyldusamfélagið líka til. Hlutirnir gerast
öðruvísi í Bandaríkjunum hvað þetta
varðar. Þó hefði ég ekki vilja missa af
þeirri reynslu að búa þar.“
gay Pride
bolirnir 2004
eru komnir á markað
allur ágóði af sölunni rennur til
Hinsegin daga í Reykjavík
fást í verslununum
ósóma á laugavegi &
Ranimosk við klapparstíg