Ásgarður : blað starfsmanna ríkis og bæja - 14.02.1967, Blaðsíða 34

— Hvernig háttar til á Norðurlöndum í þess-
um efnum?
— Ég veit ekki til að hliðstæð lög séu í gildi
í nágrannalöndunum. í Danmörku munu þó
ýmiskonar lög, er kveða á um almennar skyld-
ur opinberra starfsmanna, vera túlkuð þannig
að opinberum starfsmönnum sé óheimilt að gera
verkföll. í Noregi og Svíþjóð hafa opinberir
starfsmenn fengið viðurkenndan verkfallsrétt,
en þó með ýmsum takmörkunum á rétti til
vinnustöðvunar.
— Þú minntist á lögin frá 1954 um réttindi
og skyldur opinberra starfsmanna.
— Já, ég tel þau merkasta áfanga, sem náðst
hefur í kjarabaráttunni á þeim tíma er ég var
formaður. Þessi löggjöf hafði lengi verið á döf-
inni, því að skömmu eftir stríð hafði Gunnari
Thoroddsen, núverandi sendiherra, verið falið
að undirbúa þessa löggjöf, sem hlaut endan-
lega staðfestingu árið 1954. Þessi lög leystu
svo sem ekki allan vanda, en ég tel að réttar-
staða opinberra starfsmanna hafi verið stórum
betri eftir að lögin voru sett en áður. Tími for-
ystumannanna hafði áður mikið farið í að sinna
kvörtunum vegna tilefnislausra uppsagna, og
það var erfitt að leita samninga við þá aðila, sem
höfðu staðið fyrir uppsögnunum. Eftir að lög-
gjöfin hafði tekið gildi voru slík þrætumál rekin
fyrir dómstólum með ólíkt meiri árangri, þó að
sumir úrskurðir dómstóla í þessum málum hafi
að vísu valdið vonbrigðum.
Launalög á
erfiðum tímum
Annað stórmál frá þessum tíma voru launa-
lögin frá 1955. Þá voru erfiðir tímar á margan
hátt, aflaleysisár og óhagstæð verzlunarkjör. Á
slíkum tímum eru ekki góðar aðstæður til að
bæta kjörin. Mest áherzla var lög'ð á að vinna
upp það, sem tapazt hafði á undanförnum árum,
og reyna að tryggja það að launin fylgdu al-
mennum dýrtíðarbreytingum. Ég tel að þetta
hafi tekizt í meginatriðum og þýðingarmest að
þeir lægstlaunuðu fengu talsverðar hækkanir
og innbyrðis flokkun var skynsamlegri en áður
hafði verið.
Á árunum 1948—1956 ríkti kyrrstöðutímabil
í efnahagsmálum almennt, og gerði það að
sjálfsögðu erfiðara um vik fyrir stéttir eins og
opinbera starfsmenn að bæta kjör sín verulega.
— Hvað myndir þú vilja segja um launa-
jöfnuðinn, telur þú að hér sé meiri launajöfn-
uður en annars staðar?
— Það er ekki vafi á því, að launajöfnuður
er hér meiri en í nágrannalöndunum. í byrjun
aldarinnar voru árslaun um 8000 krónur, eða
um 16 föld góð laun verkamanns á sama tíma.
Fyrir launalögin 1955 voru ráðherralaun vart
meiri en sem svaraði tvöföldum árslaunum
verkamanns á dagvinnukaupi.
Síðustu árin hefur þetta dálítið breytzt og
eru ráðherralaun nú tæplega þrefalt hærri en
verkamannalaun. Ef miðað er við fyrri tíma
sést hve breytingin hefur orðið gífurleg, og
má þá einnig minna á, að um aldamótin greiddu
embættismenn mjög lága tekjuskatta.
I minni formannstíð voru launin það lág, að í
samningunum 1955 var lögð megináherzla á að
tryggja að menn gætu lifað af launum sínum,
og því voru þeir sem höfðu betri tekjur látnir
sitja á hakanum. í seinni tíð hefur efnahagurinn
batnað og þá kemur sú spurning hvort ekki
sé of langt gengið í launajöfnuninni. í síðustu
samningum voru félagsmenn B. S. R. B. yfir-
leitt sammála um að teygja meir úr launastig-
anum en áður var. Ég tel að nú séu að skapazt
að ýmsu leyti ný viðhorf í þessum efnum, og
þess er að vænta að ríkisvaldið átti sig á þeirri
þróun, sem „þekkingarbyltingin“ hefur í för
með sér, en hvað snertir skilgreiningu á því
hugtaki, og þau nýju viðhorf, sem hún skapar,
m .a. í launamálum, verð ég hér að láta nægja
að vísa til kjallaragreinar, sem ég skrifaði um
þetta mál í Mbl. þ. 16. des. s. 1.
Efnahagsmólin
náskyld stjórnmálum
— B. S. R. B. hefur oft gert samþykktir um
efnahagsmál. Telur þú að samtökin leggi næga
áherzlu á þann þátt kjarabaráttunnar?
— Efnahagsmálin eru náskyld almennum
stjórnmálum, og því ætíð hætta á talsverðri
togstreitu. Af því leiðir svo aftur hætta á því
að á samþykktir um þessi mál verði litið sem
pólitíska skoðanakönnun á bandalagsþingum.
Þótt efnahagsmálin hafi á seinni þingum horfið
34
ASGARÐUR