Vinnan - 01.08.1998, Blaðsíða 2

L e i ð a r i #............................
Ef við viljum breyta heimin-
um þá byrjum við á okkur
sjálfum
Hálf öld er liðin frá því samþykkt Alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar um frjálsa starfsemi og samningsrétt
verkaiýðsfélaga var sett. Jafnlangt er síðan Mannrétt-
indayfirlýsing Sameinuðu þjóðanna var gerð. Þessir
tveir þættir, réttindi verkalýðshreyfingarinnar og
almenn mannréttindi, eru óaðskiljanlegir. Verkalýðs-
hreyfingin hefur alla tíð haft jafnrétti, lýðréttindi og rétt-
læti að leiðarljósi. Meðal þeirra grundvallarréttinda
sem hreyfingin hefur barist fyrir er rétturinn til vinnu og
til að vera ekki mismunað við vinnu vegna kynferðis,
trúarbragða, þjóðernis eða hvaða annarra ástæðna
sem koma atvinnuhæfni einstaklingsins ekkert við.
Þessi áhersla á jafnrétti á vinnumarkaði litar allt
starf verkalýðshreyfingarinnar. í baráttu hennar fyrir
jafnrétti kynjanna hefur rétturinn til jafnra launa fyrir
sömu eða sambærileg störf verið algert grundvallarat-
riði. En hvar sem þessi réttur er viðurkenndur hefur
reynst afar erfitt að fá honum framfylgt. Gamlar hefðir,
fordómar og erfiðleikar við að klífa nýjan sjónarhól,
ósveigjanlegar reglur og ævaforn viðhorf til hlutverka
og hæfileika, kynjanna standa því miður enn (vegin-
um. Launamunur kynjanna er flókið vandamál enda er
sjaldnast um að ræða mismunun í grunnlaunum. Það
er í fljótandi ráðningarkjörunum, bílapeningum, yfir-
vinnutlmum og alls kyns fríðindum sem stilliskrúfurnar
eru. Þess vegna hefur verkalýðshreyfingin lagt
áherslu á að launaleynd verði afnumin, að kjör fólks
séu sýnileg og ákvörðuð í félagslegum samningum.
Að störf fólks séu metin eftir ákveðnum, hlutlausum
mælikvörðum. Verkalýðshreyfingin hefur skýlaus
markmið um jafnrétti. Hún knúði það í gegn á sínum
tíma að konum og körlum yrði greitt eftir sama taxta
fyrir sömu störf og hlustar því ekki á eftirásmíðaðar
skýringar atvinnurekenda á launamun sem byggist
ekki á öðru en fordómum og hugsunarleysi.
Sóknarfæri í
breyttu samfélagi
Starfsumhverfi verkalýðshreyfingarinnar hefur breyst
mikið. Breytingar í samfélaginu gera miklar kröfur til
hreyfingarinnar um framsýni, aðlögunarhæfni og
sveigjanleika. Verkalýðshreyfingin þarf að þróast í takt
við tímann, aðeins þannig getur hún haldið áfram að
vera virkur þátttakandi. Aðeins þannig getur hún tryggt
grundvallarhugsjónum sínum um jafnrétti, lýðréttindi
og réttlæti framgang.
Verkalýðshreyfingin á að sjá sóknarfæri í breyttu
samfélagi. Hreyfingin á að nýta tækifærið þegar ný
tækni er að ryðja sér til rúms, þegar vísindin skapa
flest ný störf. Þarna á verkalýðshreyfingin að afla
nýrra félaga. Þarna á hreyfingin að sjá tækifæri til að
mennta sitt fólk. Hún að nýta þá jákvæðu umræðu um
þekkingu og menntun sem í gangi er til að stórbæta
menntunarmöguleika sinna félagsmanna. Umræðan
um menntun má ekki vera bundin við formlegar gráð-
ur og háiaunastörf. Verkalýðshreyfingin á að mennta
sitt fólk til að takast á við breyttar aðstæður. Hún á að
mennta sína félagsmenn svo þeir geti unnið hvar sem
er. Jafnvel þótt það kosti að þeir „mennti sig upp um
félög“. Tilgangur verkalýðsfélaga er ekki að halda í
félagsmennina.
Nýtt starfsár er framundan og verkefnin ærin. Félög
innan ASÍ eiga mikið starf fyrir höndum. Mikilvægt er
að skipulagsumræðan skili árangri þannig að ASÍ, og
helst fleiri samtök launafólks, geti gengið sterk og
sameinuð inn í nýja öld, sem hreyfing fjöldans. Það er
hins vegar ekki nóg að horfa á fjöldann,
félagsmennirnir eiga rétt á ákveðinni þjónustu og gera
kröfur um árangur. Félög sem ekki standa sína plikt
eiga einfaldlega engan tilverurétt. Það skiptir ekki máli
hvað félagið heitir, eða hver saga þess er, það eina
sem skiptir máli er hvað það gerir.
Það er tími til að bretta upp ermarnar og smíða
öfluga verkalýðshreyfingu, hreyfingu sem starfar í
takt við breyttar aðstæður, hreyfingu sem hefur
áhrif. Verkalýðshreyfingin getur tekið frumkvæði í
þeim málum sem varða grundvallarhugsjónir henn-
ar um réttlæti, mannréttindi og jafnrétti. Ef viljinn er
fyrir hendi og menn ná að sameina kraftana, beita
nýjum verkfærum og skipta um sjónarhól er hægt
að breyta þjóðfélaginu. En munum bara, að ef við
viljum breyta heiminum þá byrjum við á okkur sjálf-
um!
Útgefandi: Alþýðusamband
íslands. Ritnefnd: Ari Skúlason,
Halldór Grönvold, Snorri S.
Konráðsson. Ritstjóri: Brynhildur
Þórarinsdóttir. Ljósm.: G. Róbert
Ágústsson o.fl. Utlit: Sævar Guð-
björnsson. Prófarkalestur: Ingimar
Helgason. Afgreiðsla: Grensás-
vegur 16a, 108 Reykjavík. Sími:
581 30 44, fax: 568 00 93.Auglýs-
ingar: Áslaug G. Nielsen og Guð-
mundur Jóhannesson, símar: 533
1850, fax: 533 1855. Úmbrot:
Blaðasmiðjan. Filmuvinnsla og
prentun: Prentsmiðjan Oddi.
Á 1 í n u n n i #
Nýtt starfsár er framundan í verkalýðs-
hreyfingunni. Sumarið á enda og verk-
efni vetrarins að hrúgast upp. En hvað skyldi
standa upp úr eftir sumarið og hvemig lýst
fólki á starfið framundan? Vinnan ákvað að
heilsa upp á þrjá valinkunna verkalýðsfor-
ingja.
Mikil atvinna
í Eyjum
Ut’í eyjum, Keikó-town, er Jón Kjartansson,
formaður Vlf. Vestmannaeyja. Ágúst er
rólegur tími hjá Jóni enda segir hann Eyja-
menn miða árið við þjóðhátíð (og lífið við
gos), eftir þjóðhátið detti allt niður um skeið.
I huga Jóns stendur mikil atvinna upp úr eft-
ir sumarið, meiri vinna en búist var við.
Hann neitar því þó að það byggist á heim-
komu Keikós og segir meginlandsbúa vera
með miklu meira Keikóæði en heimamenn.
Jón er þó ekki alveg laus við áhrif
háhymingsins því hann reiknar með að þurfa
að semja fyrir þá sem munu annast hann.
Þótt hingað séu þegar komnir tíu Banda-
ríkjamenn reiknar hann ekki með öðru en
skammdegið stökkvi þeim á brott. Það
versta er að sögn Jóns að þótt gerðar séu
miklar kröfur um aðbúnað skepnunnar neð-
ansjánar er ekki eins öruggt að aðbúnaður
mannskapsins ofansjávar verði sómasamleg-
ur.
Framundan er annasamt haust í Vest-
mannaeyjum því Verkalýðsfélagið og
Verkakvennafélagið Snót ætla að hefja við-
ræður um sameiningu. -Við munum þó stíga
gætilega niður, segir Jón.
Kjaramálin em Vestmannaeyingum hug-
leikin og Jón segist verða var við mikla
óánægju almenns verkafólks með hvað það
er illa sett í samanburði við þær stéttir sem
mest hafa verið að fá í sumar. - Það þýðir
ekkert fyrir okkur að hvetja fólk til að segja
upp, ef fiskverkafólkið segir upp verður fisk-
urinn einfaldlega fluttur út í gámum, segir
hann og ítrekar að í næstu kjarasamningum
verði að gera ráð fyrir opnunarákvæði. Það
þýði ekki að skilja þá lægstu alltaf eftir.
Njósnamál og
fræðslustarf
I rokkbænum Keflavík, réttara sagt hinum
sameinaða Reykjanesbæ, er skrifstofa Versl-
unarmannafélags Suðumesja. Guðbrandur
Einarsson er nýkjörinn formaður félagsins.
Guðbrandur tók við formennskunni í vor og
segist hafa eytt sumrinu í að kynna sér mál-
in, setja sig inn í regulgerðir, lög og samn-
inga og undirbúa næstu vetur. Hann segir
það í raun standa upp úr eftir þessar rann-
sóknir hvað starfsemi félagsins sé viðamikil
og margt á seyði.
Guðbrandur segist einnig hafa verið að
undirbúa fræðslustarf haustsins í samvinnu
við Miðstöð símenntunar á Suðumesjum en
námskeið hefjast strax í september. Jafn-
framt er verið að undirbúa námskeið fyrir
stjórn félagsins í samvinnu við MFA og
Verkalýðs- og sjómannafélagið í bænum.
Þá lítur út fyrir að njósnamálinu svokall-
aða verði framhaldið í haust en eins og
Vinnan hefur rækilega fylgst með hefur
Verslunarmannafélagið staðið í málaferlum
vegna falinna myndavéla sem fundust á
einkasvæði starfsfólks NEX-verslunarinnar
á Keflavíkurflugvelli. Guðbrandur segir að
Ní^o. 9g
tölvunefnd hafi úrskurðað um málið í sumar
að beiðni Landssambands verslunarmanna
og þar hafi komið fram að leynileg mynda-
taka fái ekki samrýmst lögum um skráningu
og meðferð persónuupplýsinga og geti falið í
sér skerðingu á friðhelgi einkalífs. Nú stend-
ur málið þannig, að sögn Guðbrands, að í
gangi persónulegt mál sem einn starfsmanna
verslunarinnar höfðaði gegn ríkinu vegna
uppsetningar vélanna.
- Annars er nóg að gera hjá verslunar-
fólki á Suðumesjunum og töluverð spenna á
markaðnum. Verslun á svæðinu gengur
ágætlega, segir Guðbrandur sem sjálfur er
reyndur verslunarmaður og fyrrverandi
verslunarstjóri hjá Kaskó, Kaupfélagi Suður-
nesja. - Við emm stöðugt í samkeppni við
höfuðborgina og mitt verkefni hjá Kaskó
fólst meðal annars í því að halda fólki frá
Reykjanesbrautinni með því að hafa verð-
lagið það sama og í Bónus. Guðbrandur
bendir þó á að þrátt fyrir gott ástand sé alltaf
eitthvað fólk á atvinnuleysisskrá, svo sem
fólk sem aðeins er í hlutastarfi.
Ekki sumar heldur
ónefnd árstíð á
Akureyri
- Sumrinu er ekki lokið, það kom aldrei,
svarar Matthildur Sigurjónsdóttir, varafor-
maður Einingar, aðspurð hvers sé að minn-
ast að loknu sumri. -Við skulum bara segja
að þessi árstíð hafi verið róleg. Félagið fór
reyndar í þrjár ferðir sem vom allar mjög vel
heppnaðar. Við fómm með fimmtíu manns
til Norðurlandanna í júní og með hátt í fjöm-
tíu manns inn í Þórsmörk fyrir skömmu.
Loks var farið með eldri Einingarfélaga í
dagsferð í Flateyjardal um miðjan ágúst.
Almennt séð segir hún félagsmenn vera
mjög óánægða með kjaramálin, þeim svíði
að sjá aðra rjúka upp og ná hverju sem er
með uppsögnum meðan þeir séu bundnir í
sínum samningi. - Við verðum að setja
ákvæði í næstu samningum þannig að við
lokumst ekki inni, segir hún. Það er þó alltaf
verið að semja um eitthvað fyrir norðan því
Eining er að sögn Matthildar í samningum
við Snæfell í Hrísey um breytt vinnufyrir-
komulag þar sem hugmyndin er að taka upp
vaktakerfi.
Hvað haustið varðar segir Matthildur að
það muni hefjast með fundahöldum. Eining
var gerð að deildaskiptu félagi sl. vor og nú
reynir í fyrsta sinn á hinar fimm nýju deildir
félagsins. Matthildur segist einnig reikna
með fundum í svæðisráðum félagsins. Þar
með er ekki öll sagan sögð því Matthildur er
formaður Alþýðusambands Norðurlands og
þar á bæ er vetrarstarfið einnig að fara í
gang. Áætlað er að halda sambandsstjómar-
fund ASN í september og þá em það trygg-
ingamálin sem tekin verða fyrir.
Af ve11vangi

Iágúst fékk skrifstofa ASÍ tvo
góða gesti í heimsókn. At-
vinnumálaráðherra Grænlands
kom í heimsókn þann 5. ágúst
ásamt aðstoðarmanni sínum
og Guðmundi Thorsteinssyni,
framkvæmdastjóra Greenland
Þrime Contractors. Grænlensk
stjórnvöld hafa í hyggju að
| breyta lögum og reglum um at-
vinnu- og vinnumarkaðsmál og
eru að kanna stöðu þessara
Imála á íslandi, Danmörku og
Noregi. Þau skilaboð sem
grænlenski ráðherrann fékk frá
ASÍ voru einkum þau að þær
breytingar sem núverandi ríkis-
stjórn hefur knúið fram í þess-
um málum hafa að mestu leyti
verið gerðar í andstöðu við ASÍ
og ekki mikið á þeim að græða.
Raivo Þaavo, forseti eist-
neska alþýðusambandsins,
kom í heimsókn þann 11.
ágúst. í Eistlandi er verið að
byggja upp alþýðusamband að
norrænni fyrirmynd og hafði
Raivo mikinn áhuga á að sjá
hvernig ASÍ hefði komið sínum
málum fyrir þar sem stærðar-
munur landanna er ekki svo
mikill. Þá stendur til að byggja
upp lífeyrissjóðakerfi í Eistlandi
og hafði forsetinn mikinn áhuga
á fyrirkomulagi lífeyrismála hér-
lendis.
ómstundaskólinn er að
leggja lokahönd á vetrar-
dagskrána og þegar er orðið
Ijóst að í boði verða fjölmörg
spennandi námskeið að vanda.
Skólinn býður upp á nokkur ný
og forvitnileg námskeið, til að
mynda geta börn allt niður í
fjögurra ára aldur spreytt sig á
leiklist, tvítyngd börn fá kennslu
í þýsku og þeir sem eru á leið
tii Minneappolis fá vegarnesti
frá Sigmari B. Haukssyni. Þá
ætlar Anna og útlitið að kenna
fólki að slétta úr andlitshrukk-
unum án skurðaðgerðar. Það
blasir við að nautnaseggir geta
fræðst um allar heimsins
lystisemdir í vetur, því ráðgert
er að halda námskeið um mat
og kynlíf, vínsmökkun, útlenska
matargerð, súpur og kökur og
víngerð í heimahúsum.
Flestöll aðildarfélög innan
ASÍ niðurgreiða námskeið skól-
ans fyrir félagsmenn sína svo
það er um að gera að drífa sig
af stað og læra konfektgerð,
spænsku eða hattasaum í góð-
um félagsskap.
MFA er einnig að skipuleggja
vetrarstarfið. Þar verða mörg
námskeið í boði fyrir starfs-
menn, stjórnarmenn og trúnað-
armenn í verkalýðshreyfing-
unni. Trúnaðarmannanám-
skeiðin eru ört vaxandi þáttur í
starfi MFA en gríðarleg fjölgun
varð á slíkum námskeiðum í
fyrra. Árið 1996 sóttu 167 trún-
aðarmenn námskeið á vegum
MFA en í fyrra voru þeir hátt í
fjögur hundruð. Af áhugaverð-
um nýjungum má nefna að
stefnuskrá ASÍ verður dregin
fram og boðið upp á námskeið
um innihald hennar. Þáverður
spennandi námskeið í ritun
blaðagreina sem Ingólfur Mar-
geirsson ætlar að stýra frá
Englandi með aðstoð tölvu-
tækninnar. Að venju verður
boðið upp á kennslu í lögfræði,
hagfræði, ræðumennsku og
stjórnunarstörfum. Loks ber að
geta þess að áætlað er að
halda Félagsmálaskóla, I. önn,
í nóvember.
Dagskráin hjá ASÍ er einnig
að taka á sig mynd. Fyrsti
miðstjórnarfundur haustsins
verður haldinn miðvikudaginn
9. september (daginn áður en
Keikó kemur heim) og fundað
verður hálfsmánaðarlega upp
frá því. Sambandsstjórnarfund-
ur er ráðgerður dagana
23.-24. nóvember.
Skipulagsmálin eru við-
fangsefni vetrarins eins og
þess síðasta. Á sl. vori var farið
um Norðurland og Austurland í
nokkrum leiðangrum. Það
verða því félögin á Vestfjörð-
um, Vesturlandi, Suðurlandi,
Reykjanesi og loks í Reykjavík
sem á komandi starfsári eiga
von á gestum úr forystusveit
sambandsins. Brýnt er að sem
flestir taki þátt í skipulagsmála-
fundum, framtíðin hreyfingar-
innar veltur á því að vel takist til
með uppbyggingu hennar og
skipulagningu.
2
Vinnan