Morgunblaðið - 30.03.2021, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 2021
Flugið Mikil umferð er jafnan um Reykjavíkurflugvöll, bæði vélar í áætlunarflugi og einkavélar sem lenda og taka á loft til skiptis. Ekki hefur umferðin minnkað eftir að eldgosið hófst.
Árni Sæberg
Fiskeldi er nýleg
atvinnugrein hér á
landi sem hefur
byggst upp á und-
anförnum áratug. Ef
framleiðsla í fiskeldi
fer í það magn sem
burðarþolsgetu svæða
er afmarkað er talið
að útflutnings-
verðmæti fiskeldis
geti verið nær 65
milljörðum kr. Fjár-
festing upp á tugi milljarða króna
liggur í greininni og frekari fjár-
festing bíður eftir frekari leyfum til
rekstrar. Munar þar mest um út-
flutning á eldislaxi en útflutnings-
verðmæti hans jókst um 29% á
milli ára og fór vægi hans í 70% út-
flutningsverðmætis eldisafurða á
árinu. Nú er svo komið að útflutn-
ingur á eldislaxi skilar næst-
mestum verðmætum
allra fisktegunda sem
fluttar eru frá Íslandi.
Þessi grein hefur farið
hratt vaxandi á und-
anförnum áratug og
má eiga von á að at-
vinnugreinin skili tug-
milljarða króna verð-
mætum í þjóðarbúið.
Svo að allt gangi upp
þá þurfa innviðir að
vera fyrir hendi sem
og viðhald á þeim.
Þannig má tryggja
vöxt greinarinnar og
sem mestan ávinning af henni.
Vaxtarverkir og
innviðauppbygging
Á vordögum 2019 voru samþykkt
lög um töku gjalds vegna fiskeldis í
sjó og fiskeldissjóð. Þar er gert ráð
fyrir að þriðjungur tekna af gjald-
töku af fiskeldi renni á komandi ár-
um í fiskeldissjóð sem sveitarfélög
geta sótt í til innviðauppbyggingar.
Það dugar þó skammt fyrir þeirri
innviðauppbyggingu sem sveit-
arfélög þurfa að ráðast í svo að
koma megi til móts við vaxandi
þörf vegna aukinna umsvifa fisk-
eldis. Lítil vissa er hjá sveit-
arfélögum um hve mikilla tekna er
að vænta þar sem sveitarfélögin
sækja um hvert fyrir sig í sjóðinn
og örðugt er að áætla tekjur fram í
tímann.
Sveitarfélögin njóta þess mikla
drifkrafts sem fiskeldið hefur í för
með sér. Íbúum fjölgar, atvinnu-
tækifæri verða fjölbreyttari og ald-
urspíramídinn breytist, því að hlut-
fallsleg fjölgun yngra fólks hefur
orðið í umræddum sveitarfélögum.
Þessu fylgja aukin verkefni og
áskoranir til sveitarfélaga svo um
munar. Sum samfélög þar sem íbú-
um hafði fækkað takast nú á við
vaxtarverki í umfangsmikilli og
kostnaðarsamri innviðauppbygg-
ingu.
Heildargreining af gjaldtöku
Undirrituð hefur lagt fram
þingsályktunartillögu sem snýr að
því að yfirfara laga- og regluger-
ðaumhverfi gjaldtökunnar í heild
og sérstaklega það sem snýr að
sveitarfélögum þar sem sjókvíaeldi
er stundað og skýra heimildir
sveitarfélaga til gjaldtöku. Tillagan
snýr ekki að aukinni gjaldtöku
heldur þarf að tryggja að tekjur af
slíkri gjaldtöku standi undir nauð-
synlegum verkefnum þeirra sveit-
arfélaga sem standa næst eldinu
ásamt því að tryggð sé sjálfbærni
þeirra hafna og samfélaga þar sem
þessi atvinnustarfsemi er stunduð.
Tillagan gengur út á að Alþingi
ályktar að fela samgöngu- og sveit-
arstjórnarráðherra, fjármála- og
efnahagsráðherra og sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra að skipa
starfshóp til þess að yfirfara laga-
og reglugerðaumhverfi sjókvíaeldis
með hliðsjón af gjaldtöku af fisk-
eldi. Tillagan felur einnig í sér end-
urskoðun á heildargreiningu á
gjaldtöku ríkis og sveitarfélaga af
fiskeldi og tillögur að lagabreyt-
ingu sem skýra heimildir til töku
gjalda til að standa undir nauðsyn-
legri þjónustu ríkis og sveitarfé-
laga af sjókvíaeldi. Alþingi verði
kynnt skýrsla eigi síðar en í lok árs
2021.
Eftir Höllu Signýju
Kristjánsdóttur » Sveitarfélögin njóta
þess mikla drif-
krafts sem fiskeldið hef-
ur í för með sér. Þessu
fylgja aukin verkefni og
áskoranir til sveitarfé-
laga svo um munar.
Halla Signý
Kristjánsdóttir
Höfundur er þingmaður
Framsóknarflokksins.
Tekjur sveitarfélaga af gjaldtöku fiskeldis
Nú hefur sam-
gönguráðherra til-
kynnt að ekkert verði
af framkvæmdum við
mislæg gatnamót á
Reykjanesbraut við
Bústaðaveg á árinu
2021 eins og sam-
göngusáttmálinn
kveður á um, heldur
verði það ekki fyrr en
2025. Samgöngu-
ráðherra, fjár-
málaráðherra og borgarstjóri,
ásamt bæjarstjórum á höfuðborg-
arsvæðinu, undirrituðu sáttmálann
í september 2019. Engar aðgerðir
næstu fjögur ár við þessi hættu-
legustu gatnamót borgarinnar.
Hvorki samgönguráðherra né
borgarstjóri hafa útskýrt op-
inberlega hvers vegna þessi
ákvörðun var tekin.
Í yfirlýsingu sinni minntist ráð-
herra ekki einu orði á borgarlínu
og þá tugi milljarða króna sem á
að eyða í þá framkvæmd á næstu
mánuðum og árum.
Þar er verið að leggja
í vegferð upp á 100-
120 milljarða króna,
sem aðallega Reykja-
víkurborg og nokkur
önnur sveitarfélög á
höfuðborgarsvæðinu,
ríkissjóður og bílaeig-
endur bera kostnað
af. Það ævintýri virð-
ist eiga að halda
áfram athugasemda-
laust.
Borgarlína hefur
forgang, aðrar mikilvægar
framkvæmdir bíða
Aðgerðaleysi borgaryfirvalda,
hvað varðar mikilvægar sam-
göngubætur í Reykjavík, hefur
staðið yfir í Reykjavík meira og
minna í áratug. Kostnaður við
borgarlínu hefur forgang en aðrar
mikilvægar og afar hagkvæmar
samgöngubætur eru látnar mæta
afgangi hjá núverandi meirihluta í
borgarstjórn.
Í blaðagrein í Morgunblaðinu 22.
mars sl. segir Sigurborg eftirfar-
andi: „Grundvöllur borgarlínu
kemur skýrt fram í svæð-
isskipulagi höfuðborgarsvæðisins,
sem var samþykkt af öllum sveit-
arfélögum árið 2015, af meirihluta
og minnihluta.“ Þetta eru rang-
færslur hjá Sigurborgu. Borg-
arstjórnarflokkur Sjálfstæð-
isflokksins hefur aldrei staðið að
slíkri samþykkt. Á fundi borg-
arstjórnar 2. júní 2015 sátu borg-
arfulltrúar Sjálfstæðisflokksins hjá
við atkvæðagreiðslu um svæð-
isskipulag höfuðborgarsvæðisins
2015-2040.
Borgarlínufarsinn á greinilega
eftir að halda áfram gagnrýn-
islaust af hálfu ríkisins, en stór
hluti af kostnaði við framkvæmd
borgarlínu verður greiddur af rík-
inu og flestum sveitarfélögum á
höfuðborgarsvæðinu, auk fyrirhug-
aðra veggjalda á bifreiðaeigendur.
Frá því samgöngusáttmálinn var
undirritaður í september 2019
hafði meirihlutinn í Reykjavik
nægan tíma til að gera nauðsyn-
legar ráðstafanir í skipulagi mis-
lægra gatnamóta á Reykjanes-
braut við Bústaðaveg þannig að
framkvæmdir gætu hafist á þessu
ári. Meirihlutinn í Reykjavík að-
hafðist ekkert í þeim efnum, enda
enginn vilji til þess hjá honum þótt
borgarstjóri hafi undirritað sam-
komulag við ríkið um að það yrði
gert á árinu 2021.
Kostnaður við umferðartafir
metinn á yfir 20 milljarða á ári
Ákvörðun samgönguráðherra er
greinilega afleiðing af vinnubrögð-
um meirihlutans í Reykjavík í
samgöngumálum borgarinnar, sem
eru síður en svo með öryggi og
hagsmuni rúmlega 100 þúsund bíl-
eigenda í Reykjavík í huga. Kostn-
aður við umferðartafir er metinn á
yfir 20 milljarða á ári. Einnig er
augljóst að með því að taka ak-
reinar af almennri umferð og
leggja þær undir borgarlínuna er
verið að auka umferðartafir. Miðað
við óbreytta stefnu er ljóst að
kostnaður vegna umferðartafa á
höfuðborgarsvæðinu mun nema
mörgum tugum milljarða eftir 10-
20 ár.
Áherslur meirihlutans liggja
fyrst og fremst í því að gera einka-
bílnum eins erfitt fyrir og kostur
er, loka að verulegu leyti fyrir um-
ferð einkabíla í miðborg Reykja-
víkur, þétta byggð óhóflega í mið-
borginni og nærliggjandi hverfum
og tefja lagningu Sundabrautar og
gerð mislægra gatnamóta á
Reykjanesbraut við Bústaðaveg.
Umferðarmál borgarinnar eru í
ólestri en á sama tíma er meiri-
hlutinn í borgarstjórn mjög upp-
tekinn m.a. við að finna leiðir til að
leggja Reykjavíkurflugvöll niður,
koma í veg fyrir byggingu mis-
lægra gatnamóta, byggja flugvöll í
Hvassahrauni og ráðstafa tugum
milljarða króna í borgarlínu á
næstu árum.
Eftir Vilhjálm Þ.
Vilhjálmsson » Borgarlína hefur for-
gang en aðrar mik-
ilvægar samgöngu-
bætur eru látnar mæta
afgangi.
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Höfundur er fv. borgarstjóri.
Hættuástand í umferðarmálum framlengt