Börn og menning - 01.09.2008, Qupperneq 33

Draugar í erli og átökum
31
ítA%

;
"""■myri n.ls

22. september og
þriðjudag 23. september heimsóttu
höfundar skóla og bókasöfn og lásu fyrir
viðstadda og kynntu verk sín.
At og aðrar sögur
Smásagnasafnið At og aðrar sögur er, eins
og áður sagði, safn sextán draugasagna eftir
fjórtán höfunda. Bókin kallast á við aðra bók
sem kom út árið 2006 og nefnist Draugurinn
sem hló. Hún er safn smásagna eftir fimmtán
norræna rithöfunda, þar af tveggja íslenskra,
afrakstur norræns samstarfsverkefnis sem
kom út á átta tungumálum samtímis.
Draugarnir í Ati og öðrum sögum eru ýmist
illir viðureignar eða meinlausir ærslabelgir.
Það er forvitnilegt að skoða hvernig
höfundar hugsa sér fyrirbærið draug. Eru
þeir áþreifanlegir eða einungis svipir? Hinn
framliðni er í flestum tilvikum sveipaður
dularblæ og efasemdum svo lesandi og
aðalpersóna sögunnar vita ekki hverju þeir
eiga að trúa. Síðasta skíðaferðin eftir Brynhildi
Þórarinsdóttur er mögnuð saga um krakka á
leið í skíðaferð með kennurum sínum. Sagan
gerist á tveimur tímaskeiðum. í upphafi
stendur Þorsteinn nokkur Pétursson múrari
við rætur Skálafells og virðir fyrir sér ryðgaðar
rústir skíðalyftunnar.
Þá kemur sagan um
skíðaferðalagið örlagaríka
þegar Þorsteinn, þá tólf
ára, fékk óþekktarkast
og óhlýðnaðist kennurum
sínum. Kannski varð það
honum til bjargar. Að
loknum lestri sögunnar veit
lesandi að Þorsteinn horfir
ekki bara á gamla skíðalyftu,
hann hugsar líka til þeirra sem
hurfu á mjög svo dularfullan
máta. Hinn framliðni
er þögull og dularfullur
björgunarsveitarmaður sem
svarar engum spurningum
en vinnur sína vinnu af
samviskusemi, að flytja krakkana úr fastri
rútu í skála. Meinið er að björgunarsveitin
sem hann tengist hætti störfum fyrir mörgum
árum vegna þess að maður og snjótroðari
lentu í djúpri sprungu og náðust aldrei upp.
Fleiri sagnanna gerast í snjó og kulda.
Verðlaunasaga Kristínar Helgu segir frá
skiðalyftu sem flutt er til landsins frá smáríkinu
Andorra. Skíðalyftunni fylgir draugur, kona
sem varð úti í lyftunni. Draugur Kristínar
er þögull og einmana, haldinn þráhyggju,
fær engan frið vegna skelfilegs dauðdaga.
Kristfn gefur söguhetjum sínum mjög svo
einkennandi nöfn sem tengjast snjó og kulda;
Snædís, Frosti, Drffa. Þetta gefursögunni kalt
yfirbragð.
Draugar eru bestir ef þeir segja sem minnst
og helst ekki neitt. Samkvæmt þjóðtrúnni
á að fylgja þeim dulúð og framandleiki.
Ekki fylgja þó allir draugar bókarinnar þessu
mynstri. Saga Kristínar Steinsdóttur, Gulur,
rauður, blár segir frá Karólínu sem er gulur
draugur, alveg að verða rauð. Hún lifir í
heimi hinna lifandi og nýturyls frá kaffivélum
veitingahúsa eins og svo margir aðrir draugar.
Draugunum er skipt í flokka eftir lit og eru
þeir bláu sístir, eiga minnsta möguleika. Þeir
rauðu eru atkvæðamestir og ryðja öðrum úr
vegi. Karólína kynnist stúlku sem er að læra
á hljóðfæri í gömlu húsi. Þær spjalla saman
og að lokum hjálpar stúlkan draugnum og
félögum að flytja heim því þar er ný kaffivél
með yndislegum kaffiilmi. Sagan er ósköp Ijúf
og skapar ekki mikla spennu milli heimanna
tveggja. Lesandinn verður varla hræddur
enda ekki ætlast til þess. Höfundur leikur sér
með þær staðreyndir að börn sjái meira en
fullorðnir, hafi sterkara ímyndunarafl. Hinir
eldri eru útundan í sögunni, fá ekki að vera
með í draugaleiknum.
Saga Iðunnar Steinsdóttur Allra sálna messa
byggir á sögunni um Djáknann á Myrká.
í sögu Iðunnar reynir framliðinn að teyma
stúlkuna Guðnýju með sér í gröfina og kallar
hana Ganýju í stíl við Garúnu f Djáknanum
á Myrká. Draugurinn er áþreifanlegur eins
og djákninn og tekur á stúlkunni. Hún fær
sig ekki lausa fyrr en hún fer með guðsorð.
Þegar nánar er að gáð kemur í Ijós að þetta
er gamall kærasti ömmu Guðnýjar sem hafði
látist í bílslysi rúmlega tvítugur. Sagan er
kjörið tækifæri til að kynna fyrir börnum
söguna um djáknann og fleiri þjóðsögur.
Eirðarlausir draugar
Fleiri sögur fjalla um framliðna sem hljóta
ekki frið í gröf sinni. Bruni eftir Kristínu
Steinsdóttur segir frá strák sem er komið
fyrir hjá frænku meðan foreldrar fara til
útlanda. Stráksi verður var við reyk og heldur
að kviknað sé í. En hann sér reykinn einn
og leitar til kennara síns og kemst að því að
hinn framliðni er stúlka sem hafði brunnið
inni fyrir æði mörgum árum. Hún biður hann
að hræðast ekki en halda ró sinni. Þegar hin
framliðna segir honum að móður hans muni
batna ákveður hann að taka drauginn í sátt.
Sagan skilur lesandann eftir með hæfilega
eftirvæntingu um hvernig fer.
Arndís Þórarinsdóttir á tvær sögur í bókinni,