Feykir - 16.12.2020, Side 25

48/2020 25
heimili. Rjett á eftir oss komu þangað
4 piltar að norðan og slógust í förina.
Vorum vjer þá orðnir 16. Vjer fengum um
kvöldið kjötsúpu ljúffenga mjög með nýju
kjöti. Matarlystin var feikileg og ríkulega
fram borið. Að máltíð lokinni umdi allur
bærinn af söng og skemtun.
Jón bóndi var skemtinn og fróður og
vel kátur. Mjer finst alt af, er jeg hugsa
til hans, að jeg sjái einhvern tignarljóma
hvíla yfir öldungnum blinda, svo mikið
fanst mjer til um hann. Vjer fengum allir
góð og vel upp búin rúm og vorum tveir
og þrír í rúmi; en hvað gerði það? Það var
aðdáanlegt að geta tekið á móti 16 gestum
á einu sveitaheimili og farið með þá eins
og gert var við oss.
Næsta dag, sunnudaginn annan októ-
ber, hjeltst enn sama veðrið, en slotaði þó
nokkuð er á daginn leið, en áin var ófær.
Vjer sátum þar um kyrt í miklu yfirlæti
til kl. 3 síðdegis. Húslestur var lesinn.
Alt heimilisfólkið og gestirnir voru þar
saman. Guðmundur Guðmundsson las
lesturinn. Jeg man að fólkið talaði um, hve
hátíðlegt hefði verið og mikill söngur. Því
margir í förinni voru afbragðs raddmenn.
Með því að heldur virtist draga úr
ánni, var lagt af stað kl. 3 og voru tveir
menn fengnir oss til fylgdar; var farið yfir
ána alllangt fyrir ofan vað, á krókóttum
brotum og vandrötuðum. Var svo haldið
áfram og hugðumst vjer að ná yfir Hvítá
á Langholtsferju. Á leiðinni komum vjer
við á Lundum og drukkum þar kaffi.
Blöndalsbræður voru náskyldir fyrir-
fólkinu þar. Í rökkurbyrjun komum vjer
niður að Hvítá, gegnt Langholti. Þar
hrópuðum vjer á ferju og öskruðum af öllu
megni í heilan klukkutíma. Heyrðust þau
óhljóð um hálfan Borgarfjörð, nema að
Langholti. Það kom engin ferja. Svo skall
myrkrið á og var aftur tekið að rigna. Allir
vorum vjer ókunnugir á þeim slóðum.
Svo var tekið til ráðs að halda niður með
ánni, ef ske kynni að vjer rækjumst á bæ.
Það varð og. Neðranes hjet bærinn, er vjer
hittum fyrir oss í myrkrinu. Þar voru víst
fremur lítil húsakynni þá. Lítil stofa var
þar frammi í bænum, með einu allstóru
rúmi og bekkjum í kring. Þar ljetum vjer
fyrir berast; háttuðu 4 niður í rúmið, en
vjer hinir sátum á bekkjunum. Inn af
stofunni var eldhús með eldavjel. Þar var
óspart kynt alla nóttina og við og við hitað
kaffi handa oss. Reynt var líka til að þurka
vetlinga og sokka eftir megni. Fólkið var
oss svo dæmalaust gott og sparaði ekkert,
er það gat gert oss til þæginda. Var víst
ekki næðissamt þar þá nótt. Annað slagið
var verið að syngja og á milli dottuðu
menn fram á borðið. Jeg fór eitt sinn inn í
eldhús og settist á bekk við stóna. Þar var
svo hlýtt og notalegt og sofnaði jeg þar og
svaf um hríð. Lengi á eftir stríddu fjelagar
mínir mjer á þessari eldhúsveru.
Gátum ekki fengið fylgd
Kl. 6 eða 7 var svo lagt af stað um morg-
uninn. Veðrið var þá kyrt og regn-laust,
en loftið þrungið af skýjum. Nú fengum
vjer greiðlega ferju og gekk ferðin yfir ána
vel; en mikið var það sund er hestarnir
fengu. Var nú og riðið greitt og fagnað
þurviðrinu; en upp úr dagmálum fór að
hvessa og gerði afspyrnurok og seinna
hrakviðri. Vjer komum að Grund í
Skorradal um miðjan dag. Þar snæddum
vjer og fengum mjög góða máltíð og
hinar bestu viðtökur, eins og við mátti
búast á slíku sæmdarheimili. Óveðrið óx
og var talið ófært bæði að ríða Andakílsá
og komast yfir á ferju. Var þá um tvent
að velja, að setjast þar að og bíða byrjar,
eða ríða fram með öllu Skorradalsvatni
að norðanverðu og fara yfir Botnsheiði.
Sá kosturinn var upp tekinn í trausti til
þess, að fá mætti fylgd yfir heiðina frá
Vatnshorni. Fram með vatninu er löng
leið og var riðið niður við fjöruborðið,
en vindur stóð af vatninu og skóf í
hrinum vatnið upp yfir oss í viðbót við
hrakviðrið. Vjer riðum þegjandi lengst
af, hver á eftir öðrum, og var slagviðrið
og vatnsausturinn svo mikill, að þeir sem
aftarlega riðu sáu varla þá fremstu. Ekki
var unt að ríða nema fót fyrir fót. Tók
ferðin að Vatnshorni oss eitthvað um 3
tíma. Þegar að Vatnshorni kom, var þar
ekki karla heima nema einn maður og
gátum vjer ekki fengið fylgd; þó gekk sá er
heima var með oss upp á brúnina og sagði
oss til vegar. Er upp á heiðina var komið,
var tekið að skyggja en storminum farið
að slota. Vegir voru þar aðeins óglöggar
og slitróttar götur. Týndum vjer þeim
brátt, og leiðarmerkjum líka, þeim sem
oss hafði verið skýrt frá, því þegar lygndi,
skall á þoka og fór fyrir oss alla útsýn. Fyr
en varði vorum vjer því komnir afleiðis
út í forarflóa, þar sem vjer einatt þurftum
að draga upp hestana úr keldunum.
Síðan fórum vjer yfir holt og móa og
melabreiður og vissum hvorki stefnu nje
stíg. Loks komum vjer fram á brún eina
og var þar sótmyrkur fyrir neðan. Þar
stigum vjer af baki og hjeldum ráðstefnu.
Síðan rjeðust tveir efldir menn til
niðurgöngu að kanna hvað við tæki. Það
voru þeir Steingrímur frá Gautlöndum
og Guðmundur Guðmundsson. Loks
heyrðum vjer til þeirra djúpt niðri og
kölluðu þeir, að unt mundi vera að fara
þar niður, væri það grasbrekka allbrött.
Vjer teymdum svo hestana þar niður
snarbratta brekku, en fyrir neðan tóku við
sandar. Brátt komum vjer að á einni, eigi
breiðri, en hún valt þar fram með beljandi
straumfalli. Vjer riðum svo niður með
ánni og höfðum hana á, vinstri hönd; það
var fremur greiðfær vegur. Áin óx eptir
því sem neðar dró. Alt í einu vissum
vjer ekki fyrri til, en vjer vorum komnir
á stall nokkurn og fjell áin þar niður í
gljúfri allmiklu. Þar urðum vjer að nema
staðar og kanna leiðina. Þar fundum vjer
skeið eina mjóa niður, rjett svo að hestur
mátti fóta sig á henni. Þar selfluttum vjer
hestana niður. Niður komumst vjer heilu
og höldnu og hjeldum áfram niður með
ánni og voru þar sandar og gróðurleysi.
Fyrir handan ána sáum vjer í myrkrinu
gnæfa upp snarbratta hlíð, en vor megin
var fjallshlíð, ekki mjög brött að því sem
virtist.
Er vjer höfðum riðið þannig um stund,
komum vjer að áarsprænu eða læk, sem
kom ofan úr fjallshlíðinni vor megin og
rann niður í aðalána. En sprænan var nú
svo bólgin af ilsku og beljaði fram með
gný og grjótkasti, að eigi virtist gerlegt
að leggja út í hana í dimmunni. Nú var
ekki um annað að gera, en að nema þar
staðar, binda saman hestana, því ekki var
þar gras, og láta svo fyrir berast á melnum.
Rennblautir vorum vjer inn að skinni og
ekkert til að hressa sig á. Tveir fullorðnir
lágu hvor sínu megin við Halldór litla og
var hlaðið yfir þá hnökkum og reiðingum.
Halldór bar sig hið besta og ljet engan
bilbug á sjer finna. Þrátt fyrir slydduhríð
og alt, sofnuðum vjer þar á berum
melnum, og vöfðum um oss blautum
kápunum. Hve lengi vjer sváfum þar man
jeg ekki, en hitt man jeg, að vjer vöknuðum
í birtingunni skjálfandi af kulda. Var þá
úrkomulaust en komið ofurlítið frost.
Vjer börðum oss eins og vjer gátum til að
fá úr oss skjálftann og fórum svo að leggja
á hestana. Allir báru sig karlmannlega,
enda þótt sumir væru svo loppnir, að
þeir gátu ekki girt á hestum sínum.
Áarsprænan, sem hafði stöðvað oss, var
nú orðin talsvert minni og var hún örmjó.
Vjer fundum vað rjett fyrir framan bunu
eina, en rjett fyrir neðan var strengur.
Svo straumhart var, að yfir skall. Minsta
hestinn hrakti niður að strengnum. Það
var hestur Ágústs Blöndal. Var um stund
tvísýnt, hvernig fara mundi. Hlupu þá
sumir niður á klöppina til þess að vera
viðbúnir að ná í Gústa, ef hann bærist þar
að. En til þess þurfti þó ekki að taka, því
Ágúst var mjög röskur drengur og kunni
lag á hestum, og komst hann klakklaust
úr ánni. Nú hjeldum við áfram eins og
áður niður með aðalánni. Kl. var um 5,
er vjer lögðum af stað. Eftir skamma reið
vorum vjer alt í einu komnir niður að sjó.
Þá gátum vjer fyrst áttað oss. Vjer vorum
komnir niður að Hvalfirði, rjett fyrir
utan Þyril. Það hafði þá verið Þyrillinn
fjallið bratta hinum megin við ána. Kl. 7
komum vjer heim að bænum Þyrli um
fótaferðartíma. Þar bjó bóndi sá er Þorkell
hjet, tók hann vel á móti oss og ljet oss
heimila bæði hvíld og mat.
Votir inn að skinni
í samfleytta viku
Var nú háttað ofan í volg rúm heima-
manna, þeir sem þar komust. Frammi
í bænum var stofa og lítið herbergi fyrir
framan, og sitt rúmið í hvoru. Í innri
stofunni sváfum vjer fjórir, og áður vjer
færum upp í rúm undum við 2 og 2
nærföt okkar; var stofugólfið líkast tjörn.
Vjer sváfum nú sætt og vært til kl. 2
síðdegis, risum þá úr rekkjum og fengum
heita máltíð góða. Meðan vjer sváfum
hafði hlaðið niður töluverðum snjó.
Nú var farið að svipast að hestum. Þá
vantaði 3 hesta; það voru hestar Blöndals-
bræðra og Guðmundar Guðmundssonar.
Þorkell bóndi rjeðist til fylgdar yfir að
Reynivöllum, til þess að finna fyrir oss
einstig það er liggur niður brattan Reyni-
vallahálsinn. Lögðu svo 12 af stað með
Þorkel í fararbroddi, en vjer 4 urðum
eftir, þeir þrír, er hestana vantaði, og jeg,
því jeg vildi ekki skilja við þá bræður,
Björn og Ágúst. Skömmu seinna fundust
hestarnir og vjer lögðum af stað. Það var
hásjáva, svo vjer urðum að fara alveg fyrir
fjarðarbotninn og riðum vjer eins greitt
og vjer gátum til þess að ná hinum. Það
var orðið skuggsýnt, er vjer komum að
Botnsá. Hún var blá og virtist ekki mikil.
Var asi á oss, svo að vjer riðum í ána þar
sem vjer komum að, en þar var hylur og
hreptum vjer þar hrokbullandi sund. En
nokkrum föðmum neðar var vaðið og
þar var áin ekki öllu meira en í kvið. Vjer
náðum fjelögum vorum rjett fyrir ofan
Fossá. Þegar upp á hálsinn var komið,
tók að hvessa og gerði skafhríð. Bar svo
mikinn snjó í veginn að Þorkell gat ekki
fundið stíginn ofan að Reynivöllum.
Þegar vjer komum fram á brúnina, sáum
vjer ljósin í gluggunum á Reynivöllum,
er sýndust beint fyrir neðan. En tvo tíma
tók það, að komast ofan hálsinn. Það
var langversta raunin á allri ferðinni.
Loks komust vjer að prestssetrinu og þar
enduðu allar þrautir. Presturinn, hinn
nafnkendi fræðimaður, sjera Þorkell
Bjarnason og hans ágæta frú tóku á móti
oss með miklum höfðingskap og gestrisni.
Voru vosklæði dregin af oss og komið
með þur föt af heimamönnum; síðan var
matur á borð borinn og snætt með mikilli
gleði. Allir fengum vjer ágætis rúm. Um
nóttina var þurkuð af oss hver spjör. Það
voru viðbrigði eftir að hafa verið votir inn
að skinni í samfleytta viku.
Næsta dag, 5. október, fengum vjer
besta veður, fyrsta sinn á allri ferðinni.
Svo ljettir og kátir í lund höfðum vjer
aldrei verið, og þó hafði gleði og kátína
aldrei brugðist í öllum hrakningunum.
Við vörðuna á Svínaskarði fanst flaska
full af svensku bankó og gekk hún á milli
þeirra, sem ekki voru bindindismenn.
Það var fyrsti áfengisdropinn, er menn
höfðu smakkað á allri leiðinni frá Þórodd-
stöðum. Að aflíðanda degi komum vjer
svo til Reykjavíkur og var oss tekið eins
og menn þættust hafa oss úr helju heimt,
og var þetta ferðalag lengi síðan allfrægt.
Mörgum árum seinna, er jeg var á ferð í
Borgarfirði og þessi ferð barst á góma, var
oftast viðkvæðið: „Jæja, svo þú ert einn af
þeim sextán“.
Nú lýkur svo þessari ferðasögu. Jeg hef
haft hana svo ítarlega, bæði af því að þessi
ferð er mjer svo minnisstæð og af því að
lýsingin á henni getur; að jeg hygg, gefið
mynd af haustferðalagi pilta á þeim árum,
þótt þessi ferð væri að vísu óvenjulega
viðburðarík. En þessar ferðir í stærri og
minni flokkum norður og norðan voru
meðal annars það, sem í þá daga knýtti
skólabræður svo föstum fjelagsböndum
og heyrðu til skólalífinu í þá daga. Þær
voru líka þroskandi bæði líkamlega og
andlega. Margir telja líka ferðaminningar
skólaáranna meðal bestu minninga æsku
sinnar.
Friðrik 19 ára um það leyti sem ferðalagið mikla
átti sér stað. Mynd úr bókinni Undirbúningsárin.