Ásgarður : blað starfsmanna ríkis og bæja - 14.02.1967, Blaðsíða 31

viðhlítandi árangur af ráðstöfunum löggjafans
og framkvæmdavaldsins. Ber að harma að sam-
staða hefir ekki náðst um þetta atriði. Ég vil
skjóta því hér inn í að 17. sept. 1942, þ. e. 8
mánuðum eftir stofnun B. S. R. B., ritaði stjórn
þess bréf til A. S. I., Búnaðarfélags íslands og
Fiskifélags Islands í því skyni að leita eftir
„frjálsri, víðtækri samvinnu með launþegum
og framleiðendum“ . . . gegn „sívaxandi dýr-
tíð“ . . . „með heill almennings fyrir augum“
. . . og árið 1947 áttum við fulltrúa á ráðstefnu
stéttarfélaga um dýrtíðarmál, og enn mætti
nefna fleiri dæmi. Nú er eitt af helztu áhuga-
málum okkar að stofnuð verði hagstofnun laun-
þegasamtakanna, sem m. a. hefði það með
höndum að fylgjast með launaþróun, markaðs-
málum og öllum efnahagsþáttum, sem áhrif hafa
á verðlag og kaupgjald í landinu, til þess að
auðveldara verði að glöggva sig á hverjar ráð-
stafanir séu eðlilegastar á hverjum tíma. Ann-
ars er erfitt að fjalla um dýrtíðarmál á hlut-
lægan hátt, þar sem flokkapólitík ræður skoð-
unum manna, má furðulegt heita hve oft hefir
náðst góð samstaða um mál þessi á þingum
okkar.
Lífeyrissjóðurinn reyndist
helzta björgin fyrir ríkið
á stríðsgróðatímanum
— Kom ekki mikið los á menn í þjónustu
ríkisins þegar stríðsgróðinn sneri við öllu mati
á peningum og tryggri atvinnu?
— Jú, vissulega má segja það, en það sem
varð helzta björgin fyrir ríkið var tilkoma líf-
eyrissjóðs fyrir fasta starfsmenn. Það var fyrsti
sigur B. S. R. B. að fá endurskoðuð lög um líf-
eyri starfsmanna. Skömmu áður en bandalagið
var stofnað kom heim frá námi í tryggingafræði
við Kaupmannahafnarháskóla Guðm. Kr. Guð-
mundsson, — nú forstjóri íslenzkra endurtrygg-
inga. — Ein af aðalkröfum okkar var að fá líf-
eyrisrétt. Samkv. ósk stjórnar B. S. R. B., sem
þáverandi form. Sig. Thorlacius fylgdi eftir af
mikilli og alþekktri lagni sinni, þá féllst þáver-
andi fjármálaráðherra Jakob Möller á, að skipa
nefnd til að athuga eftirlaunamál og semja frv.
Skipaði hann af sinni hálfu prófessor Ólaf heit-
inn Lárusson og samkv. okkar tilnefningu ný-
nefndan tryggingafræðing. Sömdu þeir frv. til
laga um lífeyrissjóð starfsmanna ríkisins, og
breyttu einnig lögum um lífeyrissjóð barna-
kennara. Aðalreglan var að allir ráðnir, settir
eða skipaðir áttu rétt til að vera sjóðfélagar, ef
þeir höfðu 3ja mánaða uppsagnarfrest. Ákveðið
var að sjóðfélagar greiddu 4% en ríkið 6% af
launum í iðgjöld til sjóðsins, hefir það haldizt
síðan.
Allróttæk breyting var gerð á lögunum 1963,
m. a. fengu þá opinberir starfsmenn fullan rétt
til ellilífeyris skv. lögum um almannatryggingar
auk þess lífeyris, er sjóðfélagi á rétt til úr sín-
um lífeyrissjóði.
Eftirlaunaréttur bæjarstarfsmanna hefir mót-
azt af lögum þessum, en verið einna erfiðasta
viðfangsefni félaga okkar í smærri bæjafélög-
um.
—Hvenær var farið að veita lán úr lífeyris-
sjóðum til húsbygginga?
— I lok stríðsins, en þó einkum árið 1946
kom mikill skriður á húsbyggingar fyrir opin-
bera starfsmenn ekki síður en aðra landsmenn,
þá spruttu upp mörg byggingasamvinnufélög,
sem stofnuð voru vegna ákvæða um ríkisábyrgð.
Þó að ýmsir örðugleikar væru um framkvæmd-
ir meðan íbúðabyggingar voru háðar leyfisveit-
ingum, byggðust fjölmargar íbúðir fyrir ríkis-
starfsmenn, er hlutu lán úr lífeyrissjóðum
þeirra. Þetta varð öðrum stéttum til fyrir-
myndar, margir lífeyrissjóðir hafa verið stofn-
aðir, og þá einkum með það í huga að safna
lánsfé til húsbygginga, enda mikil þörf vegna
lánsfjárskorts á almennum peningamarkaði.
Þegar húsnæðismálastjórn var stofnsett kom
fram mjög einkennilegt sjónarmið, er réði því
að þeim, sem áttu rétt á láni úr lífeyrissjóði, var
synjað um lán úr þessum sameiginlega sjóði
landsmanna.
Þetta fékkst lagfært um tíma fyrir áróður
okkar og ýtni þáverandi formanns okkar, Sig-
urðar Ingimundarsonar kennara, gekk hann þar
fram með lagni og atorku, en ekki stóð sú dýrð
lengi. Nú fá lífeyrissjóðsfélagar ekki nema hálft
lán hjá húsnæðismálastjóm. Ég hygg að þessar
réttindaskerðingar opinberra starfsmanna hljóti
að stafa af miklum misskilningi og nærsýni
fremur en öfund og illgimi. Iðgjöld greidd 1
lífeyrissjóði eru ekki annað en sparifé viðkom-
andi sjóðfélaga, iðgjaldshluti launþegans er beint
framlag hans, sem aðrir leggja í sparisjóði, og
ASGARÐUR
31