Morgunblaðið - 12.11.2021, Qupperneq 19

MINNINGAR 19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2021
streyma fram þegar jólin nálgast
og bassaleikur Rikka „svingar“
eins og honum einum var lagið á
jólaplötunni okkar Hátíð fer að
höndum ein.
Edda Þórarinsdóttir,
Troels Bendtsen,
Helgi R. Einarsson,
Halldór Kristinsson.
Kveðja til Rikka Páls
Í skuggann þú skeleggur
dróst þig að venju
en ert nú áfram um veginn
borinn í ljósið
og ef við
sem sitjum hér eftir
verðum til einhvers
færi okkur vel að bregða birtu
á allt sem þú gafst af
tónum og tali
án þess við skiljum það nokkurn tímann
án þess að nokkur komist nokkru sinni
til botns
í því sem hugsað er og hamið
af því þín lífsspeki afneitaði algjörum
skilningi
þar með var allt undir
ekki síst saga mannsandans
sem þú taldir nauðsynlegt að þekkja
til þess eins að mega halda sönsum
í hinni fullkomnu einsemd
manneskjan verður öllum stundum
að huga að
og rækta sitt innsta eðli
fyrir sakir alls sem á uppsprettu í blóði
í músík – frásögnum – ljóði
eða í því einu
sem hvetur fætur
er brátt stíga dansinn
sem kviknar af hrífandi hryni
tónfalli er hefur sig djúpt upp úr hug-
skoti myrku
sem nær aftur að uppruna
langt sunnan Mundíufjalla
(megi allar góðar vættir fylgja þér
á vegferð að ljósheimum, kæri vin)
Egill Ólafsson.
Nokkur minningarorð um tón-
listarstörf Ríkarðs Arnar Páls-
sonar.
Ekki er vitað til þess að Rík-
arður hafi notið tónlistarmennt-
unar í bernsku. Hann kenndi sér
sjálfur að spila á gítar og síðar
bassa með þeim árangri að hann
fékk starf kontrabassaleikara í
„Þremur á palli“, vinsælli hljóm-
sveit þess tíma, og var þar fjórði
maður. Hann spilar m.a. á vinsælli
jólaplötu hljómsveitarinnar sem
enn er spiluð hver jól og fer þar
mjög á kostum.
Á menntaskólaárunum, þegar
unglingar á Íslandi voru að byrja
að kaupa grammófóna og bítla-
plötur, sýndi Ríkarður hagsýni
sína með því að kaupa tveggja
rása segulband, sem þótti mikill
kjörgripur. Hann fór með tækið
um alla borg og tók upp plötur
vina og kunningja, einkum klass-
íska tónlist, m.a. næstum allt
plötusafn Axels Kaabers, föður
Lúðvíks skólabróður síns. Þeir
Bach og Beethoven urðu sérstakir
vinir Ríkarðs og entist það alla
ævi. Þegar MR lauk fór Ríkarður
í Tónlistarskólann í Reykjavík.
Þar var kennari hans Jón Sigurðs-
son, oft viðurnefndur bassi og
leiðandi kontrabassaleikari í SÍ,
auk annars. Jón hafði mikið álit á
tónlistarhæfileikum Ríkarðs og
vildi gera hann að arftaka sínum í
sinfóníunni. Ríkarði hentaði ekki
hinn strangi agi sem æfingarnar
útheimtu og lauk ekki náminu. Þá
fór hann til Bandaríkjanna í
meistaranám við Indiana Uni-
versity Bloomington þar sem
hann stundaði tónfræði og kontra-
bassaleik. Þar var hann meðlimur
í sönghópi sem lagði fyrir sig mið-
aldatónlist og undi sér vel. Eftir
þá reynslu gat Ríkarður sungið
nótur af blaði eins og atvinnu-
söngvari. Kom hann stundum til
vina sinna með madrígala eða
aðra margradda tónlist forna og
heimtaði að menn syngju með sér
af bókinni.
Þegar heim kom fór hann að
skrifa um tónlist og varð tónlistar-
gagnrýnandi Morgunblaðsins.
Vakti hann athygli fyrir frumleg-
an stíl og skarpar athugasemdir
og flugu margar eftirminnilegar
perlur úr penna hans. Þessi loka-
orð í einni grein urðu fræg:
„Fagnaðarlætin ætluðu aldrei að
hefjast.“
Ríkarður var fulltrúi Íslands í
vinsælli norrænni sjónvarps-
keppni um klassíska tónlist sem
kölluð var Kontrapunktur og stóð
sig vel. Hann samdi einnig tölu-
vert af tónlist sem er í vörslu Ís-
lenskrar tónverkamiðstöðvar.
Stíll hans er mjög persónulegur,
oft undir áhrifum barokks. Þá var
hann hugkvæmur útsetjari.
Liggja eftir hann útsetningar
bæði á þjóðlögum og dægurtón-
list. Þörf er á að kanna skjalasafn
hans. Trúlega hefur hann skilið
eftir sig sitthvað sem verðmætt
má telja.
Lífsstíll Ríkarðs var um margt
óvenjulegur. Hann var oftast
tekjulágur en átti jafnan fyrir
þeim útgjöldum sem hann taldi
nauðsynleg og tók aldrei lán.
Sparifé átti hann lengst af, sem
hann kallaði „gamla heyið“. Mælt
á borgaralegan mælikvarða var
hann bæði íbúðar- og bíleigandi.
Hann var nægjusamur en um leið
ríkur af því að hugur hans beind-
ist að öðru en peningum. Merki-
legt er það afrek Ríkarðs að hann
lifði alla ævi auðugu menningar-
lífi án þess að vinna nokkurn tíma
handtak, annað en það sem hon-
um sjálfum fannst skemmtilegt
og án þess að vera öðrum háður.
Geri aðrir betur.
Finnur Torfi Stefánsson.
Það má halda því fram að Rikki
hafi eflt áhuga minn á heimi end-
urreisnartónlistar þegar við í ár-
daga stofnuðum söngkvartett
sem einbeitti sér að tónlist fyrri
alda. Við æfðum stíft því oft var
um snúnar raddsetningar að
ræða og undirbjuggum okkur
vandlega fyrir frumflutning á
„Bláum mánudegi“ í Þjóðleikhús-
kjallaranum.
Fyrir utan störf sín sem tón-
skáld, útsetjari og virtur tónlist-
argagnrýnandi hjá mbl. var Rikki
með hugmyndir í kollinum sem
voru einhvers konar langtíma
þróunarverkefni, til dæmis í
tengslum við flókin borðspil og
nótnaritun. Rikki var flinkur
orðasmiður, hafði sterka tilfinn-
ingu fyrir tungumálinu og lék sér
að orðum líkt og tónlist. Ég naut
þess að lesa gagnrýni hans um
tónlist, sem var alltaf kjarnyrt og
ígrunduð og engin furða að hann
kvartaði yfir lágum launum miðað
við tímafreka yfirlegu textans.
Það er óhætt að segja að Ríkarð-
ur Örn Pálsson hafi fengið
stjörnustimpil fyrir frammistöðu
sína í hinum vinsælu norrænu
sjónvarpsspurningaþáttum
„Kontrapunkti“, þar sem reyndi á
næmt eyra og vitneskju um klass-
íska tónlist, og þar kom dönsku-
kunnáttan að góðum notum.
Trúlega hefði Rikki átt að fæð-
ast inn í heim barokksins, því J.S.
Bach var hans maður. Hann var á
einhvern hátt forn í nútímasam-
félagi, en jafnframt óvenjulegur
hugsuður, sem kafaði ofan í
smæstu smáatriði á því sem vakti
áhuga hans. Tónlistin var alltaf
efst á blaði og varð ég stundum
þeirrar ánægju aðnjótandi að
vera eini áheyrandinn þegar
Rikki mætti í heimsókn með nýtt
tónverk eða útsetningu og hafði
leikið allar raddir, í samvinnu við
tölvuna. Rikki elskaði að syngja
með sinni djúpu bassarödd og
kom það fyrir að vinasöngfundur
var haldinn ásamt Agli Ólafssyni.
Fyrir utan Mokka-kaffifundi
þessa tríós þá er minnisstæður
söngfundur í sumarbústað við
Elliðavatn. Rikki mætti með nót-
ur, ekki af léttara taginu, og var
látið reyna á raddböndin fram á
rauða nótt.
Í gegnum sönginn samstillast
hjörtun og við öndum í takt.
Ég sendi fjölskyldu og vinum
Rikka samúðarkveðjur.
Guð blessi Ríkarð Örn Pálsson.
Sverrir Guðjónsson.
✝
Sigurður Bárð-
arson fæddist
á Akureyri 1.
ágúst 1930. Hann
lést á hjúkrunar-
heimili Hrafnistu
við Boðaþing 6.
nóvember 2021.
Foreldrar hans
voru Stefanía Sig-
urðardóttir, f. 4.
júní 1906, d. 24.
ág. 1983 og Bárður
Bárðarson, f. 9. mars 1908, d.
20. ág. 1978.
Sigurður ólst upp á Akureyri
hjá móður sinni og fósturföður,
Sigurði Rósmundssyni, f. 5. maí
1905, d. 23. júní 1986. Systkini
hans sammæðra voru Rannveig
Sigurðardóttir, f. 10. júní 1935,
d. 24. feb. 2006, Haukur Sig-
urðsson, f. 6. júní 1938, d. 18.
ág. 2016 og Kolbrún Sigurð-
ardóttir, f. 19. feb. 1947, d. 24.
júlí 2017. Systur hans samfeðra
eru Kristín Bárðardóttir, f. 11.
ág. 1953 og Brynja Bárðar-
dóttir, f. 22. júlí 1961.
Sigurður kvæntist árið 1954
Sigríði Einarsdóttur frá Siglu-
firði, f. 3. apr. 1935, d. 10. maí
2019. Foreldrar hennar voru
Einar Indriðason, f. 22. sept.
1898, d. 13. apr. 1972, og
flokkum Þórs á Akureyri og
keppti fyrir hönd félagsins í
frjálsum íþróttum. Hann var
heiðursfélagi Þórs.
5 ára fór hann fyrst til sum-
ardvalar í sveit á bænum Bryta
á Þelamörk í Eyjafirði og síðan
árlega í 10 ár.
Sigurður lauk bifvélavirkj-
anámi frá Iðnskólanum á Ak-
ureyri 1952 og hafði meist-
araréttindi í greininni og starf-
aði hjá Þórshamri á Akureyri.
Árið 1962 settu hann og fjórir
félagar á laggirnar bifreiða-
verkstæðið Baug við Norð-
urgötu á Akureyri. Þar starfaði
Sigurður, fyrst sem bifvélavirki
og síðar verslunarstjóri.
Árið 1979 var fyrirtækið selt
til Hagkaupa og þau Sigríður
fluttu búferlum suður til
Garðabæjar. Þar starfaði Sig-
urður sem verslunarmaður hjá
Toyota og Skeljungi og síðan
lengi sem umsjónarmaður við
Sundlaug Garðabæjar.
Þau Sigríður bjuggu á
Smáraflöt 46 í rúm 30 ár þar
til þau fluttu í íbúð fyrir aldr-
aða í Boðaþingi. Sigríður flutti
síðan á hjúkrunarheimili
Hrafnistu við Boðaþing árið
2011 og lést þar árið 2019 eftir
langa og erfiða baráttu við alz-
heimers-sjúkdóminn. Ári eftir
andlát Sigríðar flutti hann svo
sjálfur á sama hjúkrunarheimili
og lést þar.
Útför Sigurðar fer fram frá
Garðakirkju á Álftanesi í dag,
12. nóvember 2021, klukkan 13.
Lovísa Helgadóttir,
f. 6. des. 1908, d. 3.
des. 1977. Börn
Sigurðar og Sig-
ríðar eru: 1) Einar
Sigurðsson, f. 30.
júní 1955. Maki
Kristín Ingólfs-
dóttir, f. 14. feb.
1954. Dætur þeirra
eru Hildur, f. 1982,
og Sólveig Ásta, f.
1994. 2) Stefanía
Sigurðardóttir, f. 1. des. 1958.
Maki Andreas Resch, f. 25. des.
1956. Þau eiga einn son, Einar
Björn Resch, f. 24. sept. 1989.
3) Helgi Steinar Sigurðsson, f.
27. apr. 1967. Maki Robin Mill-
er, f. 1. jan. 1971. Þau eiga
eina dóttur, Brynju Zoe, f. 28.
feb. 2010. 4) Gunnar Tjörvi
Sigurðsson, f. 10. mars 1971.
Maki Hilda Björk Indriðadóttir,
f. 18. ág. 1982. Þau eiga einn
son, Sigurð Hermann Tjörva-
son, f. 27. jan. 2009. Tjörvi átti
fyrir dóttur, Lovísu Tjörvadótt-
ur, f. 1. sept. 1997. Hilda Björk
átti fyrir dóttur, Dagmar Írisi
Hafsteinsdóttur, f. 28. okt.
2003.
Sigurður ólst upp við
íþróttaiðkun á Akureyri. Hann
lék knattspyrnu með öllum
Manngæska, tryggð og æðru-
leysi eru þættir í fari tengda-
föður míns Sigurðar Bárðarson-
ar sem eru mér ofarlega í huga á
kveðjustund. Hann lét sér annt
um samferðafólk og sýndi öllum
umhyggju, ekki síst þeim sem
minna máttu sín.
Sigurður kynntist ástinni sinni
henni Sigríði á síldarárunum á
heimaslóðum hennar á Siglufirði.
Eftir fyrstu augnagotur varð
ekki aftur snúið. Ástarsaga
þeirra átti eftir að verða ein sú
allra fegursta. Þau byggðu sér
hús á Akureyri, á Grenivöllum
og síðar í Kotárgerði, og lögðu
bæði mikið á sig við framkvæmd-
irnar. Í lok sjöunda áratugar
þegar eldri börnin voru farin að
heiman fluttu Siggi og Sigga í
Garðabæ með tveimur yngri son-
um. Á Smáraflöt áttu þau áfram
gott líf og margar hamingju-
stundir. Þau hjónin voru einstak-
lega samrýnd, fylgdust að í einu
og öllu og unnu jafnvel saman á
tímabili í Íþróttahúsi Garða-
bæjar. Bæði voru árrisul og
hamhleypur til verka. Áður en
mætt var til vinnu var búið að
baka norðlenskt soðið brauð og
senda í verslanir, við miklar vin-
sældir.
Virðing fyrir góðu handverki
var eitt af mörgu sem Siggi
kenndi okkur. Sjálfur var hann
handlaginn svo af bar og við hin
nutum tilsagnar og ómetanlegr-
ar hjálpar við lagfæringar á hús-
næði og viðgerðir á bílum. Fyrsti
bíll sem við Einar eignuðumst
var gömul Volkswagen-bjalla
sem hafði lent í árekstri og Siggi
gerði upp fyrir okkur. Hann var
alla tíð natinn við viðhald og
stundum var spurt í gríni hve-
nær hann ætlaði að gylla þak-
rennurnar á Smáraflötinni.
Siggi hafði ungur farið í
hjartaaðgerð og náð sér vel. Þeg-
ar árin liðu hrakaði sjóninni svo
hann varð að lokum blindur.
Sigga greindist með alzheimers-
sjúkdóminn. Þau fluttu í íbúð
fyrir aldraða í Boðaþingi en
Sigga þurfti fljótlega að flytja yf-
ir götuna til aðhlynningar á
hjúkrunarheimili Hrafnistu.
Næstu 8 árin var Siggi hjá henni
löngum stundum hvern einasta
dag þar til hún lést 2019. Hann
hélt sér í góðu formi, fór í sund
og æfingasal á hverjum morgni
og hélt svo í hönd Siggu það sem
eftir lifði dags. Í átta ár. Þótt
hún gæti ekki tjáð sig var aug-
ljóst hversu mikið hún naut ná-
vistar hans. Siggi gekk milli
íbúðarinnar og hjúkrunarheimil-
isins hröðum og ákveðnum skref-
um og sýndi þess engin merki að
vera blindur. Hann gerði margt
til að bæta fyrir sjónleysið, hlust-
aði mikið á útvarp og hljóðbæk-
ur, var alltaf langfyrstur að klára
nýjustu bækurnar. Hann tálgaði
fallega hluti handa okkur úr tré
og eru eyrnalokkar þar í miklu
uppáhaldi. Þó að síðustu árin
hafi verið Sigga erfið heyrðist
hann aldrei kvarta. Hann átti allt
til hinsta dags einstakt jafnaðar-
geð sem fáum er gefið.
Væntumþykju, hlýju og traust
sýndi Siggi mér alla tíð frá því að
leið lá fyrst norður til Akureyrar
til að hitta verðandi tengdafor-
eldra. Hann var yndislegur afi
dætra okkar og eftir að þær
eignuðust börn hefur ekkert
glatt hann meir en að heyra sög-
ur af börnunum og hnyttnum til-
svörum þeirra. Ég kveð kæran
tengdaföður með virðingu, þakk-
læti og söknuði. Hvíli hann í friði
við hlið ástarinnar sinnar.
Kristín Ingólfsdóttir.
Samverustundir á Smáraflöt
skipa stóran sess í minningum
mínum frá barnsárunum og gáfu
mér ómetanlegt veganesti inn í
fullorðinsárin. Amma og afi
höfðu verið par frá unga aldri og
í raun var rómantíkin í hversdeg-
inum allsráðandi hjá þeim. Þau
voru afskaplega samrýmd og
unnu töluvert saman á þessum
árum; hvort sem var við steik-
ingu á soðbrauði, í sundlaug
Garðabæjar eða við þrif í Iðn-
aðarbankanum. Þau fóru jafnan
snemma í háttinn og skiptust á
að lesa hvort fyrir annað. Þegar
ég fékk að gista var búið um mig
í „Skúffunni“ en það var raunar
stór skúffa á hjólum sem hægt
var að renna undan hjónarúm-
inu. Þetta fyrirkomulag var af-
skaplega notalegt og ég kunni
vel að meta samlestur þeirra á
kvöldin. Ég var hins vegar
óskaplega myrkfælin og hafði
miklar áhyggjur af því að skúff-
an myndi renna undir rúm með
ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Þó ég hafi ekki léð máls á þessu
brást það ekki að þegar ég var
sem kvíðnust yfir afdrifum mín-
um í skúffunni kom styrk og
hughreystandi hönd afa í gegn-
um myrkrið og hélt í mína þar til
ég sofnaði. Þegar ég sat hjá hon-
um tveimur dögum fyrir andlátið
kom sama hönd, nú úr myrkri
sjónleysisins, og hélt um mínar.
Styrkurinn var vissulega á und-
anhaldi en alúðin og umhyggjan
var eins innileg og áður.
Afi var alla tíð gríðarlega
vinnusamur og ósérhlífinn. Hon-
um féll aldrei verk úr hendi og
ég man ekki eftir að hafa nokk-
urn tímann séð hann slaka á,
nema rétt yfir blánóttina. Hann
var mjög natinn við eigur þeirra
ömmu og litu allir hlutir út sem
nýir. Ég var ung farin að þrífa
bílinn með honum um helgar en
þvílíkan þvott hef ég hvorki séð
fyrr né síðar. Mitt verkefni var
yfirleitt að þrífa miðstöðvarrist-
arnar með eyrnapinnum og heitu
vatni sem þótti mátulegt að gera
vikulega.
Á efri árum missti afi sjónina.
Það var til marks um ótrúlegt
æðruleysi hans og þrautseigju að
ég heyrði hann aldrei kvarta,
hvað þá vorkenna sér yfir því
hlutskipti sínu. Þvert á móti var
hann duglegur að finna leiðir til
að halda í sjálfstæðið. Þegar þau
amma fluttu í þjónustuíbúðir í
Boðaþingi hélt vinnusemin
áfram, þó í öðru formi en áður.
Hann mætti reglulega í sund,
tálgaði úr við og keppti (blindur)
í pílukasti og púttkeppnum. Þeg-
ar hann þóttist viss um að enginn
sæi til átti hann það til að taka á
sprett á göngunum í Boðaþingi,
„bara til að athuga hvað hann
gæti“. Í einhver skipti enduðu
þessar hlaupaæfingar með smá-
vægilegum byltum sem er senni-
lega eina ástæða þess að við viss-
um af tilurð þeirra. Amma hafði
greinst með alzheimers-sjúk-
dóminn og dvaldi hún á hjúkr-
unarheimili í næsta húsi. Afi var
mættur til hennar snemma
morguns hvern dag og sinnti
henni af ómældri ást og um-
hyggju. Ég er þess fullviss að
þeirra fallega samband hafi ekki
látið neinn ósnortinn. Það var
mér ómetanleg áminning um það
sem máli skiptir í þessu lífi. Ég
kveð elsku afa með söknuði en
þakklæti efst í huga; þakklæti
fyrir að kenna mér svo margt um
lífið og ástina. Þakklæti fyrir að
vita af þeim sálufélögum samein-
uðum á ný. Bless, elsku afi minn.
Þín
Hildur.
Mínar elstu minningar um afa
eru þegar ég fékk að gista hjá
honum og ömmu um helgar og
vaknaði í skúffu, sem var dregin
undan rúmi, við ilm af nýsteiktu
soðbrauði. Ég kaus sjálf að fá að
gista í skúffunni frekar en í rúm-
inu sjálfu og var því ekki um
neina vanrækslu að ræða. Ég
dvaldi þvert á móti hjá þeim við
afar gott atlæti þar sem mokað
var í mann hvers kyns góðgæti
eftir pöntunum. Á morgnana
kom ég fram og fékk afskorninga
af soðbrauðinu áður en við fórum
síðan saman í Kolaportið þar
sem það var selt.
Með aldrinum hrakaði mjög
sjóninni hjá afa og mér hefur
alltaf þótt aðdáunarvert hvernig
hann tókst á við þá áskorun af
fullkomnu æðruleysi. Hann lét
sjónleysið ekki stoppa sína dag-
legu líkamsrækt og stundaði
hlaup á hlaupabretti ásamt sundi
langt fram eftir aldri og hefur
líklega verið í betra líkamlegu
formi en ég lengst framan af. Afi
tók einnig upp ýmis áhugamál í
þjónustumiðstöðinni í Boðaþingi
sem höfðu áður ekki hvarflað að
mér að manneskja með jafn-
dapra sjón gæti stundað. Þar á
meðal voru pútt og tréútskurður
en á heimilum okkar afkomenda
hans liggja fjölmargir listilega
útskornir munir eftir hann. Til
að mynda hlotnaðist mér útskor-
inn og málaður tjaldur sem mér
þykir óskaplega vænt um.
Hvernig hann, lögblindur mað-
urinn, náði síðan að vinna pílu-
kastskeppni á Hrafnistu mun ég
aldrei geta skilið. Ég veit reynd-
ar ekkert um ástand hinna kepp-
endanna en sjónin þeirra getur
ekki hafa verið mikið verri en
afa. Sjónleysið stoppaði afa held-
ur ekki í árlegum berjatínslu-
ferðum fjölskyldunnar en þar
tíndi hann ennþá manna mest
með því að þreifa fyrir sér og
finna með fingrunum hvort berin
væru þroskuð eða ekki.
En það sem ég mun einna
helst minnast afa fyrir er hversu
alúðlega og af miklu trygglyndi
hann sá um ömmu eftir að hún
veiktist af alzheimer. Ástin og
þolinmæðin sem hann sýndi
henni allan daginn, alla daga, ár-
um saman er eitt það fallegasta
sem ég veit.
Mér er minnisstætt símtalið
þegar ég hringdi í vor til afa þar
sem ég tilkynnti honum að ég
ætti von á mínu fyrsta barni,
þriðja barnabarnabarninu hans.
Mér auðnaðist að fara með Jök-
ul, son minn, að hitta langafa
sinn í fyrsta og síðasta skiptið
rétt fyrir andlátið. Við áttum
friðsæla stund saman og minn-
ingin um litlu höndina hans Jök-
uls í stóru hendinni hans afa vek-
ur hjá mér mikla hlýju. Daginn
eftir þessa heimsókn fór afi loks-
ins til fundar við ömmu og í hug-
anum sé ég þau liggja saman í
grösugri brekku með fulla fötu af
berjum.
Sólveig Ásta.
Sigurður
Bárðarson
Móðir mín og tengdamóðir,
INGIBJÖRG JÓHANNESDÓTTIR,
Inga á Grund,
Mið-Grund,
lést á Heilbrigðisstofnun Norðurlands,
Sauðárkróki, 3. nóvember.
Útför hennar fer fram frá Sauðárkrókskirkju föstudaginn
12. nóvember klukkan 14. Jarðsett verður á Flugumýri.
Streymt er á facebook-síðu Sauðárkrókskirkju.
Ása Gísladóttir Þórarinn Illugason