Morgunblaðið - 31.12.2021, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. DESEMBER 2021
Rafstilling ehf
Dugguvogi 23, 104 Reykjavík, sími 581 4991, rafstilling@rafstilling.is
Opið mán.-fim. kl. 8-17, fös. kl. 8-14
Hröð og góð þjónusta um allt land
Áratuga
reynsla
Startar bíllinn ekki?
Við hjá Rafstillingu leysum málið
„Ársins sem er að líða gætu beðið
þau örlög að komast ekki á spjöld
sögunnar fyrir neitt annað en að
vera millibilsástand áður en merki-
legri tímar ganga í garð,“ segir Ein-
ar Hreinsson, kontrekor Mennta-
skólans í Reykjavík.
„Árið 2020 helltist yfir mann-
kynið Covid með tilheyrandi veik-
indum, dauðsföllum, lokunum, ein-
angrun, sóttvörnum, grímum og
spritti. Þegar árið 2021 leit svo
dagsins ljós fór aðeins að rofa til,
bólusetningar voru yfirvofandi,
hjarðónæmi rétt handan við hornið.
En núna í desember, þegar árinu
2021 er að ljúka, erum við þegar
allt kemur til alls nánast í sömu
sporum. Samkomutakmarkanir
hafa sjaldan verið meiri, smit í há-
marki og hjarðofnæmið vandræða-
lega lítið. Ef frá er talin mjög merk
orðræða um að kynferðisofbeldi
verði ekki lengur liðið, er þetta þá
ekki árið sem verður minnst fyrir
að allir fóru í stuttermabol, skoð-
uðu eldgos minnst fjórum sinnum,
fylgdust spenntir með því hvernig
gengi að telja atkvæði í Borgarnesi
og báru saman bækur sínar um
hvaða tónlist var
spiluð á meðan
þau voru bólu-
sett? Árið 2022
verður örugg-
lega miklu meira
spennandi.“
Úr sínu per-
sónulega nefnir
Einar að á þessu
ári hafi fjölskyldan gert breytingar
á bílaflota sínum. Skipt jeppanum
út fyrir reiðhjól svo nú hjólar Einar
alla daga til vinnu sinnar í Lækjar-
götunni heiman frá sér í Selás-
hverfi í Reykjavík.
„Að fara á reiðhjólið voru virki-
lega góð skipti á samgöngumátum
og skemmtileg og margan hátt upp-
lifi ég borgina alveg upp á nýtt með
þessu. Leiðin er greið; héðan úr
Selásnum eru fínir hjólreiðastígar
um Elliðaárdalinn og þaðan svo
samsíða Suðurlandsbraut og Laug-
ardal alveg niður í Kvos. Með því að
nota reiðhjól í stað jeppa sparast
bæði eldsneyti og peningar. Þess
utan er er líka fínt að byrja daginn
á svona þrekæfingu – og fá loft í
lungun.“
Millibilsástand í mannkynssögunni
áður en merkilegri tímar ganga í garð
Eitt samfellt æðruleysisnámskeið
- Þrautseigja við þröngar aðstæður - Vísindaniðurstöður biti í stórt púsluspil - Uppljóstranir og
afsagnir - Heimur að farast - Fjarvinna og varasöm vélmennaþróun - Veröld í deiglu um áramót
AFP
Framtíð Nýtt ár gengur fyrst í garð á eyjum í miðju Kyrrahafi. Svo heldur ferðalagið áfram í vesturátt og nýárs-
sólin rís í hverju landinu á fætur öðru. Árinu 2022 er fagnað eins og gert var á Times Square í New York í vikunni.
„Árið 2021 hefur í
mínum huga ver-
ið ár mikilla
áskorana, þraut-
seigju og lausna,“
segir Lilja Einars-
dóttir, sveitar-
stjóri í Rangár-
þingi eystra.
„Ég lít á þær
áskoranir sem við höfum staðið
frammi fyrir, sem aldrei fyrr, sem
tímabil tækifæra til þróunar. Störf
án staðsetningar koma strax upp í
hugann, enda er ég landsbyggðar-
manneskja, bý hér á Hvolsvelli í
Rangárþingi eystra og hef talað fyr-
ir því í bráðum tuttugu ár, að afar
mörg störf megi vinna hvar sem er.
Þetta hefur árið 2021 sannað fyrir
okkur. Rannsóknir hafa sýnt að um
40% starfa á Vesturlöndum sé hægt
að vinna í fullri fjarvinnu. Þetta
kemur fram í verkefni félaga míns
sem er í meistaranámi í sjálfbærri
byggðaþróun. Við þurfum einfald-
lega að nýta okkur tæknina til hins
ýtrasta. Hætta að líta á staðsetningu
sem hindrum og hafa gæðabúsetu
sem fyrsta valkostinn.“
Tími tækifæra
„Ársins 2021
verður minnst á
Íslandi fyrir upp-
gjör við fortíð-
ina,“ segir Flosi
Kristjánsson,
leiðsögumaður
og kennari.
„Mikið fór fyrir
slíkum uppljóstr-
unum á samfélagsmiðlum og sum
þeirra mála áttu greiða leið inn í út-
breidda fjölmiðla með þeim afleið-
ingum að margur maðurinn þurfti
að taka pokann sinn. Einkum var
þar um að ræða eina tegund af
ávirðingum, þeirrar gerðar sem
orðið hefur ríkum og áhrifamiklum
mönnum erlendis að falli. Manni er
næst að halda að þar hafi verið á
ferðinni leifarnar af hugsunarhætti
sjötta og sjöunda áratugarins og er
lítil eftirsjá að slíku.“
Annað eftirtektarvert að mati
Flosa er að upplýsingatæknin hefur
fest sig svo rækilega í sessi að menn
hreyfa sig ekki lengur án þess að
nota tölvur á einhvern hátt. „Fjar-
vinna gæti rutt sér til rúms í æ rík-
ara mæli vegna áhrifa Covid-19.“
Ár uppgjörsins
„Ársins 2021 mun ég örugglega minnast sem eins sam-
fellds æðruleysisnámskeiðs. Hversu mörg héldum við
að núna yrðum við laus veirudjöful sem hefur sett heil-
brigðiskerfi á hliðina og mannfögnuði, menningar-
viðburði og svo margt sem gefur lífinu lit og tilgang úr
skorðum. Sjálf fylgdist ég barnalega andaktug með
sjónvarpsútsendingu úr vöruskemmu í Hafnarfirði fyrir
ári; fyrstu bóluefnaskammtarnir komnir til landsins og
frelsið sem þeim fylgdi rétt handan við hornið. Ári síð-
ar sit ég í sóttkví eins og um það bil helmingur þjóðar-
innar og æfi mig í hinu stóra samhengi hlutanna,“ segir
Elísabet Indra Ragnarsdóttir, verkefna- og viðburða-
stjóri menningarmála hjá Kópavogsbæ.
„Góðu fréttirnar felast í svigrúminu sem þetta súr-
realíska ástand færir okkur. Við neyðumst til að nema
staðar og víkja frá þeytingnum og mögulega ofmetnum
dugnaðinum. Draga andann í mótsagnarkenndum
heimi sem einkennist af ójöfnuði, náttúruhamförum af
mannavöldum, falsfréttum og upplýsingaóreiðu en líka
heimi mannréttindasigra og margbreytileika, hnignandi
feðraveldis og ungs fólks með komp-
ásinn í lagi!“
Um aðstæður á líðandi stundu
segir Elísabet Indra einfaldlega að
tímarnir séu magnaðir. „Um jólin
sogaðist ég inn í nýjustu skáldsögu
Sally Rooney, Beautiful World
Where Are You. „Heimurinn er að
farast og hér sit ég og skrifa enn eitt
bréfið um vináttu og ást – því hvað
annað gerir lífið þess virði að lifa því,“ svo vitnað sé
eftir minni í eina persónuna í bókinni. Listin hjálpar
okkur að skilja okkur sjálf og heiminn sem við búum í.
Af öðrum áttavitum ársins læt ég mér nægja að nefna
stórkostlega tónleikafernu Bjarkar í Hörpu og andsvar
Íslandsstofu við Meta-sýndarveruleikaveröld Marks
Zuckerbergs – sem minnti okkur á hversu þakklát við
getum verið fyrir að búa í veröld þar sem mosinn ilm-
ar, fuglar syngja, vatnið er blautt, við getum snert
jörðina – og aðrar manneskjur.“
Drögum andann í mótsagnarkenndum heimi
„Hér á Íslandi ber það hæst frá árinu sem er að líða að
nú eru fjölmennustu byggðir landsins hér við Faxafló-
ann orðnar virkt jarðskjálftasvæði,“ segir Kristrún
Heimisdóttir lögfræðingur. „Héðan heiman frá mér á
Seltjarnarnesi blasti eldgosið í Geldingadölum við og
mun væntanlega gera aftur, fari aftur að gjósa á
Reykjanesskaganum eins og nú er búist við. Fyrir dag-
legt líf okkur hefur líka orðið stórfelld breyting sem er
sú að vélar og tæki taka í mjög vaxandi mæli við af
fólki í alls konar þjónustu. Íslandsbanki auglýsir nú að
vélmenni sinni að mestu leyti allri þjónustu sem við-
skiptavinir fá, eins og þetta séu dásamlegar fréttir fyr-
ir viðskiptavini. Ég held að þessi vélmennaþróun sé
ekki góð fyrir viðskiptavini kjörbúða, banka, trygg-
ingafélaga og fleiri og geti ekki verið eini kosturinn.“
Í stjórnmálum segir Kristrún áhugavert að fylgjast
með hvernig stjórnarandstöðunni hafi í kosningabar-
áttunni síðastliðið haust ekki tekist
að festa í sessi ný áherslumál eða
viðhorf sem marki skil. Að því leyti
sé ákveðin kyrrstaða í þjóðmál-
unum.
„Tveir heimsviðburðir eða mál á
árinu eru sérstaklega mótandi. Inn-
rásin í þinghúsið í Washington í
Bandaríkjunum í byrjun janúar, sem
gerð var með samþykki og jafnvel
að undirlagi þáverandi forseta, var vitnisburður um
öfgafullar skoðanir og ólgu rétt undir sléttu yfirborði.
Einnig nefni ég Covid-19 sem hefur mótað veröldina
mjög síðustu tvö árin eða svo. Brestur hefur orðið á
því að öll ríki heims fái bóluefni til dreifingar og fá-
tækari þjóðir hafa setið eftir. Meðan svo er lýkur far-
aldrinum ekki.“
Jarðskjálftar en kyrrstaða í þjóðmálunum
„Ársins verður væntanlega minnst fyrir eldgosið á
Reykjanesskaganum og heimsfaraldur,“ segir Ragn-
hildur Helgadóttir sem í haust tók við starfi rektors
Háskólans í Reykjavík. „Þrennt stendur annars upp úr
í mínum huga þegar litið er yfir árið. Þar nefni ég
fyrst þann ótrúlega sigur sem vísindamenn unnu með
því að þróa bóluefni, prófa þau og koma þeim í dreif-
ingu á rétt rúmu ári. Búið er að bólusetja með níu
milljörðum skammta og bólusetningin dregur úr alvar-
leika veikinda, jafnvel þegar hún kemur ekki í veg fyr-
ir smit. Þetta er algert afrek. Í öðru lagi opnaðist allt í
einu upp á gátt hvernig vinnustaðir og skólar eiga að
vera. Við höfum öll þurft að hugsa upp á nýtt hvenær
skiptir máli að fólk sé saman og hvað er hægt að gera
ein. Rannsóknir leggja til bita í þetta stóra púsl, en
myndin er ekki orðin skýr.“
Hið þriðja sem stendur upp úr eftir árið, segir
Ragnhildur, er sú ástæða sem við höfum til að dást að
seiglunni í fólki sem heldur bara
áfram og gerir gott úr alls konar að-
stæðum. „Við eigum og verðum að
muna eftir þeim sem ekki hafa getað
heimsótt ömmur á spítala því þau
eru slöpp, háskólanemunum sem
ýmist sátu heima því annað var ekki
í boði eða mönnuðu sig upp í að
koma í skólann þótt það væri nýtt
og ógnvekjandi. Einnig skólakrökk-
unum sem þurfa báðar hendur til að telja sóttkvíar og
smitgátir og smábarnaforeldrunum sem fylgdu þeim.
Þeim sem biðu eftir annarri heilbrigðisþjónustu, þeim
sem börðust við veikindi og þeim sem hafa svo sem
ekki trú á að Covid sé stórmál en fylgdu reglum engu
að síður. Við erum farin að taka þessu æðruleysi sem
sjálfgefnu, en þess verður nú sennilega minnst með
vantrú og aðdáun þegar frá líður. “
Þróun bóluefnis er ótrúlegur sigur vísindanna
Uppgjör á áramótum