Fréttablaðið - 08.09.2021, Blaðsíða 14

Stjórnmálaflokkarnir eiga
flestir rætur í þessari sögu
og það er tímabært að við
förum að segja frá stjórn-
pólitískri sögu í myndum.
1208 Víðinesbardagi háður. Þar áttust við fylgismenn
Guðmundar Arasonar biskups og ættir Ásbirninga
og Svínfellinga.
1636 New College, sem síðar varð Harvard-háskóli,
stofnaður.
1727 Eldur kviknar í hlöðu í Cambridge-skíri á Englandi
meðan brúðusýning stendur yfir. 78 farast, meiri-
hlutinn börn.
1891 Fyrsta hengibrú Íslands er vígð. Hún er yfir Ölfusá.
1905 Sterkur jarðskjálfti ríður yfir Ítalíu. Talið er að allt að
2.500 hafi látist.
1931 Leyfður hámarkshraði íslenskra bíla hækkaður í 40
kílómetra utan þéttbýlis og í 25 í þéttbýli.
1975 Dagblaðið, frjálst og óháð dagblað,
hefur göngu sína.
1978 Íranskir hermenn skjóta á mót-
mælendur í Teheran. Á þriðja
þúsund látast. Atburðurinn
markar upphafið að falli
konungsfjölskyldunnar.
1987 Íslenska fimmtíu króna
myntin er sett í umferð.
Korter yfir sjö er heimildarmynd
um verkalýðshreyfinguna á
fimmta og sjötta áratug síðustu
aldar. Leikstjóri myndarinnar
segir verkfallið 1955 tímamóta­
atburð í sögu Íslands.
arnartomas@frettabladid.is
Heimildarmyndin Korter yfir sjö verður
frumsýnd í Bíó Paradís annað kvöld. Þar
er verkfallið mikla árið 1955 í brenni­
depli og tíðarandi og verkalýðssaga á
fimmta og sjötta áratugnum skoðuð.
„Kveikjan að myndinni er í raun af
gömlum áhuga mínum á stjórnmálum
og sögu á Íslandi,“ segir Einar Þór Gunn­
laugsson leikstjóri myndarinnar. „Mig
hefur lengi langað til að gera mynd um
söguleg pólitísk átök og mér hefur lengi
þótt þessi atburður og þetta tímabil
vera stór hluti Íslandssögunnar.“
Í dag, sextíu árum síðar, segir Einar
að við finnum enn fyrir því sem gerðist
á þessum tíma. „Stjórnmálaflokkarnir
eiga f lestir rætur í þessari sögu og það
er tímabært að við förum að segja frá
stjórnpólitískri sögu í myndum.“
Ólíkur tíðarandi
Verkföllin á þessum tíma mörkuðu
ýmis tímamót en árið 1952 var það í
fyrsta skipti sem ríkissáttasemjari steig
inn í verkfallsumræður.
„Þarna var í fyrsta sinn mikil áhersla
lögð á félagslegar og réttindalegar
úrbætur í stað þess að krónutalan ein
væri í brennidepli,“ segir Einar. „Þetta
var líka í fyrsta skipti sem mörg verka­
lýðsfélög fóru í samhæfðar aðgerðir. ASÍ
var þá ekki lengur pólitískur f lokkur
heldur fjöldasamtök, þótt enn væri hart
barist um völd þar.“
Einar segir að við gerð myndarinnar
hafi það komið sér á óvart að sjá hversu
mikil fátækt hafi verið á landinu á
þessum tíma. „Braggahverfin voru
víða um allt höfuðborgarsvæðið,“ segir
hann. „Þess vegna var verið að berjast
fyrir ýmsum grundvallarréttindum. Í
dag er ennþá verið að berjast fyrir sömu
hlutum – krónutöluhækkunum, félags­
legum úrbótum, fríi og öðru, þótt veru­
leikinn að baki sé allt annar.“
Þá bendir Einar á að ólíkt nútímanum
hafi stjórnmálaf lokkarnir á þessum
tíma haft mun beinni tengingar inn í
verkalýðshreyfingarnar. „Það var alveg
ljóst og ekkert leynt um það,“ segir
hann. „Núna er þetta tímabil alveg búið.
Verkalýðshreyfingin hefur ekki lengur
beinan fulltrúa á Alþingi.“
Gullgrafarastemning
Myndefni heimildarmyndarinnar segir
Einar að komi víða að. „Myndirnar eru
f lestallar geymdar á Kvikmyndasafni
Íslands og eru frá þessu tímabili, 1942
til 1955,“ segir hann. „Þar er til dæmis
dönsk mynd sem heitir Ferðalag um
Ísland sem er virkilega vel gerð og mikið
af myndefni frá 1. maí­göngum.“
Þá segir Einar að við heimildaleit
hafi fundist ljósmyndir frá blaðamanni
Þjóðviljans á Þjóðminjasafninu sem
fengust skannaðar fyrir myndina. „Þær
eru líklega að birtast í fyrsta skipti síðan
þær birtust í blaðinu 1955,“ segir hann.
„Það hefur verið hálfgerð gullgrafara­
stemning að finna þessar myndir.“ n
Verkfallið sem markaði tímamót
Sveit verkfallsvarða sem lenti í átökum
fyrstu nótt verkfallsins 1955.
MYND/JÓN BJARNASON
Einar segir að við finnum enn í dag fyrir atburðunum sem áttu sér stað á þessum tíma.
Honum kom á óvart að sjá hve mikil fátækt var á Íslandi. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Ástkær eiginkona mín, móðir,
tengdamóðir, amma og langamma,
Hjördís Hentze Magnússon
Suðurbraut 8, Hafnarfirði,
lést í faðmi fjölskyldunnar
2. september á hjúkrunarheimilinu
Sólvangi. Útförin fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn 10. september kl. 10.
Sigurður Birgir Magnússon
Ólafur Sigurðsson
Freyja Margrét Sigurðardóttir
tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
sonur, bróðir og tengdasonur,
Hlynur Þór Haraldsson
Hringbraut 43, Hafnarfirði,
lést heima í faðmi fjölskyldunnar
fimmtudaginn 2. september. Útförin fer
fram frá Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn
10. september kl. 15. Bálför fer fram síðar.
Fríður Ósk Kjartansdóttir
Flóki Þór Hlynsson og Daði Þór Hlynsson
Elín Jakobsdóttir Haraldur Þór Benediktsson
Helga Lucia Haraldsdóttir Óðinn Rafnsson
Kolbrún Ósk Ómarsdóttir
Kjartan Örn Steindórsson Elísa Jóhannsdóttir
Innilegar þakkir fyrir hlýhug og samúð
vegna andláts og útfarar móður okkar,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
Magnúsínu
Guðmundsdóttur
sem lést þann 12. ágúst.
Sérstakar þakkir færum við starfsfólki
hjúkrunarheimilisins Grundar fyrir góða umönnun.
Guðmundur Ólafsson Lára Erlingsdóttir
Sjöfn Ólafsdóttir Erlingur Hjaltason
Guðrún Ólafsdóttir Magnús Sigurðsson
barnabörn og barnabarnabörn.
Ástkær eiginmaður minn,
Geir Guðlaugsson
bóndi á Kjaranstöðum II,
lést á Heilbrigðisstofnun Vesturlands á
Akranesi miðvikudaginn 1. september.
Útförin fer fram frá Akraneskirkju
mánudaginn 13. september kl. 13.
Streymt verður frá athöfninni á vef Akraneskirkju,
www.akraneskirkja.is.
Blóm og kransar eru afþökkuð en þeim sem vilja minnast
hins látna er bent á styrktarreikning Innra-Hólmskirkju.
Banki 0326-22-1873, kennitala 660169-5129.
Jóhanna Þórdís Þórarinsdóttir
dætur og tengdasynir
barnabörn, barnabarnabörn og barnabarnabarnabarn.
Ástkær faðir minn, tengdafaðir og afi,
Oddur Gústafsson
hljóðupptökumaður,
Dísarási 19,
lést á líknardeild Landspítalans
25. ágúst. Útför fer fram frá Árbæjar-
kirkju föstudaginn 10. september kl. 13.
Hildur Hrönn Oddsdóttir Sigurður Þórir Þorsteinsson
Paul Terrill Einar Raymond Terrill
Erna Þórey Sigurðardóttir Eiður Þorsteinn Sigurðsson
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
Garðar Jóhannesson
húsasmíðameistari,
Suðurlandsbraut 58, Reykjavík,
lést á Hjúkrunar- og dvalarheimilinu
Höfða, Akranesi, sunnudaginn 22. ágúst sl.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey.
Ástvinir þakka auðsýnda samúð og vinarhug. Sérstakar
þakkir færum við starfsfólki Höfða fyrir góða umönnun.
Sigurlaug Garðarsdóttir Sigvaldi Gunnarsson
Jóhanna Ólöf Garðarsdóttir Axel Gunnar Guðjónsson
Bryndís Garðarsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn.
Okkar ástkæra
Sigrún Gísladóttir
fyrrverandi skólastjóri,
Hofakri 7, Garðabæ,
lést á líknardeild Landspítalans
1. september. Útför hennar fer fram
frá Hallgrímskirkju föstudaginn
10. september klukkan 13.
Arnar Þór Guðjónsson Áslaug Árnadóttir
Halldór Fannar Guðjónsson Lára G. Sigurðardóttir
Heiðar Guðjónsson Sigríður Sól Björnsdóttir
Júlíus Sæberg Ólafsson
Hjördís Gísladóttir
Orri, Bjarki, Stefán, Flóki, Nökkvi, Sigrún, Rut og Fróði
Merkisatburðir
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
Steinar Geirdal
byggingafræðingur,
Norðurbrú 2, Garðabæ,
lést fimmtudaginn 2. september sl.
Útförin fer fram frá Vídalínskirkju
föstudaginn 10. september klukkan 13.00.
Vigdís Erlingsdóttir
Sverrir Geirdal Lára Jóhannesdóttir
Snorri Geirdal Christina Byø
Dagný Geirdal Bergþór Haukdal Jónasson
barnabörn og barnabarnabörn.
TÍMAMÓT FRÉTTABLAÐIÐ 8. september 2021 MIÐVIKUDAGUR