Börn og menning - 01.10.2002, Blaðsíða 17

Litla Ijót og „Litli Ijóti andarungínn"
15
kvikindi sem reyndar er alls ekki hundur,
heldur geímvera, sérstaklega ræktuð til að
eyðileggja allt sem hún kemur nálægt; þetta
er Stitch. Stitch hefur sloppið úr fangelsi á
plánetu þeirri sem hann hafði verið búinn til
á og á hælum hans eru tvær aðrar geim-
verur, sem sendar eru til að fanga hann.
Núnú, í stuttu máli sagt lærist þeim fé-
lögum Lilo og Stítch ýmislegt af mistökum
hvor annars, Lilo kemst að því að óþekkt er
ekki alltaf árangursrík og Stitch lærir að eilíf
eyðilegging hefur sín takmörk og það að
eiga einhverja að getur verið gott. Þetta lærir
hann meðal annars af sögu H.C. Andersens
af Ljóta andarunganum, sem á endanum
fann sína réttu fjölskyldu. Þegar allt er komið
í óefni, veiðimennirnir búnir að ná Stitch og
félagsráðgjafinn búinn að ákveða að taka
Lilo frá Nani, þá grípur Stitch um þær með
sínum mörgu örmum og biður þeim vægðar
og segir að hann sé búinn að læra að það
mikilvægasta af öllu sé að eiga sér fjölskyldu,
og þó að hún sé sundruð og því dálítið
óhefðbundin í samsetningu, þá sé það samt
fjölskylda! Ansi magnaður boðskapur í
Disneymynd það! Þessu óhefðbundna fjöl-
skyldumynstri er svo fylgt eftir með nokkrum
Ijósmyndum sem sýna þessa óhefðbundnu
fjölskyldu á gleðistundum, en þá hafa bæst í
hópinn geimversku veiðimennirnir og félags-
ráðgjafinn (sem er risastór blökkumaður
með svört sólgleraugu enda reyndist hann
vera fyrrverandi leyniþjónustumaður, raunar
einn af hinum frægu mönnum í svörtu).
Kærasti stóru systur er stundum með og
stundum ekki, eins og til að undirstrika að
hér sé ekki um að ræða hefðbundna kjarna-
fjölskyldu. Núnú, þar fyrir utan er myndin
einfaldlega dásamlega skemmtileg og ég gat
bæði grátið af hlátri og samúð með þessum
órólegu smáverum.
Útlit kvennanna er mjög eftirtektarvert, en
myndin gerist á Hawaii og mikið er gert til að
gera þær systur og aðrar kvenpersónur
sannfærandi konur af sínum kynþætti. Þetta
eru engar tágrannar ofurfínlegar prinsessur,
heldur glæsilegar sterkbyggðar konur,
dökkar yfirlitum með breið nef og mjaðmir,
skásett augu og sterklega kálfa. Það kom
mér því vægast sagt á óvart að lesa dóm
Hildar Loftsdóttur í Morgunblaðinu, 14. 9.
2002, en þar ber hún Lilo og Stitch saman
við Fríðu og dýrið og er niðurstaðan af þeim
samanburði að ekki sé hún Lilo nú fríð! Þetta
finnast mér undarlegir fordómar í umfjöllun
um mynd sem einmitt virðist til þess ætluð
að ganga þvert á hefðbundin fegurðarvið-
mið, eins og þau sem Disney-fyrirtækið
hefur sjálft átt svo mikinn þátt í að skapa.
Hér er komin raunhæf fyrirmynd fyrir litlar
stúlkur af öðrum kynþáttum en þeim hvíta,
sem hingað til hafa mátt sætta sig við að
horfa upp á að fegurðarviðmiðið sé bundið
Ijósu hári, örsmáu uppbrettu og umfram allt
beinu nefi og bláum augum.
Litla Ijót hefur fengið uppreisn æru, enda
er hún, þegar betur var að gáð alls ekki Ijót,
hún þurfti bara að finna sér sinn eigín stað
þar sem hún er samþykkt eins og hún er.
Höfundur er bókmenntafræðingur
og bókaverja
„Hér er komin raunhæf fyrirmynd
fyrir litlar stúlkur af öðrum kyn-
þáttum en þeim hvíta, sem hingað til
hafa mátt sætta sig við að horfa upp
á að fegurðarviðmiðið sé bundið Ijósu
hári, örsmáu uppbrettu og umfram
allt beinu nefi og bláum augum."