Fréttablaðið - 04.12.2021, Blaðsíða 96

Ljóðagerð Hauks
Ingvarssonar er
öflugur texti.
Spilamennskan er svo
gott sem fullkomin.
Hún er tær og meitluð,
hröð tónahlaup glitr-
andi, tónmyndunin
blæbrigðarík og fáguð.
GEISLADISKUR
Víkingur Ólafsson:
Mozart &
Contemporaries
Deutsche Grammophon
Jónas Sen
Rannsóknir hafa upplýst að þeir
sem hlusta á sónötu fyrir tvö píanó
í D-dúr K 448 eftir Mozart rétt áður
en þeir eiga að leysa ákveðnar heila-
þrautir, standa sig betur en aðrir. Vís-
indarannsóknir hafa líka sýnt fram á
að sama sónata, ef hlustað er á hana
í um tíu mínútur á kvöldin daglega,
leiðréttir tímabundna truflun á raf-
virkni heila flogaveikisjúklinga.
Mig grunar að þetta eigi við um
fleiri verk eftir snillinginn en aðeins
þessa tilteknu sónötu. Tilvalið er því
að setja nýjasta geisladisk Víkings
Heiðars Ólafssonar á fóninn. Hann
jafnast örugglega á við líkamsrækt
fyrir heilann.
Hér er að vísu meira en bara
Mozart. Víkingur spilar líka verk
eftir nokkra samtímamenn, það
er Baldassare Galuppi, Domenico
Cimarosa, Carl Philipp Emanuel
Bach og Haydn gamla. Fyrir bragðið
fær maður betri tilfinningu fyrir
tímabilinu þegar Mozart var uppi,
stemningunni sem þá ríkti.
Breið túlkun
Spilamennskan er svo gott sem full-
komin. Hún er tær og meitluð, hröð
tónahlaup glitrandi, tónmyndunin
blæbrigðarík og fáguð. Mikil breidd
er í túlkuninni, og kemur það hvað
best út í d-moll fantasíunni, sem
Mozart kláraði ekki. Hún er inn-
hverf og tregafull, og Víkingur nær
að miðla skáldskapnum þannig að
það hittir mann í hjartastað.
Sú útgáfa sem er þekktust af
verkinu er með glaðlegum loka-
kafla, en hann er ekki eftir Mozart.
Upprunalega gerðin endar á hljómi
sem kallar á niðurlag, og Víkingur
leysir það með því að spila strax á
eftir ofurhratt Rondó í D-dúr K 485.
Það smellpassar. Verkin tvö eru eins
og ein órofa heild, en andstæðurnar
þar á milli eru ákaf lega skarpar.
Útkoman er mögnuð.
Flottar útsetningar
Nokkrar áhugaverðar útsetningar
gleðja eyrað. Fyrir það fyrsta hefur
Víkingur sjálfur útsett sónötur eftir
Cimarosa, klætt þær hljómum sem
ekki er að finna í upprunalegu gerð-
unum. Þeir eru einstaklega fallegir
og gefa tónmálinu munúðarfullan
blæ sem skapar draumkennda
stemningu.
Útsetning Víkings á hæga kafl-
anum úr þriðja strengjakvint-
ettinum eftir Mozart er líka for-
kunnarfögur. Og svo er dásamlegt
að heyra útsetningu Liszts á Ave
Verum Corpus eftir meistarann,
sem er þrungin helgi, akkúrat eins
og hún á að hljóma.
Mollinn áhrifameiri
Ég er á þeirri skoðun að Mozart sé
almennt betri í moll en í dúr. Moll-
inn er dekkri og þar fær tónlistin
einhverja dýpt sem vantar í hinum
verkunum. Mollinn er ríkjandi á
seinni hluta disksins, og er c-moll
sónatan í öndvegi. Hún er gædd
rétta dramanu, sorginni, eftir-
sjánni, jafnvel örvæntingunni.
Bob Hope sagði einu sinni um
ónefndan píanista: „Þegar hún byrj-
aði að spila kom Steinway sjálfur í
eigin persónu og strokaði nafn sitt
af f lyglinum.“ Ekki er mikil hætta á
að það gerist hér. ■
NIÐURSTAÐA: Glæsilegur geisla-
diskur með sannfærandi túlkun.
Dásamlegur í höndum Víkings
BÆKUR
Menn sem elska menn
Haukur Ingvarsson
Útgefandi: Mál og menning
Fjöldi síðna: 76
Kristján Jóhann Jónsson
Ljóðmælandinn í „Menn sem elska
menn“ fer til Osló, leggst upp í rúm
á hóteli og spyr sig hvað hann sé
að gera þar. Væntanlega veit hann
hvers vegna hann keypti f lugmiða
til Osló og útvegaði sér hótelher-
bergi. Hann veit líka að hann ætlar
á safn vegna rannsóknar sem snýst
ekki um norsku konungsfjölskyld-
una. Af hverju spyr maðurinn þá
þessarar spurningar? Það er meðal
annars, eins og hann segir, vegna
þess að hann er hvorki persóna í
bók eftir Braga Ólafsson né Steinar
Braga, getur hvorki dvalið í óskiljan-
legri atburðarás né einbeitt sér að
hinu óttalega.
Ljóðmælandinn kynnir til sög-
unnar Sigurd Hoel, sem var norskur
rithöfundur, róttæklingur og for-
ystumaður í hópi norskra rithöf-
unda, og Fjölnismanninn Tómas
Sæmundsson, sem var leiðandi í
hópi íslenskra menningarvita á
sínum tíma. Báðir voru hugsjóna-
menn. Sá þriðji sem nefndur er til
sögunnar kemur á óvart, en það er
Grænlandshákarlinn. Hann er nán-
ast forsöguleg vera, býr í djúpinu og
tekur það sem hann vill taka og
getur tekið. Táknar hann knýjandi
þrá? Sigurd las alla merkustu höf-
undana og reykti eins og strompur
meðan loftvarnaflauturnar gullu.
Tómas fékk sendan bókapakka dag-
inn sem hann dó, hóstandi blóði.
Ekkert stöðvaði leit þeirra tveggja
nema dauðinn.
Inn í þessa mynd
dregst ást Fjölnis-
mannsins Tómasar
á Jónasi Hallgríms-
syni. Listaskáldið
góða hefði á okkar
t í m u m l í k l e g a
verið skilgreint sem
áfengissjúklingur
og talist ótrúleg
meðvirkni að lesa
ljóðin hans og hafa
áhyggjur af líðan
hans, en það gerði
Tómas. „Það er sárt að elska mann,“
segir í bók Hauks og látið er að því
liggja að ef þú „elskar mann sem
elskar mann sem elskar mann“ haf-
irðu veðdregið þig ást á heiminum
og mannkyninu og viðurkennir
að fólk skipti þig meira máli en allt
annað, og það er kannski svarið við
spurningu ljóðmælandans.
Auðvitað er oft tilvistarótti í
spurningunni: „hvað er ég að gera
hér?“ Hún getur beinst að mörgu.
Í síðasta hluta bókarinnar dýpkar
leit höfundar að svarinu. Það er
vikið að bernsku, forfeðrum, sögu,
goðsögnum, náttúru, himni og hafi.
Titillinn „Menn sem elska menn“
virðist ef til vill undirfurðulegur,
meðal annars vegna þess að orðið
maður merkir í mæltu máli ýmist
manneskja, eða bara karlmaður.
Í titli bókarinnar rúmar heitið
„maður“ tvímælalaust alla, hvert
sem kynið er. Í titlinum er jafn-
framt fólgið svarið við spurningu
l j ó ð m æ l a n d a n s
sem gerð var að
titli á þessu spjalli.
Á st i n á ma n n-
kyninu knýr ljóð-
mælandann áfram
í rannsókn sinni og
ást hans á mönnum
sem elska menn er
óstöðvandi, eins og
græðgi Grænlands-
hákarlsins.
Ljóðagerð Hauks
Ing va r ssonar er
öf lugur texti og
þráðurinn sem ég
hef fylgt hér er ein-
ungis einn. Er þetta
ekki samt dálítið
falleg kenning? Er
ekki furðu margt af
því sem við gerum
knúið af ást á öðru fólki og velvild í
þess garð? Hvernig væri líf okkar ef
svo væri ekki? ■
NIÐURSTAÐA: Falleg ljóðabók og
textinn margræður. Höfundurinn
virðist una sér vel í dýpi tungu-
málsins. Á baksíðunni er ljóð um
Grænlandshákarl.
„hvað er ég að gera hér?“
BARÓNSTÍGUR
KEFLAVÍK OG AKUREYRI
8-24
24/7
okkar uppáhalds úr
WWW.EXTRA.IS
2499kr.pk.
Kirkland pakkaslaufur 50 stk
Kirkland
Jólapappír 36 M
1999
kr.stk.
2499
kr.stk.
Kirkland
Jólapappír 3 rúllur
!!
VINSÆL VARA
60 Menning 4. desember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ