Bændablaðið - 12.05.2021, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Miðvikudagur 12. maí 202148
MATARKRÓKURINN
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Hjónin á Kópsvatni fluttu í
sveitina haustið 1989 að Jaðri og
voru ráðsfólk þar í 10 ár. Bjuggu
eftir það á Flúðum.
Vorið 2008 komu þau svo inn í
búskapinn hjá bræðrunum Bjarna
og Magnúsi.
Þau kaupa og taka formlega
við rekstrinum 1. janúar 2009
en flytja ekki fyrr en vorið 2010
þegar búið var að endurnýja gamla
íbúðarhúsið.
Býli: Kópsvatn 1 í Hruna manna­
hreppi.
Staðsett í sveit: Í uppsveitum
Árnessýslu, 5 kílómetrum fyrir
ofan Flúðir.
Ábúendur: Þór Bjarnar Guðnason
og Marta Esther Hjaltadóttir.
Fjölskyldustærð (og gæludýra):
Þór og Marta eiga þrjár dætur. Alda,
31 árs, búsett í Stokkhólmi ásamt
manni og 8 mánaða dóttur, Unnur,
29 ára, starfsmaður VISS á Flúðum
og Selfossi, búsett á Kópsvatni og
Kristlaug, 26 ára (ólofuð!), starfs­
maður á Espiflöt í Biskupstungum,
búsett á Kópsvatni.
Stærð jarðar? Um 300 hektarar
og þar af 85 hektarar ræktaðir.
Gerð bús? Kúabú með 2x6 SAC
mjaltagryfju.
Fjöldi búfjár og tegundir? 40
mjólkurkýr og 6o geldneyti í upp­
eldi. 11 hross til yndis og ánægjuauka.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Þór fer í mjaltir klukkan sjö meðan
Marta kemur Unni af stað í vinnu.
Gegningar og annað tilfallandi yfir
daginn fram að kvöldmjöltum.
Í venjulegu árferði væri Marta
að stússast í ýmsum félagsstörfum
og kórsöng.
Skemmtilegustu/leiðinleg-
ustu bústörfin? Öll bústörf eru
skemmtileg nema helst að keyra
heim rúllum.
Hvernig sjáið þið búskapinn fyrir
ykkur á jörðinni eftir fimm ár?
Vonandi aukin mjólkurframleiðsla
þar sem aðstaðan leyfir það.
Hvar teljið þið að helstu tækifær-
in séu í framleiðslu á íslenskum
búvörum? Tækifærin liggja víða,
sérstaklega ef tekst að halda umræðu
um íslenskan landbúnað á jákvæð­
um og sanngjörnum nótum.
Hvað er alltaf til í ísskápnum? Það
er alltaf til mjólk, rjómi, smjör, skyr
og ostur.
Hver er vinsælasti maturinn á
heimilinu? Grjónagrautur og slátur
og gott nautakjöt.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Eftirminnilegustu
atvikin tengjast því þegar við
höfum tekið bætta aðstöðu í notkun
eins og geldneytaaðstöðu, mjalta­
gryfju og stækkun fjóss.
Próteinríkt nautakjöts- og kjúklingabaunasalat
– með hnetu chimichurri-dressingu
Lykillinn að vel heppnuðum
nautakjötsrétti er eldun á háum
hita fyrst, svo að lækka hitann,
kjötið eldist inn að kjarna og
verður mjúkt og bragðgott. Á
stundarfjórðungi má undirbúa og
elda þennan fallega, smekklega og
góða nautakjötsrétt.
Og hægt að bæta við meira
grænmeti og salati og gera hann enn
hollari.

Próteinríkt nautakjöts- og
kjúklingabaunasalat
Hráefni
› 70 g klettasalat
› 5 g góð kryddblanda
› 20 g sólblómafræ
› 20 g möndlur
› 400 g kjúklingabaunir
› 1 tómatur
› 1 vorlaukur
› 2 nautakjötssteikur að eigin vali
Það sem þú þarft aukalega:
› 1 msk. ólífuolía
› 2 msk. jómfrúarolía
› 2 msk. rautt eða hvítvínsedik
Aðferð
Það er mikilvægt að hafa pönnuna
mjög heita áður en nautakjötinu er
bætt út í, annars getur það soðnað á
pönnunni og orðið seigt. Til að tryggja
meyrt nautakjöt er einnig mikilvægt að
sneiða steikina gegn vöðvanum.
Eldið steikur
Hitið 1 msk. ólífuolíu á meðalstórri
pönnu við háan hita (sjá ábendingu um
eldun). Kryddið steikurnar með salti
og pipar. Lækkið hitann í meðalháan
og eldið steikurnar í 3­4 mínútur
á hvorri hlið fyrir miðlungseldað,
eða þar til þær eru eldaðar. Takið af
pönnunni og hvílið í fjórar mínútur.
Undirbúið hráefni
Á meðan, sneiðið vorlauk þunnt.
Saxið tómatinn gróft. Skolið og sigtið
vökvann af kjúklingabaunum (oftast
auðveldast að kaupa niðursoðnar).
Ristaðar möndlur
Setjið möndlurnar og sólblómafræin
á pönnu við meðalhita.
Ristið þar til þetta er orðið fallega
brúnt, í 3­4 mínútur. Takið það af
pönnunni.
Búið til chimichurri-dressingu
Setjið vorlauk, 2½ tsk. krydd að eigin
vali eins og chili, papriku og laukduft,
2 msk. auka jómfrúarolíu og 2 msk.
edik á pönnuna.
Kryddið vel með salti og pipar og
þeytið til að blanda vel saman. Hitið
við meðalhita þar til dressingin
kraumar og slökkvið síðan á hitanum.
Skerið steikur
Sneiðið steikurnar þunnt.
Blandið saman klettasalati,
kjúklingabaunum, steik, tómati,
möndlum, sólblómafræjum og
chimichurri­dressingu í stórri skál.
Skiptið salatinu niður í skálar til að
bera fram.
Ef það á að vera meiri orka er sniðugt
að saxa harðsoðin egg og strá yfir
salatið.
Sætar kartöflubollur fyrir
hamborgara eða samlokur
› 200 g sætar kartöflur marðar – um það
bil 3/4 bolli
› 180 ml (3/4 bolli) mjólk (eða 100 g
súrdeig og 100 g mjólk)
› 5 g (1 tsk.) þurrger
› 15 g (2 1/2 msk) púðursykur
› 50 gr (3 1/2 msk.) ósaltað smjör brætt
og við stofuhita
› 1 egg
› 500 g (3 1/3 bolli) próteinríkt hveiti
› 8 g (1 1/2 tsk.) borðsalt
Eggjagljái
› 1 egg
› 15 ml (1 msk.) mjólk
› Fræ eða korn til að toppa bollurnar
(– eftir smekk)
Sjóðið sætu kartöflurnar og maukið
þar til þær eru mjög sléttar. Þetta er
hægt að gera í örbylgjuofni, ofni eða
með því að sjóða. Látið þetta kólna
þar til það nær stofuhita.
Setjið mjólkina í skál eða könnu og
hitið hana aðeins í örbylgjuofni (sjá
skýringu 1). Þeytið púðursykurinn
þar til hann er uppleystur og bætið
síðan geri við. Setjið til hliðar í 5 til
10 mínútur eða þar til gerið byrjar að
virkjast og þú sérð froðu / loftbólur á
yfirborðinu.
Þeytið brædda smjörið (við stofuhita),
eggið og maukuðu sætu kartöfluna
og setjið allt í skálina í hrærivél með
deigkróknum.
Bætið við hveiti og borðsalti og byrjið
að hnoða deigið á miðlungs lágum
hraða. Hættið að hnoða og skafið
brúnir skálarinnar ef þörf krefur.
Hnoðið í um það bil 3 mínútur, aukið
síðan hraðann í meðalháan og haldið
áfram að hnoða í 5 til 7 mínútur.
Setjið deigið á borð sem búið er að
strá vel með hveiti – eða á smurðu
yfirborði – og takið það saman í stóra
kúlu (það verður samt ögn klístrað,
það er eðlilegt). Flytjið í hreina skál
sem hefur verið smurð létt, hyljið með
viskastykki og látið hefast í um það
bil eina til eina og hálfa klukkustund
– eða þar til deigið hefur tvöfaldast
að stærð.
Kýlið loftið úr deiginu og færið það
síðan yfir borð með hveiti á. Skiptið
deiginu í 12 jafnar kúlur (eða meira
eða minna ef þið viljið smærri eða
stærri bollur). Notið vog til að vigta
deigið og fá nákvæmlega sömu stærð
fyrir hverja bollu.
Fletjið deigkúluna varlega út með
fingrunum fyrir hverja bollu, teygið
hana út og brjótið síðan hvora hliðina
að miðju bollunnar til að skapa spennu
í deiginu. Snúið kúlunni við og veltið
henni varlega undir lófann – með því
að beita smávægilegum þrýstingi
á yfirborðið – til að fá fullkomlega
kringlótta bollu.
Setjið bollurnar á bökunarplötu og
hafið nægilegt pláss á milli hverrar
bollu til að þær geti hefast og stækkað
aftur. Leyfið þeim að hvíla í annað
sinn í 30 til 45 mínútur, eða þar til
bollurnar hafa risið aftur.
Hitið ofninn á 180 gráður.
Eggjagljái (valfrjálst)
Undirbúið eggjagljáann rétt áður en
þið bakið bollurnar með því að þeyta
saman egginu og mjólkinni. Penslið
gljáann yfir hverja bollu og stráið svo
fræjum (ef þið viljið) á toppinn yfir
bollurnar.
Bakið í um það bil 25 mínútur, eða
þar til bollurnar eru bústnar og gylltar.
Látið kólna alveg í bakkanum áður en
sætu kartöflubollurnar eru færðar til.
Gott er að pensla með brúnuðu smjöri
þegar þær koma heitar úr ofninum
fyrir fullkomin gljáa.
ATH Sæt kartaflan verður léttari eftir
bakstur svo það er mikilvægt að byrja
á sætri kartöflu sem er þyngri / stærri
en mælt er með í kartöflumús.
Bjarni Gunnar Kristinsson
matreiðslumeistari
Kópsvatn