Börn og menning - 01.09.2008, Blaðsíða 16

14
Börn og menning
til foreldranna og það er mikils virði að eiga
flotta foreldra. Á þessu ber mest í bókinni
Ef þú bara vissir ... og á bæði við foreldra
Jonna, sem er draumaprins Klöru, en þó alveg
sérstaklega um mömmu hennar, enda kemst
hún í gallabuxur númer 27. Það verður ekki
mikiðflottara. Þarerannarsdregin upp heldur
grátbrosleg mynd af foreldrunum, fólki sem er
upptekið af tísku og ytri velmegunartáknum,
nýtísku húsbúnaði, flottum bílum, frægð
og frama með myndbirtingum í Séð og
heyrt. Sú gagnrýni sem örlar aðeins á í
bókinni hefði mátt vera miklu beittari. Þetta
lífsstílsæði verður enn kaldhæðnislegra í Ijósi
efnahagshrunsins sem ríður yfir okkur núna,
ári eftir að bókin kom út. í bókunum um
Emblu er óspart gert grín að fullorðnu fólki
og ófullkomleiki þeirra afhjúpaður í stíl við
íróníuna sem einkennir frásagnarháttinn.
Júlía býr hins vegar hjá einstæðri móður
sinni, sem er hjúkrunarfræðingur og alls
ósnortin af lífsstílsæðinu, enda peningar af
skornum skammti á því heimili. Lúxusinn er
samt ekki með öllu fjarverandi í bókunum
um Júlíu; hann á bara heima hjá öðrum en
henni.
Mál og stíll
Bækurnar tvær um dramadrottinguna
Emblu eru ágætlega skrifaðar á léttum,
húmorískum og ekki síður írónískum nótum.
Þó ástamál unglinga séu ekki léttvæg og
valdi oft vanlíðan er fjallað um ástarmál
Emblu í léttum dúr. Persónusköpunin tekst
þar nokkuð vel miðað við alla íróníuna og
þar er reynt með ágætum árangri að byggja
upp tilfinningar á milli Emblu og Braga. Þar
bregður líka fyrir skemmtilegu myndmáli og
stíll og efni minna langmest á Dagbók Bridged
Jones af þessum dramadrottningabókum.
Sjálfshjálparbækur fá þar háðulega útreið
svo og umtal um prinsa og froska, þó það
komi reyndar í bakið á Emblu. Bækurnar
um flatbrjósta nunnuna Júlíu eru skrifaðar
af óheftu fjöri og höfundur sýnir á köflum
góð tilþrif. Stíllinn er þó full talmálslegur og
enskuslettur eru algengar. Bækurnar hefði
þurft að prófarkalesa betur og þær hefðu
líka haft gott af meiri ritstýringu; hugsanlega
hefði farið betur á því að þjappa sögunni
niður f tvær bækur. Það er reyndar mikið
um slettur og slangur í texta bókanna um
dramadrottningarnar, þó síst í bókunum um
Emblu, og greinilegt að það er notað sem
meðal til að höfða til unglinga og laða þá að
bókunum.
Dramadrottningarnar og vinir þeirra nýta
sér nýjustu samskiptatækni, blogg, MySpace,
tölvupóst, msn, sms, og sumar persónurnar
eiga ipod, enda er þetta órjúfanlegur hluti
af unglingamenningu samtímans. Það veldur
alsælu þegar draumaprinsinn biður eina
dramadrottninguna um að láta adda sig
á MySpace-ið hennar. Dramadrottningin
Embla bloggar og vinkonurnar bregðast við.
Bloggið er hluti af frásögninni, en efni þess
er stundum nánar útfært í textanum. Efni
sumra hinna sagnanna er líka miðlað að
hluta í gegnum orðaskipti á MySpace og með
sms-skilaboðum. Gemsinn er svo auðvitað
líka orðinn samgróinn persónum og gegnir
mikilvægu hlutverki í samskiptum þeirra.
Talsvert er um tilvísanir í þekktar persónur
úr dægurmenningu samtímans, einkum
erlendri, svo sem íþróttahetjur, leikara,
kvikmyndir og sjónvarpsþætti. En lesendur
verða annars lítið varir við ytra samfélag
í bókunum, nema sem lýtur að lýsingum
á munaði í húsbúnaði og bílum foreldra
sumra sögupersóna. Skólinn og námið,
tómstundaáhugamál og framtíðarplön eru
lítið sem ekkert til umfjöllunar.
Að lokum
Persónur bókanna um dramadrottningarnar
eru á hraðri leið inn í heim fullorðinna. Þær
hafa rekið tána þangað inn þegar bækurnar
hefjast og eru komnar inn fyrir með annan
fótinn þegar við skiljum við þær. Flestar
dramadrottningarnar læra eitthvað um sjálfar
sig, eins og skvísurnar í skvísubókunum. Þrátt
fyrir að persónusköpuninni sé að sumu leyti
ábótavant gera dramadrottningarnar þrjár sér
betur grein fyrir því hvað þær vilja og hvað
þær eru tilbúnar að gefa. Þær vita líka betur
til hvers þær ætlast og hvers þær geta vænst
af öðrum. Það er auðvitað talsvert. Bækurnar
um dramadrottningarnar eru því þrátt fyrir
allt þroskasögur þó þær risti misdjúpt og séu
umfram allt afþreyingarsögur.
Verulega bitastæðar íslenskar skáldsögur
fyrir unglinga eru ekki margar á síðustu
árum og fáir rithöfundar skrifa fyrir þennan
hóp lesenda. Bækur sem fjalla um ungt fólk
á menntaskólaaldri sjást varla. Þeim markaði
virðist helst sinnt af amerískum kvikmyndum
og sjónvarpsseríum. Það ber því að fagna því
þegar nýir rithöfundar kveðja sér hljóðs með
bókum fyrir unglinga og það er full ástæða
til að hvetja þá til frekari dáða.
Höfundur er lektor í íslensku við
menntavísindasvið Háskóla íslands