Blik - 01.04.1953, Blaðsíða 4

2
B L I K
er hrukku uþp og „púuðu á loð-
inn ljóra“ til þess að skyggnast
um eltir framfaraleiðum mitt í
svartnætti eymdar og kyrrstöðu.
Þegar við lesum grein þessa,
ber okkur að minnast þess, að
verðgildi peninga fyrir 50 ár-
um var margfalt við það, sem nú
er. Þá var einn lítri mjólkur
seldur (á 12—15 aura, smjörr
kílóið kostaði 1 krónu, 1 kg. syk-
urs kostaði 50 aura. Tímakaup-
ið var líka innan við eða um 20
aurar.
Frœösla og félög.
Á síðari hluta 19. aldar leita
nokkrir ungir og framgjarnir ís-
lendingar búnaðarnáms á Norð-
urlöndum. Áhrifa þessara at-
orkusömu manna gætti víða
í framtaki og framförum í búii-
aðarmálum, þegar þeir komu
heim frá námi.
Á áratugnum 1880—1890 á
sér stað búnaðarframtak í land-
inu, sem er einstætt. Búnaðar-
skólinn í Ólafsdal tók til starfa
1880. Búnaðarskólinn á Hólum
var stofnaður 1882, búnaðarskól-
inn að Eiðum 1883, Hvanneyrar
skólinn 1890. Áhrifaríkastur
þessara skóla mun skólinn í Ól-
afsdal hafa verið. Frá honum
dreifðust ungir og áhugasamir
búfræðingar víða um sveitirnar,
kenndu bændum ný handtök
við jarðyrkju, notkun nýrra og
afkastameiri verkfæra, kenndu
-----I-----------f-------------
þeim gildi samtaka í félagsmál-
um o. fl., o. fl. Búnaðarfélögum
í sveitum landsins fer nú fjölg-
andi ár frá ári. Um 1892 eru
þau orðin yfir 70 samtals, og
árið eftir yfir 80. Þau útveguðu
betri og afkastameiri verkfæri
til jarðyrkju, t. d. þúfnasléttun-
ar, höfðu áhrif til bóta um
húsakynni kvikfjárins og með-
ferð þess o. s. frv. Slíkra’ sam-
taka var mikil þörf. Gagn þeirra
var ómetanlegt ,þar sem til for-
ustunnar völdust áhugasamir
atorkumenn og kunnáttu-
menn um landbúnað.
Fram um miðja 19. öldina
þekktist ekki undirristuspað-
inn. Bændur og búalið ristu
ofan af þúfunum með torfljáum.
Síðan pældu menn sundur þúf-
urnar með pálum og börðu sund
ur hnausana með trésleggjum.
Seinleg vinnubrögð, erfið og
oftast illa af hendi leyst. Úr
þessum vinnubrögðum leituðust
búnaðarfélögin við að bæta. Víð-
ast hvar voru þessi samtök
kölluð búnaðarfélög og síðan
kennd við hreppinn, sem þau
störfuðu í. Á þrem stöðum voru
þau þó kölluð jarðræktarfélög.
Nafnið jarðabótafélag var til. í
3 hreppum í Eyjafirði voru þau
kölluð framfarafélög. Framfara-
félag Öngulsstaðahrepps var
elzt, stofnað árið 1875. Hin
stofnuð árin 1882 og 1894.
Árið 1888 stofnuðu Lands-